70. Cannes Film Festivali’nde dünya prömiyerini yapan ‘Good Time’ bizde ‘Soygun’ adıyla gösterimini sürdürüyor. Bağımsız Amerikan sinemasının yeni gözdeleri olan Benny ile Josh Safdie biraderlerin birlikte çektikleri üçüncü uzun metrajları bu. Festivallerin gözdesi olan ancak ülkemizde gösterim şansı bulamamış önceki çalışmaları, New York denen devasa metropolün günlük karmaşasında yitip giden küçük insanların hikâyelerini belgeselci bir tavırla beyazperdeye taşır. 2009 yapımı ‘Daddy Longlegs’ (diğer adıyla ‘Go Get Some Rosary’) yılda yalnızca birkaç haftalığına çocuklarını yanına alabilen baba Lenny’nin oğullarıyla birlikte geçirdiği deli dolu süreci öyküler. Yönetmenlerin çocukluklarından izler taşıyan, çocuk olmak ile yetişkin gibi davranmak arasındaki çizginin netliğini kaybettiği hoş bir duygusal güldürüdür bu. Büyük kentin sokaklarında ve izbe evlerde yaşayan, sevdiği kadın için herşeyi göze alan uyuşturucu bağımlısı Harvey’yi merkeze alan 2014 tarihli ‘Heaven Knows What’ daha sancılı bir hikâye anlatır.

Acemi bir soygun işine girişen iki kardeşin hikâyesi çerçevesinde, New York sokaklarında bir an bile hız kesmeyen, nefes nefese bir suç ve gerilim filmi olan ‘Good Time’ın Cannes’ın ana seçkisine dahil edilmesi, festival yöneticilerinin yeni bir Tarantino keşfi peşinde olduklarını düşündürtüyor. Oysa burada suça bulaşan ana karakterler şiddet düşkünü değil. Silah taşımıyorlar, ufak çaplı soygun, banka memuruna vezne altından iletilen yazılı notlarla yürüyor. Bankacıların soyguncular kadar tedbirli olduğu çağımızda işleri yolunda gitmiyor iki kafadarın. Ağabey Connie bir yolunu bulup izini kaybettirse de, mental sorunları olan küçük kardeş Nick polisten kaçamıyor. Kardeşini kurtarmak için her yolu denemeye kararlı olan Connie, bitmek bilmeyen kaotik bir New York gecesinde kendisini zamana karşı bir kovalamacanın ortasında buluyor.

Hoş vakitler anlamına gelen alaycı özgün ismiyle bir çaresizliğin hikâyesini anlatıyor ‘Soygun’. Çağımızın şiddet yüklü suç hikâyelerinden ziyade yetmişli yılların bağımsız Amerikan sinemasına yakın duruyor bu haliyle. Safdie kardeşlerin eroin alt kültürünü belgeselci bir tavırla ele aldığı bir önceki filmleri Al Pacino’yu cümle aleme tanıtan 1971 tarihli ‘Esrar Bitti / The Panic in the Needle Park’ ile karşılaştırılmıştı. ‘Soygun’un ise yine Pacino’nun başrolünde olduğu 1975 yapımı Sidney Lumet filmi ‘Dog Day Afternoon’ etkisi taşıdığı rahatlıkla söylenebilir.

Yetmişli yılların New York merkezli suç dramalarına yeniden hayat vermeye çalışan Safdie kardeşlerin Amerikan sinema endüstrisi boyutları ölçüsünde hayli küçük bütçeli son çabası olan ‘Soygun’ gayet umut verici bir biçimde başlıyor. Uzunca bir giriş bölümünde, akli sorunları olan Nick, psikiyatristin sorularıyla baş edemiyor. ‘Tuz’ ve ‘Su’ kelimeleri ona ‘Kumsal’ı hatırlattığında gözleri doluyor. O sırada odaya dalan ağabey Connie kardeşini alıp kaçırıyor dört duvar arasından. Planladığı soygunu birlikte yapacak ve hayal ettikleri çiftlikte yeni bir hayata başlayacaklardır birlikte. Küçük kardeşin ebeveyn yokluğu ve Yunan asıllı büyükannenin kötü davranışlarından etkilenmiş olduğunu seziyor, ağabeyin kardeşinin mutluluğu için her şeyi yapmaya hazır olduğuna tanık oluyoruz bu ilgiye değer açılış sekansında. Sonrasında bir gece boyunca çeşitli yan karakterler çıkıyor karşımıza. Baskıcı annesiyle yaşayan geçkin eski sevgili (küçük bir rolde özlediğimiz Jennifer Jason Leigh), yaşlı büyükannesiyle yaşamaktan bıkmış 16 yaşındaki başına buyruk siyahi kız (genç yetenek Taliah Webster), yanlış bir hamle sonucu gece serüvenine ortak olan şartlı tahliyeyle yeni salıverilmiş eski mahkûm, talihsizce Connie’nin gazabına uğrayan lunapark bekçisi (Barkhad Abdi) adrenalin yüklü bir gece boyunca filmin konuğu oluyorlar. Ancak ne ana aktörler, ne de yan karakterler, yönetmenlerin açıkça etkilendikleri Lumet, Cassavetes ya da Scorsese’nin ilk dönem filmlerinde olduğu denli derinleşemiyor.

Safdie kardeşlerin filmi bir noktadan sonra öykünün hızlı akışına ve görsel cambazlıklara yaslanıyor. Omuz kamerası ve aşırı yakın planlar giderek yormaya başlıyor. Sean Price Williams’ın kamerası Connie’yi canlandıran Robert Pattinson’un çehresini pembeden maviye renkten renge boyuyor. Kavuniçi aydınlatılmış sokaklar, eğlence parkının rengarenk ışıklarıyla yaratılan görüntü cümbüşü, Oneohtrix Point Never adıyla albüm yapan Brooklyn’li besteci Daniel Lopatin’in (Cannes’da ödüllendirilen) adrenalin yüklü punk elektronik müziği ve Benny Safdie ile senaryoda da katkısı bulunan Ronald Bronstein’ın huzursuz kurgu çalışması ile besleniyor. New York kentinin çeperlerinde yaşayan marjinal insanların natüralist hikâyeleri tuhaf karakterlerin at koşturduğu Kafkaesk bir soygun hikâyesine, finale doğru absürd bir güldürüye dönüşmekten kurtulamıyor.

Eski vampir Pattinson farklı bir kompozisyonda adrenalin yüklü bir oyun veriyor. Ancak kişisel tercihim sorunlu kardeşteki dokunaklı yorumuyla Benny Safdie’den yana. Post prodüksiyon döneminde filmden etkilenerek sözlerini kaleme aldığı final şarkısı ‘The Pure and the Damned’i bizzat yorumlayan Iggy Pop, ‘Soygun’un güzel sürprizlerinden biri. Iggy ‘Saf ve lanetli olan herşey sevgiden (aşktan) kaynaklanır / Olmayacak biliyorum ama güzel bir hayal bu / Zincirlerimden kurtulup parlak gökyüzüne bakmak istiyorum / İstediğimiz herşeyi yapabileceğimiz bir yere gidip timsahları okşayacağız bir gün, inan buna’ diye bitiriyor şarkısını. Bir sonraki projeleri ‘Uncut Gems’i Martin Scorsese yapımcılığında çekmeyi planlayan genç yönetmenlerin yetmişler ruhunu canlandırma yolunda attıkları adımları izleyelim, görelim.

(21 Ekim 2017)

Ferhan Baran

[email protected]

Çilingir Sofrası (Sadi Bey’in Facebook Günlükleri):

54. Uluslararası Antalya Film Festivali’nin Jüri Başkanı olduğu açıklanan, dünya sinemasının önemli yönetmenlerinden Filistin’li Elia Suleiman’ı, 01 Kasım 2002 tarihinde Umut Sanat tarafından sinemalarımızda gösterime çıkarılan Kutsal Direniş (Intervention Divine) adlı filmiyle tanımış ve çok sevmiştim. Diğer Elia, Elia Kazan’ın, bir kısmını Türkiye’de çekmiş olduğu siyah-beyaz “Amerika-Amerika” filmini ise Sami Şekeroğlu’nun kurucusu olduğu -o zamanki adıyla- Türk Film Arşivi’nin kısa bir süre gösterim yaptığı Harbiye’deki salonunda izlediğimi hatırlıyorum. Bu arada yarın (04 Ağustos 2017) vizyona girecek olan Bırak Kendini (Lasciati Andare – Let Yourself Go) adlı İtalyan filminde başroldeki Toni Servillo’nun canlandırdığı karakterin adının da Elia olduğunu belirteyim. Filistinli Arap sinemacı ile Kayseri kökenli Amerikalı sinemacıya aileleri tarafından aynı ismin verilmesi sinema sevgisinin evrenselliğini gösteriyor sanırım. (02 Ağustos 2017)

