Çilingir Sofrası (Sadi Bey’in Facebook Günlükleri):

Sosyal medyaya TRT arşivinden bir röportaj koymuşlar. Öztürk Serengil’le Fikret Hakan sohbet ediyor. Öztürk, “Hey gibi günler hey, ne zorluklar yaşadık. Hatırlarım ikimize ait 1 takım elbise vardı; birimiz giyip sete gider, diğerimiz mecburen evde otururdu…” şeklinde anlatırken birebir şahit olduğum anıyı hatırladım, röportajın altına yorum olarak ekledim, şöyle:
Fikret Hakan’a dediler ki: “Efendim sizi Topkapı Oteli’nde ağırlayacağız.” Rahmetli bağırmaya başladı: “Ne demek Topkapı, ben Falez’den başka yerde kalmam.” Havaalanını ayağa kaldırdı. Topkapı Oteli açıldığı yıl Antalya Film Festivali’ne sponsor olmuştu, kimse nasıl otel olduğunu bilmiyordu. Akşama doğru Hakan’ı Topkapı Oteli’ne getirdiler, “Allah Allah, bu ne biçim otelmiş yahu…” diyerek lobiye girişini hiç unutamam. Böyle anılar da var hafızalarda. Çok mağduriyetler de çektiler tabi ki. Allah rahmet eylesin, mekânları cennet olsun. Sınırsız açık büfe, içki dahil yeme içme hizmeti veren otel, festival misafirlerinin konaklamada mütevazı davranmalarından o kadar memnun oldu ki, bir daha sponsor olmadı. Gönül arzu ediyor tabi ki. İnşallah olur. (13 Temmuz 2020)

Bir başka röportajında da Fikret Hakan, “Dünyanın en zor 2 mesleği vardır, birisi maden işçiliği, ikincisi bizim işimiz, oyunculuk.” demişti ve diğer bütün meslekleri çökertmişti. Rahmetli Fikret Hakan’ın bu sözü aklıma geldiğinde de, peşinden emekli olduğum işimde yüksek gerilim hatlarında harita teknisyenliği yaparken köylülerin baltayla karşımıza çıktığını da hatırlarım ve yüzüme bir tebessüm oturur. Köylülere korkmadığımız mesajını vermek için, “Hayırdır, kesecek misiniz bizi? Yahu devlete karşı gelinir mi. Bugün bizi kesin, devlet yarın 50 kişi gönderir, 50 kişiyi kesin 500 kişi gönderir. Telâşlanmayın hakkınız kaybolmaz.” demiştim, toparlanmışlardı ve “Estağfurullah abi, oduna gidiyorduk.” diyerek dağılmışlardı. Oysa gözdağı vermeye gelmişlerdi. Oyunculuk yine iyi, işinden para kazandığın gibi üstüne bir de festivallerde, şenliklerde alkış alıyorsun. Çok kişi işini iyi yaptığı için alkışlanmıyor, yaptıkları unutulup gidiyor. (13 Temmuz 2020)

Randevulaştığımız yere geldi, “Ello asbınt, ov ar yu.” dedi. Önce anlamadım, sonra birden uyandım. Meğer espri yapmış. Aklınızda bulunsun; bir Trakyalırın eşi İngilizceyi böyle de konuşabilir. (07 Temmuz 2020)

Bugün İstanbul’da hava sıcaklığı da İstanbul. 34 derece kavrulacağız. (12 Temmuz 2020)

