Atıl İnanç’a Adana Altın Koza Film Festivali’nde Film-Yön En İyi Yönetmen Ödülü kazandıran, baş rollerindeki Fatih Al, Nazan Kesal ve Erol Babaoğlu’nun etkileyici performanslarıyla dikkat çeken Daire, Başka Sinema salonlarında vizyondaki yerini aldı.

Her şeyden önce şunu söylemeliyim. Uzunca bir süredir yerli filmlere karşı engelleyemediğim bir ön yargım var. Gişe filmi dediğimiz tuhaf filmleri saymıyorum bile ama şu sanat ya da festival filmi dediğimiz ve günümüz Türk sinemasının asıl resmi olan filmlerimizin pek çok kere hayal kırıklığı yaratması, günümüzde çok değerli olan zamanımızı bir parça çalmak olarak düşündüğüm için bir çoğunu kibarca izlemeyi reddetmeyi alışkanlık edinmeye başlamıştım.

Avrupa filmlerinin ya da Hollywood yapımlarının hepsi muhteşem mi, elbette değil. Hatta son zamanlarda yarısında çıktığım ya da çıkardığım filmlerin sayısını sayamaz olmuştum. Lâfın kısası bu aralar iyi film bulmak zor. Kişisel olarak çok heves edip beni bir izleyici olarak hayal kırıklığına uğratan filmlere açık bir şekilde gıcık oluyorum. Neyseki tüm bu kısırdöngü içinde Daire gibi bir film çıkıverdi karşıma.

Başlarken yine ön yargılarım ve korkularım vardı. Ya film akmazsa, konuşmayan karakterler, uzayan plânlar beni benden alırsa diye… Ama hiç de öyle olmadı. Çünkü bu kez yönetmen, sıradan iki insanın hikâyesini anlatmaya çalışırken, aslında hepimizin hikâyesini anlatmayı layıkıyla becermişti. Günümüz Türkiye’sinde bırakın yaşamayı, hayatta kalmanın, aklı başında tutmanın ne kadar zor olduğunu sade ama bir o kadar da vurucu bir dille anlatıyordu. Ağır ağır ördüğü bir dramın köşelerine serpiştirdiği mizahla da kahkaha da attırmayı biliyordu üstelik.

Türk sinemasında görmeye çok alışık olmadığımız “hayal sahneleri” de pek yakışmıştı filmin atmosferine. Güçlü senaryosu, başarılı yönetimi, etkileyici oyunculukları ve doyurucu görselliğiyle Daire, haftanın kaçırılmaması gereken filmi. Şimdiden iyi seyirler.

Altın Portakal ve SİYAD Ödüllü oyuncu Nazan Kesal yeni filmi Daire’yi Bugün TV’nin Bugün Sanat programında anlattı. İzlemek için tıklayınız.

(11 Şubat 2014)

Gizem Ertürk

Mr. Banks (Saving Mr. Banks)
Yönetmen: John Lee Hancock
Senaryo: Kelly Marcel-Sue Smith
Müzik: Thomas Newman
Görüntü: John Schwartzman
Oyuncular: Tom Hanks (Disney), Emma Thomson (PL Travers), Colin Farrell (Goff), Annie Rose Buckley (Ginty), Ruth Wilson (Margaret), Paul Giametti (Ralph), Bradley Whitford (DaGradi), B.J. Novak (Robert), Jason Schwartzman (Richard), Kathy Baker (Tommy), Rachel Griffiths (Ellie Teyze), B.J. Novak (Robert), Jason Schwartzman (Richard)
Yapım: Walt Disney (2013)

Amerikalı yönetmen John Lee Hancock’un “Mr. Banks” filmi, Hollywood’a hükmeden stüdyo sahibi Walt Disney’le kadın yazarın eğlenceli mücadelesi.