Hayatın içinden, senaryoda yazsan inanılmayacak bir tesadüfün hikâyesi: İstanbul’da göremediğim Maymunlar Cehennemi: Savaş filmini izlemek için Bodrum’dan yola çıktım, Turgutreis istikametindeki Midtown AVM.deki Cinemaximum Sineması’na gidiyorum. (Araya reklam aldım.) Minibüse bindiğimde malûm olduğu üzere sosyal medyadaki reytinglerimi kontrol ederken baktım aydın bir yönetmen arkadaş son yazdığım paylaşıma “Ne oldu yine, kim üzdü seni?” mealinde yorum yazmış. Altına, “Sorun yok, ortaya karışık bir sitem yazdım, anlayan anlar.” diye cevap verdim. O sıra minibüs aldı yükünü gidiyor, yönetmen arkadaş sözle de teselli verme ihtiyacı duydu herhalde, aradı beni, açtım telefonu. Havadan, sudan, çayırdan, çimenden konuştuk. Yeni filminin vizyona girme aşamasına ulaştığını söyledi. Söz döndü dolaştı, İstanbul’dan gitmek mi zor, gitmemek mi zor meselesine geldi. İstanbul’dan giderek yeni diyarlara yelken açmanın, dönerek ise hasrete son vermenin mutluluğunu yaşadığımız konusunda mubatakata (“mutabakata” diye düzelt Yıldırım) vardık. O sırada İstanbul’dan Egenin bilinmeyen, küçük bir yerleşim birimine göç eden bir başka yönetmen arkadaşı da andık. O’na olan sevgimizden, özlemimizden bahsederek konuşmamızı sonlandırdık. Telefonu kapattığımda minibüs tam Bitez’den geçiyordu, birden durdu. Minibüse kim bindi dersiniz: Az önce telefonda bahsettiğimiz diğer yönetmen arkadaş. Hayretimi gizleyemedim tabi, öpüştük, sarılıştık. Daha sonra söylesem inanmayacağı için diğer yönetmen arkadaşı da aradım, konuştular, şaşkınlığımıza o da iştirak etti. Yönetmen arkadaşların adlarını yazı içine sakladım. (*) Bu saklama şeklinin mucidi bendenizim, onu da belirtmiş olayım. Bu arada Maymunlar Cehennemi: Savaş filminin, başrolünü Charlton Heston’un oynadığı ilk orijinal Maymunlar Cehennemi filminden sonra, hepsini seyrettiğim serinin en beğendiğim filmi olduğunu belirteyim. Tespitlerime göre memleketimiz sinemalarında arz-ı endam eden Maymunlar Cehennemi filmleri şunlar: Maymunlar Cehennemi (Charlton Heston’lu, 1968), (**) Maymunlar Cehennemine Dönüş (Ekim 1971), Maymunlar Cehenneminden Kaçış (Nisan 1973), Maymunlar Cehenneminde İsyan (Ocak 1974), Maymunlar Cehennemi (Yeni serinin başlangıç filmi, Özen Film, 19 Ekim 2001), Maymunlar Cehennemi: Başlangıç (05 Ağustos 2011), Maymunlar Cehennemi: Şafak Vakti (11 Temmuz 2014), Maymunlar Cehennemi: Savaş (14 Temmuz 2017)
(*) Yönetmen arkadaşlardan onay aldım, sakladığım adlarını sırasıyla açıklayayım: “Turgutreis istikametindeki Midtown…” (Turgut Yasalar) / “…aydın bir yönetmen arkadaş…” (Aydın Bağardı) / Her ikisine de selam olsun.
(**) Sadi Bey’in ay bazındaki vizyona çıkış tarihi notları Eylül 1971’den itibaren başladığı için ilk filmdeki bu tarih yapım tarihidir. (04 Ağustos 2017)

Basın ve yapılan eleştiriler filmlerin tanıtımlarına hasbelkader katkıda bulunuyor kanaatindeyim. Öyle olduğu halde bazı film şirketleri ön gösterim yapmadıkları bir yana, yazılı ve görsel bilgi dahi göndermiyor. İddialı filmlerin tanıtımları için aklıma harika bir öneri geldi, sabah sabah 10u yazayım dedim: Mesela filminizde/filminizi Brad Pitt, Tom Cruise, -ne bileyim- Marion Cotillard, Cüneyt Arkın, Christopher Nolan, Şahan Gökbakar falan oynuyorsa/yönetiyorsa hiçbir şey yapmanıza gerek yok. Sadece “Falanca tarihte Brad Pitt filmimiz var”, “Filanca tarihte Tom Cruise giriyor”, “Cüneyt Arkın’ın muhteşem dönüşü” şeklinde duyurular yapın, amacınız hasıl olur. Hatta “Recep 6” deseniz yeter, Şahan Gökbakar demeye bile gerek yok; millet oluk oluk gelecek, oy verecek, pardon hasılat rekoru kıracak. Yapacağınız masraf da cebinizde kalır, çatır çatır yersiniz 10u. (05 Ağustos 2017)

Bir yanda bu işten para kazanan profesyonel film şirketlerinin ücretsiz wetransfer ile 100, 200 megabayt bilgi ve görsel göndermesi, diğer yanda bu işten para kazanmayan amatör web sitelerinin kısıtlı internet paketleriyle bilgi ve görselleri indirmeye çalışması veya ücretsiz wetransfer’in 7 günlük süresini kaçırıp bilgileri indirememesi. Eminim bu işte bir terslik var. Filmlerinizin bilgi ve görsellerini ücretsize değil de ücretli ve sınırsız kullanım imkânı olan wetransfer’e yükleseniz ve internet kullanımını da kendiniz üstlenseniz ne güzel olur. Bedava internet bulduğumda bilgi ve görsellerinizi kolaylıkla indiriyorum da, bedavayı bulamayınca benim üç kuruşluk emekli maaşımdan ödemeye çalıştığım telefonumun 2 megabaytlık internet paketi 1 günde bitiyor, ondan sonra -afedersiniz- dona kalıyorum, hiçbir iş yapamıyorum. Sırası gelmişken sadibey.com’u çeşitli sürelerde bürolarında barındıran Pinema Film, Avşar Film, 35 mm Filmcilik ve Duka Film’e teşekkür ederim. (06 Ağustos 2017)

(18 Ekim 2017)

Sadi Çilingir

[email protected]

Yedinci sanat olarak adlandırılan sinema, bütün sanat dallarını bağrında taşıdığı gibi onların güçlenip yaygınlaşmasını da sağlamış. Buna da bağlı olarak gündemde kalamayan dallar varken, sinema gündem oluşturan, kamuoyunun ilgisini hep üzerinde duyan bir sanat dalı.

İyi bir film için önce iyi bir senaryo gerektiği öteden beriye bilinen bir gerçektir. Senaryonuz güçlü değilse, görsel olarak tatminkâr bir film yapsanız bile izleyiciden not alamazsınız.

Ekip işi…

Parmağınızla kuma şekiller çizip resim yapabilirsiniz, gazetenin ucuna yazı yazabilirsiniz, dilinizle ritim tutup dans edebilir, oynayabilirsiniz, çamurdan heykeller de yapabilirsiniz… ama sinemaya gelince, işin içine endüstri girdiği için birçok şeye gereksinim duyarsınız. Öykü yetmez sinemaya, senaryolaştırmak gerekir. Mekân bulup uygun oyuncu belirlemelisiniz, kamera, ışık, ses ve set ekipmanı, montaj masası… müzik, derken laboratuvar işlemleri, kopyalama, salon bulma… Her biri dile kolay. Bu kadar şeyi ve insanı bir noktaya odaklamak ve çalışmalarını sağlamak zorundasınız. Sonuçta yaptığınız beyazperdeye düşen bir gölge sadece…

İşiniz zor…

Sinemanın zorluğu bunlar kuşkusuz… Ortaya çıkan ise gerçek bir sanat yapıtı, kim ne derse desin.

Teknoloji geliştikçe ve yaygınlaştıkça, artık cep telefonuyla bile film çekilebiliyor, bilgisayarda montajlanıp sosyal medya üzerinden izleyiciye ulaştırılıyor.

Bu da sinemanın daha bir titiz çalışılması, daha ince eleyip sık dokunması gereken bir sanat olduğunun kanıtı, bir bakıma. Onca ürünün arasından sıyrılabilmeniz için senaryonuzun da çok iyi kurulması, oyuncularınızın da çok iyi rol yapması, mekânlarınızın da konuya uygun olması, müziğinizin de aynı derecede güçlü olması gerekiyor. Bir de tanıtımı önemli kuşkusuz. Onlarca salonda (televizyonlarda, “yersiz uzun yerli dizilerle” rekabet de var) gösterilen yüzlerce filmin arasından seçilmeniz için göz ardı edilemeyecek bir çaba harcanmalı (yerli filmlerin tanıtım çabasının giderek daha da azalmasını anlayamadığımı belirtmeliyim).

Barış içinde bir arada…

Nasıl ki aynı çatı altında yaşıyorsak, aynı işyerini paylaşıyorsak, kavgadan uzak, anlayışlı davranarak birbirimizi taşıyorsak, sinemada da aynı şey geçerli. Herkes yerini, işini, gücünü bilir ve uyum içinde bir arada çalışır, çalışmak zorundadır. Eğer o uyum bozulursa film, film olmaktan çıkar.

Yeşilçam’a, 1980’de girip de setlere gitmek istediğimde kulağıma küpe olan sözü Atıf Yılmaz söylemişti: “Herkesin görevi var ve kimsenin işine karışmayacaksın.” Hazırlık aşamasında çatır çatır tartışmamıza karşın sette yönetmenin dediğinin olması gerektiğini öğrendim o sözle… Çünkü film (kim ne derse desin) yönetmenin yapıtıdır.

Ayla ile büyüyen tartışma

Bu yıl Oscar’a aday olarak gönderilmesi kararlaştırılan Ayla filmi, içeriğinden çok yapımcı – yönetmen – senarist tartışmasıyla öne çıktı.

Kim haklı, kim değil tartışmasına girmeden bu sorunun hiç de etik olmadığını, sürdürülmesinin de yanlış olduğunu söylemeliyim.

Ön gösteriminde izlediğim Ayla’da senarist ön jenerikte yoktu, son jenerikteyse küçük (sonradan) yazılmıştı. Bu, filmin sahipleri tarafından filme yapılan en büyük kötülüktür. Yıllarca reji asistanı ve yönetmen olarak çalıştığım setlerde, bir süre sonra yakınmalar artar, kavgalar bile çıkar ama bitip de sular durulduğunda herkes arkadaş olur yine… Bu kez o kavgaya neden olan sorunlara gülünür, hem de kahkahalarla.

Basından izlediğim kadarıyla filmin fikir babası da olan senarist Yiğit Güralp’in adının filmde (kendisinin dile getirdiğince, tanıtımlarda, filmin sitesinde hatta fragmanda) yer almaması filme zarar verir. Bu tartışma burada kalır mı sanıyorsunuz? Akademi’de de gündeme gelecek ve Ayla belki de hak ettiği ödülü, övgüyü alamayacak.

Siz filme emeği geçenlere hak ettiği yeri/onuru verin, sizinle birlikte film de hak ettiği yere ulaşsın. Bu, yapımcı için olduğu kadar senarist için de geçerli.

Filme gelince…

Biz, yakın tarihimizin sadece genel çizgilerini biliyoruz. Kore Savaşına neden katıldık, ne yararı vardı, dahası orada neler yaşandı, ülkemize katkısı ne oldu, dünyanın öbür ucundaki savaşın bizimle ne ilgisi vardı gibi gerçekleri hiç bilmiyoruz. Okullarda öğretilmedi (zaten okumayı pek sevmeyiz). Ayla da bunlara girmiyor, ama oradaki birliklerimizdeki insan sevgisi yüklü gerçekleri getiriyor. İkinci Dünya Savaşını ve Vietnam Savaşını anlatan Amerikan filmlerinin etkisi göz ardı edilmemeli.