Koronavirüs salgını nedeniyle sinemaların kapanması üzerine felâket tellalları hemen sinema salonlarının ve büyük perde gösterimlerinin sonu geldiğinden bahsetmeye başladılar. Ancak sektörde fanatik sinemaseverler olduğu gibi fanatik sinemacılar da var. SİSAY – Sinema Salonu Yatırımcıları Derneği eski Başkanı Cenk Sezgin’in yönettiği Cine Marine sinema grubu 04 Temmuz’da Bodrum’da “dünyada ilk” duyurusuyla Teknede Sinema gösterimleri yapmaya başlamış. Denize karşı kurdukları sahnede hem Arabalı Sinema, hem Teknede Sinema konseptiyle hizmet vermeye başlamışlar. Alenen ve sevinçle tebrik ederim. Şu sinemaseverlik hayatımda Arabalı Vapurda Sinema’yı İstanbul Boğazı’nda, Denizde Sinema’yı beyazperdeyi deniz içine, seyirci sandalyelerini sahil boyuna yerleştirerek yapılan Datça gösterimlerinde deneyimlemiş, Çıldır Gölü’nün donduğu zamanlarda Reis Çelik’in buzdan beyazperdesinde yaptığı Gölde Sinema gösterimine gitmek kısmet olmamıştı. Bu yaz Bodrum’a yolum düşerse ilk gideceğim etkinlik bittabi Teknede Sinema gösterimi olacak. Bu vesileyle, geçmiş yıllarda İstanbul’da Beylikdüzü, Sarıyer ve Kartal’da tek tük yapılan Arabalı Sinema etkinliklerinin Belediyelerin verdiği takdir edici desteklerle ülke çapında daha da yaygınlaşacağı kanaatimi de belirteyim. (14 Temmuz 2020)

“Hayatı, dünyayı, defalarca” diye yazın ama seslendirirken “Hayaatı, dünyaayı, defaalarca” şeklinde seslendirin. Bazı kişilerin bu kelimeleri “hayatı, dünyayı, defalarca” şeklinde seslendirmelerini bir ben mi yadırgıyorum? Şu sıra Sağlık Bakanının konuşmalarına özel ilgi gösteriyoruz ya, o vesileyle takıldım. Uzun süre yurtdışında yaşayanlarda da bu şekilde telâfuza rastlanıyor. (14 Temmuz 2020)

Malûm, herşey başladığı gibi, sona da erebiliyor ve hoş anılar arasına karışıyor. Bir veya birkaç kez yapılıp yok olan film festivallerinde de aynı hüzünle karşılaşıyoruz. Lakin bazen web sitelerinde birden günlük haberler yayınlanıveriyor. Heyecanlandıran bu haberlerin içeriğine baktığımızda sektörün günlük haberleri veya genel haberler olduğunu gördüğümüzde ise heyecanımız sükût-u hayale dönüşüyor. Edirne ve Van Film Festivali’nin web sitelerinde birkaç kez böyle haberler yayınlandı. Bir de sosyal medyada zaman zaman “Bunlar da sizi ilgilendirebilir” duyuruları arasında “Uluslararası Muğla Film Festivali”nin web sitesiyle karşılaşıyorum. İncelemeye kalktığınızda yapım aşamasında olduğunu görüyorsunuz. “Aslı yok yaylasında binbeşyüz koyunum var benim” türküsünü hatırlatan bu tür bilgilendirme ve çalışmaların yapılmaması kanaatindeyim. Web sitesini festival gerçekleştiğinde açabilirsiniz; keza yapılmayan festivalinizi de yeniden devam ettirecekseniz web sitenizi o amaçla kullanmalısınız. (18 Temmuz 2020)

“Türküler gıyabına hoş geldiniz.” dedi ve TRT Müzik’te türkü programı başladı… 65+4 yaşındayım, ciddi ciddi bildiklerimden şüphe etmeye başladım, bize yanlış mı öğretmişler? (30 Temmuz 2020)

(30 Temmuz 2020)

Sadi Çilingir

sadicilingir@sadibey.com

Salgın sürecinden önce tamamlanan ve set aşamasına gelen yüzlerce proje Türkiye sinemasının geleceğini şekillendirecek. 2020’de vizyon tarihi alanları, 2021’i bekleyenleri, çekimlere başlayacakları ve ilerki yılların duyumlarını listeledik:

Virüsün sinema endüstrisine dünya çapında felç yaşattığı bu dönemde bir çok alanda normalleşme ve alışma süreçleri devam ediyor. Salgından sonra yeni normale ayak uydurmaya çalışan piyasaların en başında eğlence yaşamı geliyor. Etkisini dört aydır arttırarak sürdüren Covid-19 bugün Kuzey Amerika, Güney Amerika kıtaları ile Hindistan da yüksek oranda can kayıplarına sebep olmaya devam ediyor. Dünyanın en doğusundan peydahlandığı açıklanan virüs önce Çin Halk Cumhuriyeti’ni ardından Avrupa kıtasını kasıp kavurmuştu.