Film, 1906 yılında Avustralya’da açılıyor. Vince takılı kamera, gökyüzünden sağa doğru kayıyor ve yavaşça çimlerin üzerindeki küçük kıza yaklaşıyor. Final bölümündeyse kamera, aynı mekânda bu defa sola doğru kayıyor ve gökyüzünü gösteriyor. Sinema psikolojisinde bunların anlamını buluyorsunuz. Film, 1961 yılına, Londra’ya gidiyor hemen ve evinde yalnız yaşayan yazar PL Travers’ın şimdiki halini gösteriyor. Hikâye, 1900’lerin başıyla günümüzü, 1960’ları koşut kurguyla iç içe anlatıyor. Amerikalı yönetmen John Lee Hancock’un 2013 yapımı “Saving Mr. Banks-Mr.
Banks” filminin kurgu dili, Francis Ford Coppola’nın 1974 yapımı “The Godfather Part II-Baba 2” filmiyle neredeyse aynı. Olumlu anlamda söylüyoruz. Hancock, zamanlararası geçişlerde öyle başarılı ki, bu birbirine uzak iki dönem zihinsel olarak karışıklık yaratmıyor insanda. Tersine sıcaklık bile gönderiyor. Hatta çocuklar bile tat alabilir bu anlatımdan. Film gerçekten insanın kalbini ısıtıyor.

Sisin içindeki keşifler…

PL Travers’ın çocukluğu ve şimdiki hali. Kendi adıyla anılan Hollywood’un büyük stüdyolarından birinin sahibi Walt Disney’in en büyük düşü, PL Traveres’ın “Mary Poppins” romanını müzikal-komedi olarak beyazperdeye aktarabilmek. İrlanda kanı taşısa da kendini İngiliz gibi gören PL Travers’ı aşmak göründüğü kadar kolay değil. Walt, bu romanın haklarını alabilmek için tam yirmi yılını vermiş. Parasız kalan PL Travers, menecerinin ikna etmesiyle Los Angeles’a, “düşler fabrikası”na isteksiz de olsa gidiyor. Dıştan, yani Walt’un gözleriyle bakılınca bu kadının kaprisli ve aşılmaz biri olduğunu düşünüyorsunuz. Ama, PL Travers’ın zihninden düşen geçmişin içinde dolaşınca, onun da haklı taraflarının olduğunu fark ediyorsunuz. PL Travers’ın gerçek adı Helen. Kelt olmaktan gurur duyan babası Robert Goff, Ginty diyormuş hep ona. Hayal dünyasının gelişiminde babası ona çok şey vermiş. PL Travers isminde bir gizem var ve bu gizemi sinema perdesinde keşfetmelisiniz. Hatta başka başka gizemler de var. Sona doğru yaklaştıkça, sisler içinde kalanları berrak olarak görüyorsunuz. PL Travers’ın, Los Angeles’taki otel odasında meyve sepetindeki armutları havuza doğru fırlatmasının da bir anlamı var. Gerçekten bu filme dokunurken o gizemli sisin içindeki büyü bozulmamalı. Merak duygusu iyidir.

Babaya büyük aşk…

Küçük Helen, bankacı babasına tutkulu. Annesi Margaret sanki bir yabancı gibi. Robert, çoğunlukla ayyaş ve öfkeli. İşinden oluyor ve bir defa dah yol görünüyor aileye. Bu defa çok uzaklara trenle gidiyorlar. Yeni yerde kasabanın dışında çiftlik evine benzeyen bir malikaneye yeleşiyorlar. Burada hayat giderek zorlaşıyor aile için. Çünkü Robert’ın içkisi ve öfkesi çoğalıyor. Robert, baldızı Ellie’den de nefret ediyor. Kuralcı olan Ellie’ye sevgisizliğini alttan alta Helen’e geçiriyor Robert. Ama Helen’in yüreği sevgi dolu ve o küçük kalbinde teyzesine de yer açıyor. İleride yazacağı “Marry Poppins” romanının en değerli karakteri oluyor. Travers, bu romanını, hayal gücünü de katarak ailesinden ve Ellie teyzesinden ilham alarak yazmış. Ama annesi Margaret yok bu romanda. PL Travers, kendine “Mrs Travers” denmesini istiyor. Disney Stüdyosu’nda bu mümkün mü? Patrona bile Walt diyorlar burada. PL Travers, eserinin burada ne hale getirilmek istediğini de kayıt altına aldırıyor makaralı teyple. Bu makaralı teybi bilmeyenler hayatlarında ne kadar çok şey kaçırdıklarını hiç bilemeyecekler. Zeki Walt, katı görünen bu kadının kalbine giden patika yolu keşfediyor. O da, içtenlikli bir empati kurmak. Herkesin bir hikâyesi var çünkü. Walt, PL Travers’ın Londra’daki evinde o yolu buluyor. Walt’un gazete dağıtımcısı babası Elias’tan tutumlu olmayı ve girişimciliği öğrenmiş. Babasına hep saygı duymuş. Walt, psikanlitik yaklaşımla PL Travers’ın suçluluk duygusuna dokunuyor ve onun kalbini yumuşatıyor. PL Travers’ın katılığının yumuşamasında Hollywood’da şoförlüğünü yapan Ralph’un da katkısı olmuştur belki. Senarist Don DaGradi’yle besteci Sherman kardeşler Robert ve Richard da müziklerle o kalbe girmeye çabalıyorlar. Filmdeki müziklere de kulak vermek gerekecek. Stüdyodaki anlar gerçekten de eğlenceli ve sıcak. 1960’ların ruhu ve atmosferi hissediliyor. Bu filmde Disneyland’dan da anlar yansıyor perdeye. Filmde en unutulmaz anlardan biriyse, bizde “Gökten İnen Melek” adıyla bilinen “Mary Poppins” filminin 1964’te Hollywood’daki galasıydı belki de. Filmden anlar yansırken, Julie Andrews’u bir kez daha perdede görmek insanı büyülüyor, aşkı çağırıyor.