Ayla’ya, Oscar yolunda başarılar diliyorum. Seyircisi bol olsun.

(18 Ekim 2017)

Korkut Akın

Amerikan sinemasının yaratıcı yönetmenlerinden Darren Aronofsky’nin merakla beklenen son filmi ‘anne! / mother!’ yeşillikler ortasındaki bir malikaneyi mekân alıyor. Evin sahibi olan orta yaşlardaki yazar ile genç karısı, baba yadigârı yapıyı elden geçirmekte, adam son şiirinin ilhamını kovalarken, kadın yenilenen su tesisatından duvarların boyanmasına onarım işleriyle ilgilenmektedir. Çiftin bu inzivai cennette huzurlu görünen yaşamları, … Devamı… »

Michael Haneke’nin sinemalarımıza uğrayan yeni filminin adının ‘Mutlu Son / Happy End’ olduğuna bakmayın. Seyri hiç de kolay olmayan şiddet yüklü ilk çalışmalarından birine ‘Eğlenceli Oyunlar’ anlamına gelen ‘Funny Games’ ismini vermiş olan sinemacı acı gülüşünü elden bırakmamış yine. Kariyerinin başından beri ele aldığı sorunlu aileler, kuşaklar arası sevgisizlik ve bastırılmış kollektif suçluluk duygusunun yarattığı tahribat gibi temalar çerçevesinde günümüz insanının çaresiz yalnızlığını dile getirmiş olan çağdaş sinemanın görmüş geçirmiş büyük ustasının, geçtiğimiz Cannes Film Festivali ana seçkisinde görücüye çıkan son çalışmasında kara mizahi yapı daha da güçlü.

Fransa’nın kuzeyindeki Calais’de yaşayan inşaat şirketi sahibi Laurent ailesinin görünürdeki refah yaşamı etrafında şekilleniyor film. Köklü zengin aile duvarları değerli tablolarla süslü malikanede kendi içsel sorunlarıyla boğuşurken, dışarıda zorlu bir yaşam savaşı sürmektedir. Ülkenin en ihtilaflı göçmen kamplarının bulunduğu liman kentinden yola çıkarak, arka planda Avrupa’daki mülteci sorununa dikkat çekmek istiyor Haneke. Ancak odak noktası, dağılmakta olan Avrupa ailesinin mutsuz bireyleridir. Yönetmen lüks malikaneye hapsedilmiş refah yaşamların cilasını kazırken, dipteki derin boşluğu, sevgisizliği ve intihar eğilimlerini açığa çıkarıyor bir kez daha.

Ölmeyi arzulayan bunamanın eşiğindeki 85 yaşındaki büyükbaba (Jean-Louis Trintignant) arabayla intihar teşebbüsünde başarısız olduğunda çevresindekilerden yardım istiyor. Şirketin başındaki kızı Anne (Isabelle Huppert) rekabetçi düzende başarısız damgasını yemiş yönetici oğlu Pierre (Franz Rogowski) ile çatışma halindedir. İtibarlı kardiyolog oğul Thomas (Mathieu Kassovitz) ünlü bir çellist ile cinsel fanteziler peşindedir. Aile bireylerinin en küçüğü Thomas’nın 13 yaşındaki kızı Eve (Fantine Harduin) dağılmanın eşiğindeki ailenin en sorunlu bireyidir belki de.

Film, Eve’in çektiği canlı instagram videosuyla açılıyor. Bu başlangıç 30 yıllık kariyeri boyunca medya teknolojisinin dünyayı değiştirdiğini ifade etmiş ve öykülerini zamanın izleme alışkanlıklarına göre şekillendirmiş Haneke için şaşırtıcı değil. 1992 yapımı ‘Benny’nin Videosu’nun katliam görüntüleri içeren video görüntüleri, 2005 tarihli ‘Saklı / Cache’nin bir burjuva apartmanı ve çevresinin sabit kamerayla çekilmiş fotoğrafı andıran açılış sahnesinin ardından bu defa çağımız insanını esir almış instagram videoları ve internet yazışmalarından içeri bakıyor Haneke. ‘Mutlu Son’un açılışında uzunca bir süre yer alan Eve’in canlı instagram yayınında annesinin tuvalet hallerini, yiyeceğine depresyon ilacı zerk edilmiş hamster’ın akibetini ve de annenin aşırı dozdan intiharını izliyoruz. Thomas ile viyolonsel virtüözünün cinsel fantezilerini pornografik internet yazışmaları vasıtasıyla öğreniyoruz. İletişim teknolojisinin baş döndürücü bir hızla ilerlediği ve mahrem alanların hızla işgal edildiği çağımızda insan hayatının nasıl da giderek çölleştiği, yalnızlık ve mutsuzluk meselesinin nasıl da tavan yaptığına dair yaman çelişkiyi gözler önüne seriyor sinemacı.

Bu sevgisiz menfaat dünyasında 13 yaşındaki torunun ortada kalma duygusu ile bunama sinyallerinden yorulmuş yaşlı dedenin azap çekeceği bir hayatı devam ettirme endişesi kesişiyor. Ailenin gözden çıkarılmış veliahtı Pierre’in ihmali yüzünden yaşanan iş kazasının sonuçlarından arınmak için duvarın ardındaki mültecileri malikanedeki davete misafir etmesi ve evdeki Faslı hizmetçilerden ‘kölemiz’ diye söz etmesi, kollektif suçluluk duygusunun trajikomik dışavurumuna dönüşüyor. Laurent ailesinin özelinde Avrupa’nın dağılışını, soyut duvarlarla sorunları uzak tutmaya çalışan, mülteci sorunu karşısında çaresiz kalan, finansal krizler karşısında yabancı sermayeden medet uman Avrupa’nın kaçınılmaz çöküşünü dile getiriyor Haneke. Seyir zevkini bozmamak amacıyla detaylarından bu yazıda söz etmeyeceğimiz muazzam finalde usta sinemacının acı mizahı doruğa ulaşıyor.

(13 Ekim 2017)

Ferhan Baran

[email protected]

Amerikan sinemasının yaratıcı yönetmenlerinden Darren Aronofsky’nin merakla beklenen son filmi ‘anne! / mother!’ yeşillikler ortasındaki bir malikaneyi mekân alıyor. Evin sahibi olan orta yaşlardaki yazar ile genç karısı, baba yadigârı yapıyı elden geçirmekte, adam son şiirinin ilhamını kovalarken, kadın yenilenen su tesisatından duvarların boyanmasına onarım işleriyle ilgilenmektedir. Çiftin bu inzivai cennette huzurlu görünen yaşamları, davetsiz misafirlerin kapıyı çalmasıyla gölgelenir. Yazarın ölmek üzere olan hayranı, ertesi gün karısı ve nihayetinde babalarının mirası için daha o hayattayken birbirine giren iki yetişkin oğlu evin tüm huzurunu kaçıracak, meraklı ziyaretçilerin evdeki ata yadigârı kristali tuzla buz etmesiyle birlikte işler daha da karışacaktır.

‘Kaynak / The Fountain’ ile ‘Nuh: Büyük Tufan / Noah’ filmlerinde kutsal metinlerden yola çıkmış olan Aronofsky’nin tutkulu bir çevreci olduğunu açıklamalarından biliyoruz. Bir önceki filminin konu edindiği büyük tufanın günümüzdeki global ısınmanın getireceği felâketlerin bir habercisi olduğunu hatırlatan sinemacı, ülkesinde ardarda yaşanan doğa felâketleri karşısında endişesinin her sorumlu dünya vatandaşı gibi büyümekte olduğunu ifade ediyor. ‘anne!’ bu endişenin beyazperdeye düşmüş hali. ‘Rosemary’nin Bebeği’ usulü bir psikolojik gerilim olarak ilerleyen film, dini ve çevreci metaforlarla yüklü bir kâbusa dönüşmekte gecikmiyor. İlham peşindeki şair Tanrı’yı, genç ve çalışkan karısı Toprak Ana’yı, ilk ziyaretçiler Adem ile Havva’yı, düşman oğulları Habil ve Kabil ve nihayetinde evi (ya da Dünya’yı) işgâl ederek yağmalayan misafirler ve hayranlar ordusu da insan neslini temsil ediyor.

Yoğun semboller ve sembol diyaloglarla ilerleyen ve kıyameti tasvir eden finalle doruğa ulaşan seyri kolay olmayan bir deneyim ‘anne!. Filmin sembolik yapısı yapım tasarımından başlıyor. Mekân olarak seçilmiş Viktoryen ev, o dönemde bilim adamlarının insan beyni için en mükemmel şekil olduğunu düşündüğü sekizgen biçiminde tasarlanmış. Sekiz rakamının İncil’de yeniden doğuş ve yenilenme kavramları düşüncesinden yola çıkan yönetmen, sekizgen temayı evin şekli dışında aydınlatma araçlarında, kapı panelleri, resim çerçeveleri ve diğer eşyalarda kullanmaya özen göstermiş. Uzun planlardan kaçınarak, el kamerası kullanımının tercih edildiği yakın ve orta çekimlere yer vermiş. Bu da filmin klostrofobik geriliminin tırmanmasına destek olmuş.

Ev işgâli hadisesinde, sinemada gerçeküstücülüğün babası Luis Buñuel’in ölümsüz başyapıtlarından ‘Yokedici Melek / El Angel Exterminator’den etkilendiğini belirtiyor Amerikalı sinemacı. Bu ilham kategorisine İspanyol asıllı büyük sinemacının, Leonardo da Vinci’nin ünlü ‘(Hz.İsa’nın) Son Akşam Yemeği’ tablosunun kanlı canlı beyazperdeye taşındığı ‘Viridiana’sını da ekliyorum kişisel olarak. Philip Messina’nın kusursuz yapım tasarım çalışmasından, Aronofsky’nin ilk uzun metrajı ‘Pi’den beri değişmez çalışma arkadaşı Matthew Libatique’in görüntülerinden beslenen bu kaotik rüya film, çağımızın en yetenekli oyuncularından Jennifer Lawrence’in yakın plan usta yorumundan büyük destek alıyor.