Dünyanın lider sinema endüstrileri: Hollywood (Kuzey Amerika), Bollywood (Hindistan) ve Çin sineması virüs sebebiyle milyar doları aşan maddi kayıplarını ve tamamen duran sistemi önümüzdeki dönemde nasıl devam ettirmeleri gerektiğini kara kara düşünüyor. Hollywood’un ve dünyanın önde gelen film stüdyolarının bugün için tek yapabildiği pozitif girişim ise ‘sinemanın kendileri için vazgeçilmez olduğu’ açıklamaları ve son yirmi yılda dünya çapında gişe patlaması yapan ticari yapımlarının devamlarını çektiklerinin müjdesini vermeleri… Pandemi öncesinde tarihleri açıklanan ‘Matrix’, ‘John Wick’, ‘Bond’, ‘Top Gun’, ‘Wonder Woman’, ‘Fast & Furious’, ‘Mission: Impossible’, ‘Tenet’, ‘Mulan’ isimli stüdyo filmlerine ek olarak 2021 ve 2022 vizyonu için ‘Captain Marvel’, ‘Iron Man’, ‘Avatar’, ‘Indiana Jones’, ‘Batman’, ‘Spider-Man’, ‘Pirates of the Caribbian’, ‘Star Trek’ ve ‘Star Wars’ın çekimlerine başlandığı ve virüs sürecinin sona ermesinden sonra bu gişe filmlerinin de kesin tarihlerinin açıklanacağı bildirildi.

Dünya çapında sinema biletlerinden elde edilen gelir internet gösterimleri ile kıyaslanamayacak derecede yüksek. İşte bu yüzden ülkelerinde lokomotif sektör haline gelen film ve sinema endüstrisi özellikle Amerika, Çin ve Hindistan’da hatta Güney Kore’de inanılmaz bir öz veriyle ve umutla savunuluyor. Yanı sıra virüsün ilk ve tek öncelik olduğu bu ülkelerde henüz sinema için destek kampanyaları da başlatılmış değil. Süreçle bağlantılı olarak ilkin tarihi açıklanan ve sürekli ertelenen ‘Tenet’ ve ‘Mulan’ zamana karşı büyük bir direniş gösterirken bazı stüdyo animasyonları ise (‘Scoob!’, ‘Trolls: World Tour’) pandemi sürecinin başında internet mecralarına satılmıştı. Sinemaseverler üzerindeki beklentinin düşmesi ve yapımlarının devrini kaybetmesinden ötürü sinema mecrasının kapalı olduğu dönemin uzamasından sebep stüdyolar bu zaman aralığına denk gelen yapımlarını belirli bir sürenin ardından alternatif mecralara daha düşük gelir olasılığına karşın satıyor. Virüs süreci sebebiyle içerikte sadeleşme ve benzersizleşme yöntemlerini denemek zorunda olan sinema filmlerinin, salonlara ilgiyi çekebilmesi için top yekün bir eylem planına ihtiyacı var. Sadece filmlerin de değil. Sinema salonlarının hizmet standartlarını ortalamanın üzerine alması gerekirken virüsten önce, dijitalleşmenin de getirdiği kolaylıklar aracılığıyla hızla tüketilen, birbirinin aynısı olan ‘furya sinemacılığı’ örnekleri filmlerin de ilk olarak internet ve televizyonu hedeflemesi normal bir sonuç olacak.