Yönetmen Hancock, 1956’da Teksas’ta doğdu. Yönetmen, 2009 yapımı “The Blind Side-Kör Nokta” filmiyle biliniyor. Yönetmen, Clint Eatwood’un 1993’teki “The Perfect World-Kusursuz Dünya” suç-geriliminin senaryosunu da yazmıştı. Büyük oyuncular bu filme anlam ve derinlik katmışlar. Tom Hanks, Emma Thomson, Colin Farrell ve Paul Giametti’yi aynı filmde izlemek kıvanç sunuyor. “Mr. Banks” filminin atmosferini ve sıcaklığını sinema perdesinde yaşamak gerek. Son jenerik sürerken salonu hemen terk etmemeli. Sondaki güzel anları yaşamak gerek.

(10 Şubat 2014)

Ali Erden

ailerden@hotmail.com

Övgüyle karşılandığı 66. Cannes Film Festivali’ndeki ilk gösteriminden beri hayran kitlesi giderek artan, son olarak en iyi yabancı film kategorisinde Oscar adayı olan ‘Muhteşem Güzellik / La Grande Bellezza’nın ‘Başka Sinema’ projesi kapsamında izleyici karşısına çıkması sevindirici.

2004 yapımı ‘Aşkın Sonuçları / Le Conseguenze Dell’ Amore’yi izleyen her çalışmasıyla Cannes’ın yarışmalı seçkisinde yer almış olan İtalyan usta Paolo Sorrentino, ülkemizde gösterilmiş olan ‘Olmak İstediğim Yer / This Must Be The Place’ ile Amerika ve çeşitli Avrupa kentlerini dolaştığı -kendi deyimiyle- harika iki yılın ardından anavatanına dönmüş bu kez. Tarihi dokusu acımasızca tahrip edilmekte olan güzel İstanbul’umuz için ah çekerek seyrine daldığımız Roma şehri filmin başrolünde. Artık yaşlanmakta olan tanınmış gazeteci yazar Jep Gambardella’nın iç yolculuğuna, hiçbir yere varmayan entelektüel tartışmalar üzerine yorumlarına, Roma’nın titizlikle korunmuş, kelimelere sığmayan doğal ve kültürel güzelliği eşlik ediyor fonda.

İlk durağımız şehrin batısında yer alan Gianicolo tepesi. Acqua Paola çeşmesinin kemerlerinin altında accapella kadınlar korosu Amerikalı çağdaş besteci David Lang’ın ilahisini seslendirmekte. Japon turistler şehri kuşbakışı gören tepeye akın etmiş. Bunlardan birisi hayran hayran Roma’yı fotoğraflarken şehrin muhteşem güzelliğine dayanamayıp yere yığılıyor. Buradan, Jep Gambardella’nın 65. doğum günü partisi için Coliseum’a bakan görkemli terasında düzenlenmiş partiye konuk oluyoruz. Raffaella Cara’nın ünlü hiti ‘A Far L’Amore Comincia Tu’nın (Sevişmeye Sen Başla) güncellenmiş remix’i eşliğinde kendini dans ve eğlenceye kaptırmış topluluk üyelerini tanıyoruz daha sonra. Oyun yazarları, aktörler, edebiyatçılar, gözden düşmüş eski şöhretler, kısaca Roma entelijensiyasını ağırlamaktadır bu teras. Derken Jep kameraya döner ve bizlere kendinden bahseder.