‘anne!’ eleştirmenleri tam anlamıyla ikiye bölmüş bir film. Kusursuz yönetmenliği takdire şayan ancak metaforların abartılı bir biçimde gözümüze sokulduğu, ana akım sinemaya göz kırpan final bölümünün anlatıyı zedelediğini düşünüyorum.

(06 Ekim 2017)

Ferhan Baran

[email protected]

Sanatın birçok dalında, karşımıza çıkan ürünleri çok farklı açılardan değerlendiririz. Kimi zaman bu doğrudur, kimi zaman da yanlışa sürükler. Çavdar Tarlasındaki Asi de o filmlerden.

Film, Salinger’ın başyapıtlarından Çavdar Tarlasındaki Çocuklar romanını yazışı ekseninde, gençlik yıllarını ve kendisine ağır bir travma yaşatan İkinci Dünya Savaşında cephedeki günlerini anlatıyor.

Önce sinema…

Film gerçekten başarılı… Zaten kimse ne ritmine ne temposuna ne de oyuncularına laf ediyor. Çekimler çok başarılı. Montajı kusursuz. Oyuncular ellerinden geleni yapmış. Tipik bir biyografi filmi… Bir dönemi, o dönem yaşananları, yaşayanların duygularını ve tabii, başta Salinger’in içine kapanık ama sanki açıkmış gibi göstermesi de içinde hayatının önemli bir kısmını anlatıyor. Dünyaca ünlü yazar oluşunu bilmeseniz de, bilip de göz ardı etseniz de başarılı bir film izlemiş olacaksınız.

Sonra edebiyat…

J. D. Salinger, 20. yüzyılın hem çok beğenilen hem de çok merak edilen yazarı. Yazarın bilinen tek romanı, 16 yaşındaki bir yeniyetmenin gözüyle yaşamını ama aslında tümüyle kapitalizmin eleştirisi olarak kabul ediliyor. Okumanızı öneririm… (Yapı Kredi Yayınları, 52. baskı, Haziran 2017)

Tartışmanın boyutu…

Edebiyat ile sinemayı birbiriyle kesinlikle karşılaştırmamak/kıyaslamamak gerekir. Yazarların en çok yakındığı konudur bu, çünkü edebiyat bir imaj yaratır, sinema ise imajın imajıdır, dolayısıyla başka bir yere gider okurun gözünde.

Salinger, inzivaya çekilmiş, bırakın öykülerinin basılmasını, bir daha yazmaktan bile kaçınmış biri. Eskilerin, nevi şahsına münhasır dedikleri cinsten, farklı, farklı olduğu kadar değerli, değerli olduğu kadar ilginç, ilginç olduğu kadar merak edilen bir yazar.

Kendi üzerinden…

Salinger, babasının isteklerine annesinin desteğiyle karşı durabilmiş, yazar olmak amacıyla üniversiteyi yarıda bırakmış, hocası Whit Burnett (Kevin Spacey) ondaki cevheri görüp, belki biraz da sıkıştırarak, ezerek yazmasını sağlamış… Oona O’Neill’in aşkını kazanmak için İkinci Dünya Savaşında bile yazmayı bırakmıyor. O’Neill, Charles Chaplin ile evlenince Salinger, içinde var olan o kapalılık daha da artıyor ve dünyaya küsüyor.

Film, romanın uyarlanması değil… Zaten Salinger, sağlığında böyle bir şeye asla izin vermemiş… Telif hakları düşene kadar da sinemacılar, beklemek zorunda, yıllardır süregelen böylesi düşlerini.

Bir çıkar yolu, kitaptan yola çıkıp Salinger’in (zaten otobiyografik özellikler taşıyan bir kitap) hayatını anlatmak olarak gözüküyor. Ölmez sağ kalırsak o tarihe (2079) kadar, izleriz hep birlikte…

Çavdar Tarlasındaki Asi, Yönetmen: Danny Strong. Oyuncular: Nicholas Hoult, Kevin Spacey, Sarah Pauson, Zoey Deutch, 06 Ekim’den başlayarak gösterimde…

(04 Ekim 2017)

Korkut Akın

Çilingir Sofrası (Sadi Bey’in Facebook Günlükleri):

Şu sıra, yıllar öncesinin bir gazoz reklamı, firmanın 50. yılı sebebiyle yeniden ekranlarda dönmeye başladı. Zamanında “On yüz milyon baloncuk yuttum” sözleri ve gülen yüz ifadesiyle ekranlara gelen sevimli kız çocuğu Ayşe Mat’ın reklâmdaki sevimliliği dikkat çekmiş ve başrollerini Hakan Balamir ve Hale Soygazi’nin oynadığı “Kördüğüm” adlı bir sinema filminde beyazperdeye de gelmişti. Yıllar çabuk geçti ve bu sevimli oyuncuyu 19 Temmuz 2011 yılında çok genç, 39 yaşında kaybettik. Yeniden yayınlanan reklamı her izlediğimde genç yaştaki bu kaybımıza üzülüyorum. Ailesinin rencide olmamasını dilerim. (22 Temmuz 2017)

“Dereye düşen alkollü adam kurtarıldı” haberi yüzünden Fox Haber’in 1 puanını sildim. Heyecanla bir sonraki benzer olayın haberi bekliyorum. Umarım “Dereye düşen alkolsüz adam kurtarıldı” diye vermezler, yoksa 1 puan daha sileceğim, şimdiden haber vereyim. (24 Temmuz 2017)

Şu sıralar Taksim’de devam etmekte olan Beyoğlu Festivali’ndeki standı vesilesiyle öğrendiğim, sinema sektörümüzün en uzun isimli kurumu “Yeşilçam Sinema Emekçileri Sosyal Dayanışma Yaşatma ve Yardımlaşma Vakfı – YESEV” 2015 yılında faaliyete başlamış. (25 Temmuz 2017)

Yeşilçam başımızın tacıdır ancak arada sırada onun da şaşırdığını inkâr edemeyiz. Web sitesinde yayınladığım bir önceki yazımın “Karaoğlan: Camoka’nın İntikamı” adlı başlığından ilham alarak meseleyi şöyle vuzuha kavuşturabiliriz: Öncelikle Suat Yalaz’ın en ünlü çizgi roman karakteri Karaoğlan’a, Abdullah Ziya Kozanoğlu ile birlikte -sanıyorum 8, 9 cilt- yayınladığı “Kaan” serisinden müptela olduğumu belirteyim. Karaoğlan’ın filme alınmaya karar verildiği yıllarda -yanlış hatırlıyorsam düzeltin- önce Karaoğlan’ı canlandıracak aktör için yarışma yapılmıştı. Sonra yarışmadan müspet netice alınamayınca o sıralar Ankara Devlet Tiyatrosu kadrosundaki genç Kartal Tibet’te karar kılındı. Yarışma deyince, nedense zaman zaman böyle geniş çerçeveli yarışmalar yapılır ondan sonra da piyango yarışmaya müracaat eden gençlerden birisine vurmaz da giderler bir profesyonelle anlaşırlar. Araya bu dikkat çekici teferruatı da sıkıştırmış olayım. Suat Yalaz’ın yönetmenliğinde çekilen ilk Karaoğlan filmi “Altay’dan Gelen Yiğit” olağanüstü ilgi görünce doğal olarak seri devam etti, sonra “Baybora’nın Oğlu”, 3. olarak da “Yeşil Ejder” filmleri çekildi. Derken serinin bir filminde Camoka karakterinin hayli ilgi görmesi üzerine “Camoka’nın İntikamı” çekildi. Bundan sonra Yeşilçam’ın şaşırdığı bölüme geliyoruz. Sinemamızda örneği bir hayli fazladır; çok ilgi çeken bazı filmlerin başrol oyuncuları sonraki devam filmlerinde yüklüce para istemeye başladıklarında hemen Yeşilçam’ın özel formülleri devreye girer, o filmlerdeki yan karakterlerden yeni filmler üretilmeye başlanır. İlk akla gelen Turist Ömer’dir. Turist’i başka bir facebook notuna konu ederiz, o kenarda dursun. “Camoka’nın İntikamı”ndan sonra başrolünü Danyal Topatan’ın oynadığı “Camoka’nın Dönüşü” çekilir. Bu filme de havası yansısın diye önceki Karaoğlan filmlerinden -bilhassa Kartal Tibet’li- görüntüler eklenir. Başka filmlerden görüntü eklemenin bir diğer örneği de Yücel Çakmaklı’nın yönettiği “Oğlum Osman”dır. Bu filmde de yerli değil yabancı filmlerden eklemeler görmüştük. Yalan olmasın bir tanesi de ünlü “On Emir” filminden yapılmıştı, hatta film sinemaskop olduğundan normal çerçeveli filmde bu bölümü yandan basık, oyuncuları uzun uzun boylu olarak izlediğimizi hatırlıyorum. Çok uzun oldu ama günümüzde moda olduğu için mecburen yazı da uzun oluyor. Karaoğlan filmlerinde Camoka da tüketildikten sonra isim benzerlikleri üzerinden hareket edildi. Tarık Tibet adlı oyuncunun başrolünü oynadığı “Karaoğlan’ın Kardeşi Sargan” çekildi. Yönetmenliğini Suat Yusuf’un yaptığı bu filmdeki isimlerin Kartal Tibet, Tarkan ve Suat Yalaz’ı çağrıştırdığını yazmıyorum, onu siz anlayın. Bundan sonraki aşamada bir başka firma da başrolünü Tamer Yiğit’e verdiği “Akbulut, Malkoçoğlu ve Karaoğlan’a Karşı” adında, tam çorba gibi isimli bir film yaptı. Böyle çorba isimli bir diğer film de “Tarkan Güçlü Kahraman Kolsuz Kahraman’a Karşı” adlı filmdir. Bu film de Yeşilçam’ın o sıralar sinemalarda hayli ilgi çeken Wang Yu’lu yabancı “Kolsuz Kahraman” filmlerinin rüzgârından faydalanma işlemidir. Yeri gelmişken görüntü sanatında en beğendiğim Karaoğlan’ın Abdullah Oğuz’un TV dizisindeki Kaan Urgancıoğlu olduğunu belirteyim. Orhan Günşiray, Kartal Tibet ve Kuzey Vargın’ı hep yadırgamışımdır. Kayda geçsin diye yazayım. Karaoğlan filmlerinin yapımcı şirketi Olcay Prodüksiyon adını Suat Yalaz’ın oğlu Olcayto Yalaz’dan alıyor. Onu da belirtmiş olayım, bilgi bilgidir. (01 Ağustos 2017)