2019’un başından bu yana son derece dramatik günler yaşayan Türkiye sinema yaşamı ise virüs sebebiyle adeta yerle bir oldu. 2019 yılını 2018’e göre 11 milyondan fazla bilet satışı kaybıyla kapayan sinema piyasası seyircide yaşanan güven kaybı ve artan bilet fiyatları sebebiyle, iki yıldır 70 milyon adet bandını deneyimlerken bir anda 59 milyon adetlik bilet satışı ile yüzleşmişti. 2020’ye büyük umutlarla giren Türkiye sineması ilk on bir haftada kayde değer bir sıçrayış gerçekleştiremese de sonbahar ve yıl sonu gösterim takvimine hazırladığı yüksek gişe beklentili filmlerle umudunu koruyordu. 17 Mart’ta sinemaların kapanmasının ardından, film piyasası, hazır projelerin teker teker rafa kalkması, sete çıkmak üzere olanların ise çekimlerinin belirsiz tarihlere ertelenmesiyle büyük bir kaosun içine düşmüş oldu. Son yıllarda yaklaşık, brüt 1 milyar TL.’lik gişe geliri yaratan sinemacılar ve yapımcılar bu seviyeleri yeniden elde edebilmek için nasıl bir yol izleyeceğini derinlemesine düşünüyor. Doğal bir sonuç olarak, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yapımcıların sinema gişelerinden elde ettiği geliri internet ve televizyon mecralarından elde etmesi söz konusu değil. Öte yandan derin olumsuz etkiler yaratan ve olağan yaşamları altüst eden virüs sürecinin ardından oyuncular ve set çalışanları da başta olmak üzere üretimin başlıca unsurları üzerindeki tedirginlik sürüyor.

Hollywood ve dünya sinemaları belirsiz gelecek ile ilgili temkinli açıklamalar yaparken Türkiye’de önümüzdeki dönemlerde karşılaşacağımız projeleri toparlamaya çalıştık:

Virüsten önce vizyon tarihi açıklanan ve sürecin ardından yeni tarihlere ertelenen yapımlar:

17 Mart 2020’den 02 Temmuz 2020’ye dek geçen sinemasız 108 gün, 03 Temmuz’da daha önce vizyona çıkmış 34 filmin gösterimi ile sonlanmıştı. Vizyon tarihi bu 108 günlük döneme denk gelen çekimi gerçekleşmiş sinema filmlerinden 42 tanesi, 03 Temmuz 2020’den sonrasına yeni gösterim tarihlerini açıkladı. Olgun Özdemir’in ‘Kızım Gibi Kokuyorsun’u 10 Temmuz 2020’de altı sinemada izleyici karşısına çıktı. 12’si korku projesi olan diğer 41 yapımın yeni tarihlerinde sinemalara çıkıp çıkamayacağı şimdilik bilinmiyor… Medyapım’ın, Murat Şenöy yönetmenliğinde Hazal Kaya’nın baş rolünde olduğu ‘Benden Ne Olur’ adlı projesi, ‘4N1K 3: Düğün’, ‘Dayı: Bir Adamın Hikâyesi’ ve ilk iki filmle animasyon türünde yüksek gişe getirisi gerçekleştiren ‘Rafadan Tayfa 3’ün set ve post prodüksiyon çalışmaları bugünlerde sürüyor. Öte yandan henüz tarih almamış fakat festivallerde ilk gösterimini yapan bazı yapımlar da önümüzdeki günlerde 2020’nin son ayları için yeni açıklama yapabilir.

‘Kızım Gibi Kokuyorsun’ – Olgun Özdemir (10 Temmuz’da vizyona çıktı.)
‘Bir Yalnızlık Şarkısı’ – Ahmet Levent Pala (07 Ağustos’ta vizyona giriyor.)
‘Fecr’ – Rotin Engin Tutuş
‘Cin Baskını’ – Kadir Genç
‘Cinni: Nazar’ – Tayfun Can Demirtaş
‘Renklerde Kaybolan Hayat: Fikret Mualla’ – Metin Güngör
‘Cin Bebek 2’ – Bülent Aydoslu
‘Aile Hükümeti’ – Burak Demirdelen
‘Şeytanın Kitabı’ – Okan Ege Ergüven
‘Kitap 1820’ – Deniz Deniz
‘Son Parti’ – Enes Ateş
‘Malazgirt 1071: Bizans’ın Kıyameti’ – Bilal Kalyoncu, Özgür Bakar
‘Gelincik’ – Orçun Benli
‘Zebun’ – Mesut Erbaş, Hakan Yusufoğulları.
‘Kovan’ – Eylem Kaftan
‘Hayalet: 3 Yaşam’ – Özkan Küçük
‘Hayvan’ – Burak Terzioğlu , Atilla Barışer
‘Randıman’ – Mehmet Hoşnut
‘Bizim Semtin Çocukları’ – Hakan Gürtop
‘Y Köyü Olayı’ – Batuhan Gündüz, Onur Ertuş.
‘Kendi Yolumda’ – Ömer Faruk Sorak
‘Nasipse Adayız’ – Ercan Kesal