26 yaşında taşradan Roma’ya lüks yaşamın kralı olmak için adım atmış ve bunu başarmıştır. Gencecik yaşında yazdığı ödüllü ilk ve tek romanı İtalyan edebiyatının başyapıtlarından sayılmaktadır. Aradan geçen 40 yıl zarfında ülkenin en çok okunan gazete ve dergilerinin gözde eleştirmen ve yazarı olmayı başarmış Jep’i ne kendini, ne başkalarını ciddiye alan, dünyaya ve hayata karşı ironiyle bakan bir kişi olarak tanıtır Sorrentino. Beş para değer vermez geçmişine. Yaşadığı hayata katlanabilmekteki gücünü alaycılığından almaktadır Jep. İnsan düşmanı olduğunu söyler. ‘Hepimiz umutsuzluğun içindeyiz. Tam 40 yıldır istikrarlı bir düşüşteyim, bu benim hayatım ve bir hiç sadece’ diye ilâve eder.

Sorrentino’nun baş kişisinin ağzından duyduklarımız, ön jenerikte yer alan Louis-Ferdinand Céline alıntısıyla paraleldir. 20. yüzyılın ses getirmiş nihilist romanı ‘Gecenin Sonuna Yolculuk’da (Voyage Au Bout De La Nuit / 1932) ‘doğumdan ölüme yolculuğumuz tümüyle hayalidir; insanlar, hayvanlar, şehirler, olaylar hepsi birer hayal ürünüdür’ demektedir Fransız yazar.

Kendini etrafında sürmekte olan cümbüşe kaptırmaz Jep, mesafesini korur. Ta ki 104 yaşındaki ermiş rahibe Maria ile karşılaşana kadar. Köklerin öneminden bahseder hayatın tüm sefaletini görmüş, yoksulluğu dibine kadar yaşamış olan yaşlı kadın. Hayatın palavradan ibaret olduğundan, insanoğlunun acımasız sefilliğinden, dünyada olmanın utancından, hayatın ve romanın bir aldatmacadan ibaret olduğundan bahsetmeyi sürdürecektir Gambardella. Köklerine, ilk gençliğine, muhteşem güzelliği gördüğünü düşündüğü ana dönmekten kendini alamayacaktır yine de.

‘Muhteşem Güzellik’, ustaca yazılmış yönetilmiş, Sorrentino’nun gözde oyuncusu Toni Servillo’nun benzersiz performansından büyük destek alan, Fellini’nin ‘Roma’ ve ‘Tatlı Hayat / La Dolce Vita’sı kadar Monicelli, Ferreri ve Scola’dan esinler taşıyan, İtalyan sinemasının altın çağına görkemli bir saygı duruşunda bulunan çağdaş bir başyapıt. Gambardella’nın Roma’nın nefes kesici güzelliğine nazır terasındaki bitmez tükenmez gevezelikler, unutulmaz ‘Teras / La Terrazza’yı çağrıştırıyor. Ettore Scola’nın filmi izlemiş olduğunu, çok beğendiğini öğreniyoruz Sorrentino ile yapılan röportajlardan. Yaşlı ustasının sevgi dolu bakışlarından çok etkilendiğini ilâve ediyor yönetmen.

[‘Muhteşem Güzellik’; İstanbul, Beyoğlu Pera; Kadıköy Moda Sahnesi (eski Moda Sineması); Ankara, Kızılay Büyülüfener; (14.02.2014’den itibaren) Bursa, Cinetech Korupark; (28.02.2014’ten itibaren) Eskişehir, Kanatlı Cinema Pink Sinemaları’nda dönüşümlü seanslarda gösterilmektedir.]

(09 Şubat 2014)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com