Çocukluklarında kendilerini taciz eden rahibin hâlâ çocuklarla birlikte çalıştığını ve kiliseden hiçbir uyarı bile almadığını öğrenen üç yaralı yetişkin Alexandre, François ve Gilles kendi başlarından geçen anılarının da yüzeye çıkmasıyla “suskunluğun yükü”nden kurtulmaya karar veriyorlar. Gerçek bir olaydan esinlenen film, travma ve cesaret konularını titizlikle ve hassasiyetle ele alıyor.
Kübalı ünlü dansçı Carlos Acosta’nın hayatını aktaran film, bir yanıyla da hiç istekli olmayan bir çocuğun dansçı oluş hikâyesini anlatıyor. Hür ruhlu Yuli’deki yeteneği sezen babası, çocuğu zorla Küba Ulusal Dans Okulu’na yazdırıyor. Zaman geçtikçe Yuli de kendi içindeki sese kulak veriyor. Afrika tanrısı Ogun’un oğlunun adını taşıyan Yuli, tabuları yıkarak Londra Kraliyet Balesi gibi saygın kurumlarda sahneye çıkmayı başaran ilk siyah balet oluyor.
Bir çiftin ilişkisi, kadının adamı, adamın en yakın arkadaşı için terk etmesi ve arkadaşı ölünce de adama geri dönmesiyle komplike bir hal alır. Abel, ayrıldıktan sekiz yıl sonra eski sevgilisi Marianne’la Paul’ün cenazesinde karşılaşır. Abel, bu kederli anı değerlendirmeyi düşünür. Paul öldüğüne göre Marianne’la yeniden birlikte olabilecektir. Tabii önünde tanıdık engeller vardır. Paul ile Marianne’ın sevimli oğlu Joseph ve Paul’ün kız kardeşi Eve
Damien ve kız kardeşi Melanie mutlu bir çocukluk geçirmişlerdir, ancak annelerinin ölümünden sonra ailenin büyüsü bozulur. Aradan 20 yıl geçer, Damien artık bir ilkokul öğretmenidir. Ülkede kalması için gerekli evrakları olmayan bir öğrencisi, annesiyle birlikte sınır dışı edilecekken, Damien yetkililere çocuğun kendi çocuğu olduğunu söyler. Çocuğu ve annesini kurtarmak için sıkı bir savaşa girer.
Ecinni isimli korku filminin sosyal medyada tanıtımını yapmak amacıyla bir Youtuber ile çekilen videodaki hikâyeden yola çıkan Yılmaz ve Sinan, gözcülük yapmaları için yanlarına aldıkları kız arkadaşları Eda ve Sema ile birlikte filmin çekildiği köye giderek, 400 yıl önce kolunda bileziği ile gömülen Ermeni rahibenin mezarını açmak isterler. Mezarı kazmaya başladıkları anda kendini gösteren tılsımlar, korkunç şeylere neden olacaktır.
Ödül alan sosyal medya fenomenleri öldürülürken, her cinayetin ardından elde edilen kanıtlar, katilin bir sonraki kurban olduğunu göstermektedir. O güne kadar yüzlerce cinayeti aydınlatan Cinayet Büro dedektifleri, ilk defa iz bırakmayan zeki bir katil ve çözülmesi imkansız gibi gözüken bir bulmacayla karşı karşıyadırlar. Ya katili yakalayacak, ya da dünyanın ilk kusursuz cinayetler serisine tanık olacaklardır.
Doğar bazıları acıya,
Her sabah ve her gece
Doğar bazıları tatlı hazza.
Doğarken bazıları tatlı hazza,
Doğar bazıları sonsuz geceye.’
Yersiz yurtsuz kızılderilinin, Cleveland’dan kopup gelmiş üstü başı düzgün delikanlıya William Blake’in ‘Masumluk Kehanetleri’ şiirinden alınmış bu dizeleri aktarması boşuna değildir. Öyle ya, bölgenin zengin maden şirketinden aldığı mektupla vahşi batı macerasına atılan şehirli genç adam ünlü şairle aynı adı taşımaktadır. Bizim şaşkın Blake, iki ay gecikmeli olarak ulaştığı kanunsuz beldede ilk günden başını belaya sokacak ve karıştığı kanlı düellodan göğsünde bir kurşunla kaçmayı başaracaktır.
Nobody yani Hiç Kimse adındaki Kızılderili, köle tüccarlarının elinde Avrupa, İngiltere gördükten sonra bir yolunu bulup özgürlüğünü kazanmış ve İngiliz şairlerin dizeleriyle ufkunu genişletmiştir. Ölümcül bir kurşun yarası ile arafta gezinen ölü William Blake’in ruhlar katına ulaşma yolculuğunda gönüllü rehberliğine soyunacaktır. Bu ruhani yolculuk Cleveland’lı William Blake’i dönüştürecek ve acımasız vahşi batının kaotik ortamında benzersiz bir kendini bulma deneyimi yaşatacaktır ona.
Güzel bir yaz sürprizi olarak yıllar sonra ülkemizde ilk kez vizyona giren efsanevi Jim Jarmusch filmi ‘Ölü Adam / Dead Man’, kelimelerle anlatılması pek de kolay olmayan şiirsel bir halüsinatif yolculuğun hikâyesi.
Bilge ‘Hiç Kimse’ için ruhani düşlerin peşinde yol almak ulvi bir lütuftur. Bu yolda gözlüklerin olmadan daha net görebilirsin. Kutsal ruhlar yiyip içmeden yol alanları takdir edecek, esirgeyip koruyacaktır. Tüm ruhların geldiği yere dönme vaktinde, bu kaotik fani dünya ruhlar katına yükselmeyi bekleyeni hiç ilgilendirmeyecektir artık.
Jarmusch gençlik döneminin bu belki de en değerli başyapıtında siyah-beyaz Western kalıplarının ardında böylesine şiirsel bir yolculuğun izini sürüyor. Tarkovski klasikleri ve bizde kıymeti bilinmemiş Semih Kaplanoğlu’nun tasavvuf düşüncesini temel alan yakın tarihli filmi ‘Buğday’ ile uzaktan akrabalık taşıyan bir film bu. Farklı olarak, New York’lu sanatçının gençlik dönemine ait (1995 yapımı olmasına karşın tazeliğinden hiçbir şey kaybetmemiş) eseri, türe özgü kalıpları yabancılaştırma yolunda mizahı ustaca kullanmış.
İlk kez 15. İstanbul Film Festivali’nde (tarihi Emek Sineması’nda) hayranlıkla izleme şansını bulmuş olduğum bu efsanevi filmi, 23 yıl sonra aynı tazelikte bulmuş olmaktan duyduğum keyfi anlatamam. ‘Ölü Adam’ı geniş perdede izlemenin her tutkulu sinemasever için gerekli olduğu düşüncesindeyim.
(15 Temmuz 2019)
Ferhan Baran
ferhan@ferhanbaran.com
Akbank Sanat’da Güncel Venezuela Sinemasına Bir Bakış yazısına devam et
Zorlu PSM Amfi’de Film Gösterimleri Başlıyor yazısına devam et