Fabrika Yapım tarafından 2017 ve 2018’de ilk iki filmi gösterime giren ‘4N1K’ serisinin üçüncüsünün çekimleri sürüyor. ‘Hababam Sınıfı’ serisinin yeni filmi hazır. Yönetmeninin ilk filmi olacak ‘Amacı Olmayan Grup’ da Sugarworkz yapımı olarak kasım ayını bekleyenlerden. Gupse Özay’ın Ocak 2021’e tarihlenen yeni projesinin henüz ismi açıklanmadı. Aile komedisi tarzındaki, NuLook yapımcılığında gerçekleşen filmin çekimlerinin eylülde biteceği belirtiliyor.

‘Propaganda 2: Ana’ – Sinan Çetin
‘Aslan Hürkuş: Kayıp Elmas’ – H. Sinan Güngör, Hakan Bol.
‘Bize Müsaade’ – Giray Altınok
‘100 Yılın Muhafızları: İstanbul Muhafızları’ – Çağrı Cem Bayraklı
‘El-Zebir’ – Sinan Uzun
‘Cühenna Novo Prospekt’ – Gurbet Gurur Cantürk, Rafet Ögeday Erdoğan
‘Benden Ne Olur’ – Murat Şenöy
‘Amacı Olmayan Grup’ – Ali Tanrıverdi
‘Dayı: Bir Adamın Hikayesi’ – Ufuk Bayraktar
‘4N1K 3: Düğün’ – Deniz Coşkun
‘Lanetli Anlaşma’ – Atakan Şatıroğlu
‘Hababam Sınıfı: Yaz Oyunları’ – Doğa Can Anafarta
‘İki Gözüm Ahmet’ – Hüsnü Hakan Gürtop
‘Korku Takvimi’ – Yunus Şevik
‘Doru: Gökkuşağı Ormanı’ – Can Soysal
‘Son Şaka’ – Erkam Bülbül
‘Lain’ – Onur Aldoğan
‘Fazla Şaapma’ – Ahmet Kapucu
‘Adanış: Kutsal Kavga’ – Emir Khalilzadeh
‘Rafadan Tayfa 3’ – İsmail Çağlar

Virüs sürecinden önce tarihi açıklanmış, tamamlanmış, henüz yeni takvimleri bilinmeyen yapımlar:

‘9 Kere Leyla‘ – Ezel Akay
‘Aşk, Büyü, Vs.’ – Ümit Ünal
‘Bilmemek’ – Leyla Yılmaz
‘Ceviz Ağacı’ – Faysal Soysal
‘Dijital Esaret’ – Emre Kavuk
‘Ecinni 3: Issız Çığlık’ – Mehmet Sağlam
‘Efsane Takım: Bilim Kahramanları’ – Suat Emuce
‘Gölgeler İçinde’ – Erdem Tepegöz
‘Hashgtag’ – Başaran Şimşek
‘Hüddam 3: Lamia’ – Utku Uçar
‘Körleşme’ – Hacı Orman
‘Kronoloji’ – Ali Aydın
‘Mahalleden Arkadaşlar’ – Selçuk Aydemir
‘Mavzer’ – Fatih Özcan
‘Mest-i Aşk’ – Hasan Fathi
‘Müstakbel Damat’ – llker Ayrık
‘Omar ve Biz’ – Maryna Er Gorbach, Mehmet Bahadır Er
‘Paris’in Sırrı’ – Barış Denge
‘Plaza’ – Anıl Gelberi
‘Seni Bulacam Oğlum!’ – Gökhan Yıkılkan
‘Soluk’ – Özkan Yılmaz
‘Tam Kafadan Karavana’ – Oğuz Öztürk, Celal Öztürk
‘Topal Şükran’ın Maceraları’ – Onur Ünlü
‘Uzun Zaman Önce’ – Cihan Sağlam
‘Zir-i Cin’ – Hakan Yusufoğulları, Mesut Erbaş.