Hadi sinema salonlarını Cineminimum, Cinebig, Cinehour, Cineminute şeklinde isimlendirmenizi cinemaseverlere İngiltere’de film izleme zevki tattırma jesti olarak kabul ettik diyelim. Sevgili dağıtımcılarımız gelecekteki filmleri duyurduğu listelerde neden “Untitled CKM Project” şeklinde ifadeler kullanıyor? “İsimsiz CKM Projesi” yazsanız olmuyor mu? Yoksa sinema yönetimlerinde hiç Türkçe bilen eleman kalmadı mı? How are you today? (02 Ağustos 2017)

Küçük harf i’nin İngilizce’de büyük harfe dönüştüğünde I olarak yazıldığını eskiden ben de bilmezdim. “Faith Warrior LLC, Automatic Entertainment GL LCC” isimlerini “FAİTH WARRİOR LLC, AUTOMATİC ENTERTAİNMENT GL LCC” şeklinde yazardım. Oysa FAITH WARRIOR LLC, AUTOMATIC ENTERTAINMENT GL LCC” şeklinde yazılması gerekiyormuş. Atalarımız ne kadar doğru söylemişler: Bilmemek değil, öğrenmemek ayıp. (02 Ağustos 2017)

(04 Ekim 2017)

Sadi Çilingir

[email protected]

Yaşar Kemal’in, Yılmaz Güney’in, Orhan Kemal’in ve daha nice değerlerimizin yetiştiği bereketli topraklar üzerinde düzenlenen 24. Uluslararası Adana Film Festivali’ni yakından izleyen bir yazar olarak genel değerlendirme notlarımı paylaşmak istedim. Bu yıl 25 Eylül – 01 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilen festivalin programı içerdiği çeşitlilik ve filmlerin genel düzeyi itibarıyla birinci sınıftı. Ulusal Yarışma filmlerinin en az yarısı En İyi Film ödülünü alabilecek düzeyde güçlüydü. Bu da bir festival için önemli başarı göstergesidir. Bu açıdan ön seçim ekibini kutluyorum.

Ulusal Yarışma ana seçkisinde yer alan filmlerden en çok etkilendiklerimizin başında Orhan Eskiköy’ün inanç kavramını sorgulayan şiirsel çalışması ‘Taş’ geliyordu. Bir izleyicinin ‘bir şiir okuduk’ diye tanımladığı Pelin Esmer imzalı ‘İşe Yarar Bir Şey’in ana karakteri bir şairdi. Barış Bıçakçı’nın senaryo ortaklığı ve finaldeki ‘Fotoğraf’ şiiriyle yükselen bu güzel film, Haydarpaşa istasyonundan başlayan bir içsel yolculuğu anlatıyordu.

Kuran’daki ‘Hızır Kıssası’ndan hareketle, kaynaklarını tüketmiş dünyamızda iki bilim adamının çileli yolculuğu üzerine kurulu Semih Kaplanoğlu ustanın ‘Buğday’ı, birinci sınıf kurgusu ve sanat tasarımıyla yılın üzerinde en fazla konuşulacak filmleri arasında yer alıyordu. Ümit Ünal’ın yazıp yönettiği ‘Sofra Sırları’ bir dönem Atıf Yılmaz filmlerini hatırlatan kara mizahı ve Demet Evgar’ın çok başarılı yorumuyla övgüyü hak ediyordu. Ve Emre Yeksan’ın ilk filmi ‘Körfez’, Hong Sang-soo filmlerinin dinginliğini anımsatan anlatımıyla festivalin önemli keşiflerinden biri olarak gönlümüze yerleşiyordu.

Festivalde genelde ilgiyle karşılanan oyuncu Onun Saylak’ın ilk uzun metraj denemesi ‘Daha’yı ise fazla hesaplı kitaplı ve klişelerden kurtulamamış bir çaba olarak değerlendiriyorum. Başroldeki genç oyuncu Hayat Van Eck bu filmin en büyük şansıydı. Jürinin en iyi film seçtiği ‘Aşkın Gören Gözlere İhtiyacı Yok’ filmini ise iflah olmaz Onur Ünlü sevenlerine havale etmekle yetiniyorum.

Uluslararası Yarışma seçkisi birçok sinema yazarı dostumun belirttiği üzere bir ‘Şampiyonlar Karması’ görünümündeydi. Geçtiğimiz Cannes Film Festivali ana seçkisinde yer alan (Altın Palmiye ödüllü ‘Kare’ dahil) dört filmin ağırlığını koyduğu bu bölümde, Guillermo Arriaga’nın başkanlığını yaptığı uluslararası jüri üç Cannes filmini ödüllendirdi. Daha önce Cannes’da Jüri Ödülü’nü kazanmış olan Andrei Zvyagintsev imzalı (kendisi kapanış töreninde hazır bulundu ve ödülünü aldı) ‘Sevgisiz’ ile Ukraynalı yönetmen Sergei Loznitsa’nın Dostoyevski’den esinlendiği ‘Krotkaya’sı, insanlığını yitirmiş, kurumları işlevsiz hale gelmiş çağdaş Rus toplumunu karamsar bir biçimde eleştiren yapımlardı. Festivalden mansiyon alan çok sevdiğimiz Yunanlı Yorgos Lanthimos’un ‘The Lobster’dan sonra İngilizce çektiği ikinci film olan ‘Kutsal Geyiğin Öldürülmesi’ ise, yönetmenin aile kurumuna, suçluluk duygusuna ve sınıf ilişkilerine odaklanan sinema kariyerinin en başarılı yapıtlarından biri olarak belleğimize yerleşti.

Festivalin gerçekleşmesinde büyük katkıları olan Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Hüseyin Sözlü ile Festival Direktörü İsmail Dikilitaş’ın şahıslarında emeği geçen herkesi kutluyor ve festivalin başarılarının devamını diliyorum.

(01 Ekim 2017)

Ferhan Baran

[email protected]

Adana Film Festivali’ni 7 yıldır aralıksız takip ediyorum. Her yıl güzel anılarla ayrılmışım bu sanat şehrinden… Adana bir kültür-sanat şehri… Bunun her seferinde altını çiziyoruz ama laf olsun diye değil… Hem istatistikler hem de şehrin kendisi bunu size gösteriyor. Yalnızca sinema değil sanatın her dalından sanatçı yetiştirmiş bir kent burası… Peki bu yıl 24. kez gerçekleşen Adana Uluslararası Film Festivali’nde neler oluyor? Detaylar yazımda…

Muzaffer İzgü’ye Selam Olsun…

Geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz Türk edebiyatının en büyük yazarlarından, Adana doğumlu Muzaffer İzgü bir kere daha saygıyla anmak isterim. Geçen sene Adana Film Festivali’nde yaptığı konuşma hâlâ hatırımda… Sanki bir veda konuşması gibi ama bir o kadar umut dolu bir konuşma yaparak bu karanlık günlerde bizlere ışık tutmuştu. Bizi çalışmak, çok çalışmak kurtaracak demişti; okumak, yazmak, üretmek…

Süleyman Turan’dan Duygusal Konuşma

Dün Türk sinemasının en kıymetli oyuncuların Süleyman Turan ile sevgi kortejinin hemen ardından sanat kasabasında Milyon TV canlı yayını için bir araya gelmek fırsatı bulduk. Keyifli yayınımızın sonuna doğru, kendisiyle önümüzdeki yıllarda da burada buluşma temennisinde bulundum ve aktör, yıldızları göstererek bana baktı. Hayatımın en zor anlarından bir tanesiydi diyebilirim. Kendisi söyleşi boyunca da her geçen yıl eksilen dostlarından söz etmişti. İşte böyle hüzünlü anlara da tanıklık ediyoruz çünkü sahiden de Yeşilçam’ın yaşayan son temsilcileri ile buluşma fırsatı buluyoruz festivaller sayesinde… Yeni dönem oyuncularının büyük bir çoğunluğu hâlâ halkın onlara gösterdiği ilgi ve sevginin yanına yaklaşabilmiş değil. Kıymetini ve değerini iyi bilmek lazım… Şimdi festivalin en önemli bölümü olan filmlere geçelim…

Uluslararası Seçki Parıldıyor

Bu sene tercihimi çoğunlukla uluslararası seçkiden yana kullandım ve pişman değilim. Adana yabancı film seçkisi her sene çok başarılı olmuştur ve bu sene de yanıltmadı. Sinema yazarı Kerem Akça’yı buradan bir kez daha tebrik etmek gerekiyor diye düşünüyorum. Bir alkış da Adana izleyicisine çünkü her sert, en zor ya da en dayanılmaz filmlerde bile sabırla ve sessizce filmleri izleyerek film izleme kültürlerinin ne kadar yukarıda olduğunu bir kez daha ispatladılar. Aynı şeyi üniversite öğrencileri için söylemek zor ama yaş ortalaması yüksek Adana halkı tüm filmleri büyük bir dikkat ve hassasiyet içinde hem de yoğun bir ilgiyle takip ediyor. Mesela dün akşam izlediğimiz Yunan yönetmen Yorgos Lanthimos’un son filmi The Killing of a Sacred Deer’i neredeyse merdivenlere kadar dolu izledik. Yönetmenin Colin Farrell ile The Lobster’daki müthiş uyumu devam ediyor. Harika bir ikili oldular ve Farrell’in yıllarca Hollywood’da bulamadığı değeri ve hak ettiği saygıyı Yunan yönetmen ile kazandığını düşünüyorum.

Film Gösterimlerindeki Teknik Aksaklıklar

Filmin son dakikalarındaki aksaklığa rağmen salonun büyük bir bölümü sabırla bekledi. Ancak sorun yaklaşık 45 dakika uzayınca büyük bir kısmı salonu terk etmek zorunda kaldı. Tam da bu noktada bu soruna da dikkat çekmek lazım… Sanırım festivalin bu sene en büyük sorunu tam da bu… Film gösterimlerindeki teknik aksaklıklar. Yıllardır geldiğim Adana’da daha önceki yıllarda bu
kadar üst üste bu sorunla karşılaştığımı hatırlamıyorum. Sorunlar açılış filmi The Shape of Water’ın gösterilememesiyle sinyal vermişti. Ardından ardı ardına altyazı sorunları ve kesilmelerle devam etti. Mesela sinema yazarlarının merakla beklediği Zama’nın da böyle bir sorun yüzünden izlenemediğini duymuştum. Ben o sırada Wim Wenders’in merakla beklediğim son filmi Submergence’i izlemeyi tercih etmiş, çok büyük olmasa da altyazı sorunlarıyla karşılaştığımı itiraf etmeliyim.