Festival gösterimleri devam eden bir çok yapımın vizyon tarihi henüz açıklanmadı. Bu filmlerin 2020’nin kalan bölümünde vizyona çıkması kuvvetle muhtemel…

2021 ve sonraki yıllar için başlanmış ya da önümüzdeki aylarda ‘set’ diyecek projeler: (alfabetik sırayla)

‘Afife Jale’ – Emir Khalilzadeh
‘Aile Senfonisi’ – (TAFF)
‘Âkif’ – Kudret Sabancı
‘Aşk Çağırırsan Gelir’ – Emre Kavuk
‘Aykut Enişte 2’ – Onur Bilgetay
‘Azizler’ – Durul Taylan, Yağmur Taylan.
‘Bergen’ – Hakan Kırvavaç – Ketche
‘Bir Kar Tanesinin Ömrü’ – Kazım Öz
‘Buhar’ – Ramin Matin
‘Çılgın Dersane 5: Otel’ – Serdar Akar
‘Çukur’ – Sinan Öztürk
‘Düğün Dernek 3’ – Selçuk Aydemir
‘Habis’ – Onur Aldoğan
‘Hasan’ – Mahmut Baldemir
‘Kovala’ – Burak Kuka
‘Mümessil’ – Servet Aksoy
‘Okul Tıraşı’ – Ferit Karahan
‘Osman 8’ – Ezel Akay
‘Ölümlü Dünya 2’ – Ali Atay
‘Roman ve Jülyet’ (Ağır Roman 2 – Bebek & Belge)
‘Selim Bey’ – Çağan Irmak
‘Sen Hiç Ateş Böceği Gördün mü?’ – Andaç Haznedaroğlu
‘Sen Yaşamana Bak’ – (TAFF)
‘Son Uyanış’ – Sami Dündar
‘Türklerin Şafağı Miryokefalon’ – Turgut Ural
‘Üç Harfliler: Nazar’ – Melodi Tözüm

Yüksek gişe elde eden korku serisi ‘Üç Harfliler’in altıncısı 2021 yazına hazırlanacak. Televizyonda büyük bir kitle oluşturan ve çok popüler olan ‘Çukur’ Ay Yapım tarafından sinema filmi yapılıyor. Uluslararası bir proje olarak tasarlanan ve yabancı prodüktör ortaklılığıyla başlanan ‘Roman ve Jülyet’ 24 yıl önce sinema gişelerinde 900 bin adetlik bilet satışı gerçekleştiren ‘Ağır Roman’ın ‘spin-off’u niteliğinde. ‘Ağır Roman’ ile aynı evrende geçen hikâyede ilkinde olduğu gibi bu kez de müziklerin önemi büyük. Hikâyesi ve senaryosu Sabahattin Çetin tarafından yazılan ‘Roman ve Jülyet’in yazım sürecine 2019’da yaşama veda eden Küçük İskender ve Can Bonomo da katkı verdi. Projede yer alacak oyuncuların kesinleşmesi ve açıklanması için çok az bir süre kaldı…

Düşünülen projeler: (alfabetik sırayla)

‘An’ – Mustafa Uğur Yağcıoğlu
‘Arif’ – (CMYLMZ Fikir Sanat – NuLook)
‘Aziz Dostum – (Limon Yapım)
‘Dilber Ay’ – Oğuz Sözen
‘Eltilerin Savaşı 2’ – (NuLook)
‘Gamonya 2’ – (BKM)
‘Göktürk Üçlemesi: Göktürk – Kırk Göktürk – Son Göktürk’ – Alper Çağlar
‘Kral Şakir 3’ – (BKM)
‘Lefter’ – (Özcan Katmer)
‘Recep İvedik 7’ – Togan Gökbakar
‘Turgut Özal’ – (Baran Mayda)
‘Üç Budala’ – (Limon Yapım)
‘Ya İstiklal Ya Ölüm’ – Murat Şeker

* Daha fazla proje için antraktsinema.com uzantılı WEB sitesindeki ‘gelecek program’ bölümüne göz gezdirebilirsiniz…

(01 Ağustos 2020)

Deniz Yavuz

(Bu yazının ilk yayını 28 Temmuz 2020 tarihinde http://www.antraktsinema.com sitesinde yapılmıştır.)