Wenders Haçlı Seferinde, Haneke’nin Kafası Karışık

Bu arada Wenders beni büyük bir hayal kırıklığına uğrattı. En sevdiğim yönetmenlerin başında gelen Wenders, neden haçlı seferine çıkıp Müslüman avı yapmayı tercih etti aklım almıyor. Filmin 11 Eylül’den sonra tırmanan Müslüman düşmanlığına çanak tutmayı adeta misyon edinmiş. Tek taraflı ve sığ bir bakış açısı hakim. Batılılar siz harikasınız, tüm Müslümanları yok edin, dünya kurtulsun değil mi? Çok yazık… Çok talihsiz… Bir hayal kırıklığını da Michael Haneke’nin son filmi Happy End’de yaşadım. Çok kopuk ve dağınık bir hikâye anlatıyor bu kez yönetmen. Sanki kendisini tam olarak filme adapte edememiş ya da iyi bir döneminde değilmiş gibi. Yani Haneke filmi gibi ama çeken Haneke değil gibi. İnandırıcılıktan uzak… Bu arada filme öğretmenlerinin yoklama zorunluluğu ile gelmiş iletişim fakültesi öğrencilerini de sinemadan soğuttuğu kesin. Hayatında hiç Haneke filmi izlememiş biri bu filmle başlarsa yaşadığı şoku az çok tahmin edebiliyorum. Çoğu film boyunca kikirdeyerek ya da cep telefonları ile takılarak zaman geçirdiler. Yine de izleseler iyiydi. Sonunda dayanamayıp bir tanesine, “Şu anda kimin filmini izlediğinizi bilmiyorsunuz değil mi?” dedim. “Hayır bilmiyoruz” dediler. “Yaşayan en önemli yönetmenlerden bir tanesinin son filmi, izleyin bir şey kaybetmezsiniz, hatta kazarsınız.” dedim. “Filme girmeden araştırdınız mı?” diye sordum. “Hayır, keşke internetten baksaydık, asla gelmezdik.” diye cevap verdiler. “Peki.” deyip sustum. Tabii herkesten biz sinema yazarlarında olan sabrı beklemek haksızlık olur. Ne kötü filmlere tahammül ediyoruz, Haneke’nin en kötü filmi bile başyapıt kalır…

En Sevdiklerim Loveless ve Wind River

Gelelim festivalde en sevdiğim filmlerin başında gelen Loveless’a… Rus yönetmen Andrei Zvyagintsev’in Cannes’da Jüri Ödülü kazanan filmi boşanma arifesinde çocuklarını gözden çıkaran bir çiftin hikâyesini yine büyük bir ustalıkla anlatıyor. İki yüzlü aile hayatına, çıkar ilişkilerine, insanın her türlü sevimsiz halini tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. Kutsal saydığımız kavramları sorgulatıyor. Çok başarılı, mutlaka görülmeli. Şu ana kadar izlediğim filmler arasında zirvede Wind River var. Aksiyon ve fantastik Hollywood filmlerinde görmeye alıştığımız Jeremy Renner ters köşe bir rol ile karşımıza çıkıyor. Aynı cümleyi Elizabeth Olsen için de kurmak mümkün. Filmin kadına bakış açısı ve güçlü kadın karakterleri takdire şayan. Yer yer yüreğim sıkışarak izledim. Her ikisi de çok yürekli, çok güçlü filmler… İyi ki bu filmler var ve iyi ki Adana’da bu filmleri izleme fırsatı bulduk.

Ödül Töreni Yaklaşıyor

Festivalin ulusal seçkisine bugünden itibaren ağırlık vermeyi düşünüyorum. Zira orada da büyük bir çekişme ve önemli filmler var. Pelin Esmer’in İşe Yarar Bir Şey’inin çok sevildiğini söylemeliyim. Filmi gören herkes ağız birliği yapmışcasına aynı şeyi söylüyor. Altını çizmekte fayda var. Yarın festivalin merakla beklenen filmlerinden Onur Ünlü’nün Aşkın Gören Gözlere İhtiyacı Yok ve Ümit Ünal’ın Sofra Sırları ekipleriyle birlikte galalarını yapacaklar. Ayrıca Aydın Orak’ın Yaşar Kemal Efsanesi adlı filmi de seyirciyle buluşacak. Ve sonrasında ödül töreni heyecanına geçeceğiz ve bakalım neler yaşanacak hep birlikte izleyip göreceğiz.

Adana’dan aktaracaklarım şimdilik bu kadar, sinemanın ışığı kalbinizi ısıtsın.

Sevgiler.

(28 Eylül 2017)

Gizem Ertürk

Bir dönem erkeklerinin, istisnasız hepsini kendine âşık eden bir efsane, bir mit, bir simge Türkan Şoray. Beyazperdeye yansıyan iri ve güzel gözleri, hülyalı bakışları, büründüğü her rolü gerçekten benimseyen duruşu ve kuşkusuz kurallarıyla bir bütün olduğu için tektir sinemamızda da, hayatımızda da… Bu çerçevede -birçokları gibi- Türkiye’nin yüzü olarak kabul etmekten başka ne gelir elimizden (sahi, sorsalar, hâlâ en çok oy alacak yüzdür Türkan Şoray).

Sinemamızın yüzü…

Buradaki yüz, kişiyi değil, yılı anlatmak amaçlı… 100 yılı aşkın yaşı ile Türkiye sineması (Fuat Uzkınay ile değil, çok daha önce 1907’de, Manaki Kardeşler ile başlamış) günümüze dek birçok akımın, birçok yöntemin, renkli/siyah beyaz filmin, izini taşımış ama sultanını hiç değiştirmemiş: Türkan Şoray. Bu kez ‘yüz’ derken, gerçekten yüzü kast ediyoruz. Türkiye sineması deyince kuşkusuz Muhsin Ertuğrul, Lütfi Akad, Atıf Yılmaz, kuşkusuz Yılmaz Güney, Ayhan Işık, Cüneyt Arkın’ı da göz ardı etmeksizin “dört yapraklı yonca” gelir akla… Türkan Şoray, Fatma Girik, Hülya Koçyiğit, Filiz Akın’dır bu yapraklar… Onların da ilki yine Türkay Şoray’dır, kim ne derse desin.

Sinema ölmez!

Sözlü tarih çerçevesinde ele alabileceğimiz Türkan Şoray’ın yaşamını (tabii ki en çok da sinema yaşamını) anlatan “Sinemam ve Ben”, Leyla Özalp ve Figen Gezer’in de desteğiyle, İş Bankası Kültür Yayınları aracılığıyla, ayrıntılarına varana dek okuyoruz…

Sinema, izlemesi keyifli (isterse korku filmi olsun, insanı etkiler muhakkak) bir sanat dalı ve diğer tüm dallarla da doğrudan bağlantılı. Onun için de zaten ‘yedinci sanat’ deniyor ya… Buna da bağlı olarak perdeye yansıyanlar yapımının ve üretiminin zorluğunu, yaşanan müşkülatı gizleyebiliyor. Perdede üç beş saniyede gözüküp kaybolan görüntünün üretimi bazen günler alabiliyor… Kaldı ki onu tasarlamanın pahası hiç biçilemez. Türkan Şoray, sinemayla ilişkili hayatını anlatırken ülkemizin (ve tabii, dünyanın) ekonomisinden sosyal değişimine kadar birçok noktayı da aydınlatıyor. Okura kalan, taşları yerine oturtmak sadece. Siyasi erk, sadece kendi penceresinden görürken sanat bütün pencereleri açıyor önümüze. Bununla birlikte geçen yıllarda yaşanan sorunlar sadece toplumsal, sadece ekonomik değil, günün anlam ve önemiyle de doğru orantılı sosyal yaşamı da sergiliyor.

Filmlerin katkısı…

Bugün, televizyon ekranlarında birbiri ardına yayınlanan “eski” filmler, hâlâ izleyici çekiyorsa, bir “şeytan tüyü” vardır muhakkak içinde. Yayınının ardından ya bir repliği ya müziği ya da mekânı gündeme oturuyor. Gazeteleri karıştırın, sosyal medyaya bir bakın isterseniz, hak vereceksiniz…

Türkan Şoray’ın geçmişi, bu bağlamda, bizim birikimimizdir. Zamanında sinema salonlarını doldurup (kimi zaman “mendilini unutma” uyarılarıyla kimi zaman da “vallahi benim hayatım” sahiplenmesiyle izlediğimiz filmler, onun sinemaya başlayışından itibaren kronolojik bir sıra ile günümüze kadar getiriyor anılarını. Bazen kendisinin özeleştirisini bazen çıkarttığı dersleri bazen de bize verdiği dersleri okuyoruz. Tam da bu aşamada kendimize, yaşamımıza, geleceğimize bakıyoruz ister istemez. Türkan Şoray, yer yer farklı yazarların görüşlerine de yer verirken biz okuru yönlendiriyor da… daha iyi, daha doğru, daha güzel olmamız için…

Senaryo ve hayat…

Toplumsal yaşamı belirleyen sanatın ve sanatçıların hayatın her anında, her alanında gözümüzün önünde olması iyidir. Onlarla özdeşleştikçe, onların büründükleri rolleri benimsedikçe yaşamsal refah da artacaktır. Rahat anlatımı, kolay okunurluğu, dozunda merak unsuruyla “Sinemam ve Ben” elinizden düşmeyecektir.

Bütün güzelliklerin altında insan varsa, insanın emeği, birikimi varsa, “Sinemam ve Ben”de de o birikimi en çarpıcı haliyle göreceksiniz. Yaldızlarının altındaki gerçeklik sizi de çarpacak.

Türkan Şoray, o kadar çok anı paylaşmış ki, birini aktarsam diğerine yazık… Yılmaz Güney de var, kamera önüne hiç birlikte geçmemiş olmalarına rağmen dergi kapaklarını süslediklerini anlatıyor (başka anıları da var kuşkusuz), at binerken geçirdiği kaza ve sonrasındaki korkularını da (bir Hollywood yaklaşımı olan “Show goes on = gösteri sürmeli” ile yapımcıların tutumları da) yer alıyor. Senaryoları üzerindeki tartışmalardan kostümlerinin ayrıntılarına (Sinemanın 100. yılı çerçevesinde sergilenmişti) kadar aklınıza gelen gelmeyen her hususu bulacaksınız.

Sinemam ve Ben, Türkan Şoray, anlatı, İş Bankası Kültür Yayınları, Mart 2017, 495 s.

(25 Eylül 2017)

Korkut Akın

Polonyalı yönetmen Agniezska Holland’ın geçtiğimiz Berlin Film Festivali’nden Gümüş Ayı ile dönen son çalışması ‘İz / Pokot’un bizdeki gösterimi sürüyor. Deneyimli kadın sinemacının Amerikan televizyon dizileriyle stil denemeleri yaptığı altı yılın ardından beyazperdeye dönüş yaptığı ve kimi yabancı yazarlar tarafından Avrupa usulü ‘Fargo’ olarak tanımlanan son filmi, Polonya ile Çek Cumhuriyeti sınırında küçük bir dağ köyünde geçiyor. Filmin baş karakteri, emeklilik çağında yerel okulda İngilizce öğretmenliği yapan, astroloji meraklısı, hayvan hakları savunucusu şirin bir kadın. İkinci adıyla çağrılmayı isteyen yaşlı Duszejko, bölgedeki hayvan katliamına ve kaçak avcılara karşı sessizliğin sesi olurken, bir sabah ‘kızlarım’ diye bağrına bastığı iki köpeğinin ortadan kaybolmasıyla çılgına dönüyor ve bunun sorumlularını bulmak üzere çevresindekileri seferber ediyor. Bu arada çoğu kaçak avcılık yapan yöre sakini adamlar art arda korkunç cinayetlere kurban gitmeye başlıyor. Cesetlerin yakınlarında hayvan izlerine rastlanması olup bitenlere ayrı bir gizem katacaktır.

Polonyalı tanınmış kadın yazar Olga Tokarczuk’un ‘Sabanınızı Ölülerin Kemikleri Üzerinden Sürün’ adlı romanından uyarlanan filmin senaryosunu yazarla ortaklaşa kaleme alan 68 yaşındaki usta sinemacı, bu son çalışmasını ‘anarşist, feminist, ekolojik bir polisiye’ olarak tanımlıyor. Baş karakteri gibi ‘insanların dünyayı değiştirmek için mücadele verdikleri bir devirde büyümüş’ olan Holland, politik bir film yapmak için yola çıkmadığını belirtiyor ancak hikâye ülkesindeki egemen eril otoriteye bir isyan çığlığı niteliğinde.

Coen biraderlerin Oscar’lı ünlü filmlerinden esinle ‘bu ülkede yaşlı kadınlara yer yok’ demekten kendini alamıyor sinemacı. Ülkesinde hüküm süren anti demokratik kültürel iklimi, mevcut hükümetin anti ekolojik kararlarını, kürtaj yasağını şiddetle eleştiriyor. Benzer bir kültürel karşı devrimin ve ayrımcılığın başta ABD, Rusya ve Doğu Avrupa ülkelerinden başlayarak tüm dünyaya yayılması konusunda endişeli. Brexit sonrası Polonyalıların İngiltere’de dışlanması konusunda hayli öfkeli.

Kurt sinemacı tüm bu kaygıların ışığı altında, umutsuzluğa kapılmış olan kendi kuşağına umut aşılamaya çalışıyor. Polonyanın deneyimli oyuncularından adaşı Agnieszka Mandat-Grabka’nın tüm şirinliğiyle yorumladığı Duszejko karakteri, avlanmak, doğayı ve hayvanları katletmekten geri durmayan erkekler dünyasına savaş açıyor. Öğrencileriyle birlikte kaybolan hayvanların ormanda izini sürüyor. ‘Hayvanların ruhu yok, onları öldürmek caizdir’ diyen kasaba papazına şiddetle karşı çıkıyor. Doldurulmuş hayvan kafalarıyla süslü evlerinde sefa süren bürokratları karşısına alıyor. Çağdaş bir Miss Marple edasıyla gizemli cinayetlerin peşine düşüyor. Türler arası bir gerilim ve kara komedi öğeleri taşıyan bu güzel film, Duszejko’nun ikinci baharında aşık olduğu adamla kurduğu özlenen bir dünyanın betimlemesine kadar uzanıyor. 68 kuşağının özgün temsilcisinin bu kışkırtıcı, umut dolu filmini kaçırmamanızı tavsiye ederim.

(24 Eylül 2017)

Ferhan Baran

[email protected]

Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen ülkemizin en köklü festivallerinden Uluslararası Adana Film Festivali 24. yaşını kutluyor. 25 Eylül – 01 Ekim tarihleri arasında düzenlenecek olan festivalin Altın Koza ödüllü Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması’na bu yıl 10 film seçilmiş. Sinemamızın deneyimli yönetmenlerinden Onur Ünlü imzalı ‘Aşkın Gören Gözlere İhtiyacı Yok’, Semih Kaplanoğlu’nun ‘Buğday’ı, Ümit Ünal’ın ‘Sofra Sırları’ ile geçtiğimiz haftalarda dünya prömiyerini yaptığı 74. Venedik Film Festivali’nde övgüyle karşılanan genç sinemacı Emre Yeksan’ın ilk uzun metrajı ‘Körfez’ bu listenin ilk bakışta dikkati çekenlerinden. Yarışmadaki bir diğer ilk film olan Emre Erdoğdu’nun yönettiği ‘Kar’, geçtiğimiz İstanbul Film Festivali’nde ilgiyle izlenmiş olan Pelin Esmer imzalı ‘İşe Yarar Bir Şey’, Orhan Eskiköy’ün siyah-beyaz denemesi ‘Taş’, Özgür Sevimli’nin yaşlı bir çiftin öyküsünü anlattığı ‘Murtaza’, oyuncu Onur Saylak’ın ilk kez kamera arkasına geçtiği Karlovy Vary Film Festivali ana yarışma seçkisinde dünya prömiyerini yapan ‘Daha’ ve Orhan Oğuz’un sinemaya dönüş filmi ‘Eksi Bir’ parlak seçkiyi tamamlıyor. Ulusal Yarışma jüri başkanlığını usta yönetmenimiz Erden Kıral üstleniyor.

Festivalin bu yıl ilk kez düzenlediği Uluslararası Uzun Metraj Film Yarışması seçkisi sinemaseverleri heyecanlandıracak bir diğer liste sunuyor. Meksikalı tanınmış yazar yönetmen Guillermo Arriaga’nın başkanlık ettiği yarışmanın, Onur Ünlü ve Onur Saylak imzalı Ulusal Yarışma filmlerinin de yer aldığı 11 filmlik seçkisinde geçtiğimiz Cannes Film Festivali’nde dünya prömiyerini yapmış dört önemli yapım öne çıkıyor: Ruben Östlund imzalı Altın Palmiye ödüllü ‘Kare’, jüri ödülünü kazanmış olan Andrey Zvyagintsev’in ‘Sevgisiz’i, en iyi senaryo ödüllü Yorgos Lanthimos filmi ‘Kutsal Geyiğin Öldürülmesi’, Sergei Loznitsa’nın son çalışması ‘Uysal Bir Ruh’. Karlovy Vary Film Festivali Kristal Küre büyük ödüllü Vaclav Kadrnka yapıtı ‘Küçük Hacı’, Berlin’den en iyi senaryo ödüllü Sebastian Lelio filmi ‘Muhteşem Kadın’, Rotterdam jüri özel ödüllü Niles Atallah imzalı ‘Rey’, Sundance ana yarışma filmi ‘Patty Cakes’, Venedik’ten en iyi senaryo ödüllü çok yeni Martin McDonagh filmi ‘Üç Billboard Ebbing Çıkışı, Missouri’ bu cazip seçkiyi tamamlıyor.

Daha önce yalnızca 12 ülkenin katılımına açık ‘Akdeniz Ülkeleri Kısa Film Yarışması’nın bu yıl ‘Uluslararası Kısa Film Yarışması’ adı altında uluslararası bir kimliğe kavuştuğu festivalin sinemaseverleri mutlu edecek ‘Dünya Sineması’ bölümü bu yıl yine göz alıcı sürprizler içeriyor. Bölüm kapsamında pek çok usta yönetmenin dünyadaki saygın festivallerden ödül almış bazı filmlerinin Türkiye prömiyerleri Adana’da yapılacak. Michael Haneke’nin Cannes’da görücüye çıkan son filmi ‘Mutlu Son’, Fatih Akın’ın Diane Kruger’a en iyi kadın oyuncu ödülünü getiren yeni çalışması ‘Paramparça’, en iyi yönetmen ödüllü Sofia Coppola yapıtı ‘The Beguiled’, Joaquin Phoenix’e en iyi erkek oyuncu ödülünü getiren Lynne Ramsay yapıtı ‘You Were Never Really Here’, Robin Campillo imzalı Cannes Büyük Jüri ödüllü ‘Kalp Atışı Dakikada 120’ ile Safdie kardeşler filmi ‘Soygun / Good Time’ zengin Cannes seçkisini tamamlıyor. Arjantinli auteur yönetmen Lucrecia Martel’in ilk kez Venedik’te gösterilmiş merakla beklenen yeni filmi ‘Zama’ bu bölümde gösterilirken, dünyanın dört bir yanından, Rotterdam, Locarno gibi önemli festivallerden ödüllerle dönmüş ilk filmler ülkemiz izleyicisince keşfedilmeyi bekliyor. Meksikalı yönetmen Guillermo del Toro’nun çiçeği burnunda Venedik Altın Aslan ödüllü filmi ‘Aşkın Gücü / Shape of Water’ ile açılacak olan 24. Adana Film Festivali’ne şimdiden başarılar diliyoruz.

(22 Eylül 2017)

Ferhan Baran

[email protected]

Stephen King’in korkunun kökenlerine indiği ünlü romanı ‘O / It’ ile tanışmamız otuz küsur yıl öncesine dayanır. Sevimli olduğu denli ürkütücü palyaçonun öyküsü 1990 yılında iki bölümlük bir mini dizi olarak çekilmişti televizyon için. Filmin video kaseti o dönemde bizde de rafları süslemiş, türün geniş bir meraklı kitlesince yıllarca izlenmişti. King’in öyküleri sinemada her zaman ilgi görmüş, ‘Esaretin Bedeli / Shawshank Redemption’, ‘Cinnet / The Shining’, ‘Ölüm Kitabı / Misery’, ‘Yeşil Yol / The Green Mile’ gibi uyarlamalar sinema klasikleri arasına girmiştir. Çocukluk korkuları üzerine inşa edilmiş ‘O /It’in beyazperde için tekrar gündeme gelmesi beklenmedik bir gelişme değil. Açıkçası bu özgün hikâyenin yeni çevrimini merakla bekliyorduk.

Bu yeni uyarlamada Andrés Muschietti’nin yönetmen koltuğuna oturması kişisel olarak beni heyecanlandıran bir gelişme. Hollywood’da ilk ismi Andy olarak anılan sinemacının ilk uzun metrajı ‘Mama’dan hayli etkilendiğimi okurlarım hatırlayacaktır. Filmin öğrencilerimle paylaştığım yapım öyküsü ise genç sinemacılar için örnek niteliktedir. Arjantin asıllı yönetmen, başkent Buenos Aires’teki ülkenin en prestijli sinema okulu ‘Univercidad de Cine’de Pablo Trapero, Lucrecia Martel gibi günümüzün önde gelen yönetmenleriyle birlikte eğitim görüyor. Daha sonra uluslararası reklam piyasasında uzmanlık kazanıyor. 2008 yılında, senaryosunu kızkardeşi Barbara Muschietti ile birlikte yazdıkları uzun metraj film projesinin tanıtımı için birkaç plandan oluşan ‘Mamá’ adında üç dakikalık bir kısa film çekiyorlar. İnternet’ten izleyebileceğiniz bu gerçekten ürkütücü, klostrofobik stil denemesini festivallere gönderiyor, ödüller kazanıyorlar. Büyük ilgi uyandıran yapım Meksika asıllı yapımcı yönetmen Guillermo del Toro’ya ve onun önerisiyle büyük Hollywood stüdyolarından Universal’e kadar kadar ulaşıyor. Ve on yıldır birlikte çalışan kardeşlerin ilk uzun metrajları ABD’de çok iyi bir açılış yaparak ilk hafta liste başı olunca yolları açılıyor.

Bu defa büyük dağıtımcılardan Warner Bros. ile çalışan ikili, filmin geçtiğimiz haftaki ABD açılışında 123 milyon dolar rakamına ulaşarak endüstri çalışanlarını bir kez daha şaşırttı. King’in yapıtının ilk bölümünü anlatan Muschietti’lerin iki saati aşkın süreli ikinci uzun metrajları küçük Amerikan kasabası Derry’de yaşayan, dışlanmış yedi yeni yetmenin hikâyesi üzerine kurulu. Film tüyler ürpertici açılış sekansıyla başlıyor. Fırtınalı bir günde yağmur birikintisinde kağıttan kayığını yüzdürmeye çalışan küçük Georgie, rögar girişinden kendisine seslenen ve sevimli palyaço görünümünden ‘Alien’ benzeri canavara dönüşen yaratığın beklenmedik saldırısıyla kanalizasyon çukuruna sürüklenerek kayboluyor. Talihsiz Georgie’nin ağabeyi Bill’in de aralarında bulunduğu, ‘Kaybedenler’ olarak anılan çocuklar birer birer meşum yaratık tarafından ziyaret edileceklerdir daha sonra. Ebeveynlerin kasabada giderek artan kayıplara ilgisiz kaldıkları süreçte çocuklar ‘O’ ile mücadeleyi sürdürmek üzere kenetlenirler. Ancak, kasabanın kendilerinden birkaç yaş büyük saldırgan gençleri, grubun üyesi tek Beverly’nin tacizci babası ya da kırılgan Eddie’nin aşırı korumacı annesi benzeri ebeveynler en az yaratık kadar tehdit edicilerdir.

80’li yıllara, Freddy ve Elm Sokağı’na selam gönderen ‘O’ stüdyo yapımı korku türünün en iyi örneklerinden. Muschietti kardeşler dehşet sahnelerine bolca yer veriyor. Beverly’nin ‘Carrie’nin yaşattıklarını andıran kanlı halüsinasyonu son derece ürkütücü. Yönetmenin ‘Mama’nın görsel tasarımında ilham kaynağı olmuş Modigliani’nin resimlerinden fırlamış, göz çukurları neredeyse boş ince uzun kadın portrelerinden birinin tablodan fırlayarak çocukların kabusu haline dönüşmesi etkileyici. Ancak bu dehşet verici bölümler Stephen King’in alamet-i farikası sancılı büyüme sürecinin hüznüyle çok iyi dengelenmiş, ‘Yanımda Kal / Stand By Me’nin şiirselliği ile kaynaştırılmış. Çocukların büyüme travmalarının ete kemiğe bürünmüş hali olan yaratıkla ancak korkularını yendiklerinde başa çıkabileceklerinin altı çizilmiş.

Yaratığın kasabayı 27 yılda bir ziyaret ettiği rivayet edilir. Çocukların yetişkinlik dönemini konu alan romanın ikinci bölümü, onların yıllar sonra yeni bir öldürme döngüsünü durdurmak için biraraya gelmeleri üzerinedir. İsveç asıllı ünlü oyuncu Stellan Skarsgård’ın oğullarından (son Tarzan Alex’in küçüğü) Bill Skarsgård’ın makyaj harikası başarılı bir Pennywise’a büründüğü filmde, genç oyuncular son derece başarılı. Park Chan-wook’un değişmez çalışma arkadaşı Koreli Chung-hong Chung’un IMAX perdede etkisini daha da arttıran görüntüleri ile deneyimli besteci Benjamin Wallfisch’in tedirgin tınıları da öyle. Öykünün devamını merakla bekliyoruz.

(17 Eylül 2017)

Ferhan Baran

[email protected]

Türkiye de üretilen filmler arasında en iyi filmleri seçmek için 54 yıl önce Antalya kent halkının sözcüleri ve seçilmiş yerel yöneticileri ile sinemamızın temsilcileri bir araya gelip bu festivale karar verdiler.

53 yıldır hatası sevabı ile sektör, üretimlerinin kalitesini “ölçmek” üzere Antalya halkı ile bir araya geldi.

Yarım asrı aşan bu süre içinde hem sinemamızın çok saygıdeğer üreticileri hem de çeşitli siyasal partilere mensup yerel yöneticilerin unutulmaz emekleri sayesinde, ünik ve çok kıymetli sanatsal-kültürel bir gelenek oluşturuldu.

Şimdi sayın Türel bu geleneği çok acımasız bir anlayışla tarihin çöplüğüne gönderiyor.

Kültürel birikimini takdir ettiğim Sayın Türel, tek başına, sektöre danışmadan, Antalya halkına danışmadan, Antalya Kent Meclisine danışmadan aldığı bu karar demokratik bir incelik içermiyor.

Kararın basına açıklandığı toplantı için bile sektöre bir çağrı yapılmıyor.

Topluma mal olmuş köklü bir geleneği bu şekilde yıkamazsınız. Zira Yerel Yönetim dediğimiz iktidar süresi beş yılla sınırlıdır. Siz gidersiniz başkası gelir. Onlar gider siz gelirsiniz. Ama kökleşmiş gelenekler sizin yaşam sürenizi de aşıp tarihsel değerler kazanırlar. Buna katkı sunmanız gerekir.

Bugün tüm dünyada yarım asrı aşmış film festivali sayısı 10’u geçmez. Antalya bunların arasındadır.

Öte yandan Sayın Türel’in festivali büyütmek ve kentinin tanınmışlık düzeyini kültür ve sanatla artırmak istemesi de saygıdeğer bir çabadır. Bu konudaki arzusunu çok yakından biliyorum.

2004 Mart’ında başkan seçildiğinde, Ulusal Sinema Platformu’nun yöneticisiydim. Sayın Türel’i toplantımıza çağırdık. Daha o yıllarda Festivali uluslararası bir boyuta taşımak istediğini içtenlikle anlatmıştı.

Bize festival konusunda vizyonunu açıklarken karşımızda birikimli ve kültürel normları açısından kolaylıkla anlaşabileceğimiz bir Başkan bulduğumuz için mutluyduk.

Nitekim kendisi ile beş yıl çok etkili ve yabancı basında ses getiren festivaller yaptık. Uluslararası ve ulusal bölümler iç içe yaşandı.

Sayın Türel 2014’de beş yıl aradan sonra ikinci kez başkan seçilince, 2004’de hedeflediği festival için “ulusal yarışma” bölümünden hoşnutsuzluğu ortaya çıktı.

Bu hoşnutsuzlukta, ödül kazanan genç yaratıcıların ödül töreninde yaptıkları siyasal içerikli konuşmaların payı olduğunu düşünmek bile istemedim. Çünkü tanıdığımız başkan, demokrasi kültürünü sindirmiş bir insandı. Tüm dünyada ödül kazanan kişilerin siyasi bir mesaj vermesi yadırgatıcı bir durum değildi ve hoşgörü ile karşılanıyordu.

Sayın Türel’e birkaç kez “ulusal”ı kaldırmak yerine tarihini değiştirelim ve ayıralım önerisinde bulunmuştum. Gerçi önerim gerçekleşseydi, ödül törenlerindeki görüntüler değişmeyecekti.

Sayın Türel beklenmedik bir karar alarak bu yıl “ulusal” bölümü iptal ettiğini açıkladı.

Festivali oluşturan iradenin yetkisini tek başına üstlendi.

Bütçesi Devlet ve Belediye tarafından karşılandığı için bu hakkı kendisinde görebilir ama bu davranış nezaketten uzaktır. 53 yıllık iradenin diğer ayakları olan sektörümüz ve Antalya halkı bu kararın alınmasında hiçe sayılmıştır.

Antalya Ulusal Altın Portakal Film Festivali, hiç kimsenin ve Sayın Türel’in malı değildir. Festivalin bütçesi de kimsenin değil halkın parasıdır.

Bu vahim yanlıştan geri dönülmesini istiyoruz.

Antalya halkının iradesinin tanınmasını istiyoruz.

(17 Eylül 2017)

Sabahattin Çetin (Yapımcı)