Bir sinemacı hakkında ne yazılır… Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu’nu bitiren, Fransızca bilen bir kişi 40’ların Türkiye’sinde birçok işe girebilirdi. Ama Erman Film’e giriyor. Bu Akad için bir tesadüftür de sinemamız için nedir? Sinemacılıkta yeni bir kuruluş olan Erman Film’in yapmaya giriştiği Damga (Havaeri – 1948) filminin bazı sahneleri bozuk çıkar. Bunların bir kısmını yönetmen Havaeri, filmin bazı sahneleri ve kullanılmayan sahnelerle çözümlemeye çalışır (Havaeri kendisi anlatmıştı) ama yinede filmde eksik olan bir sahne vardır. Tamamlanması gereken bu sahne, filmde rol alan, sonradan yönetmenliğe geçecek olan Arşavir Alyanak, Turhan/Memduh Ün, Semih Evin ile tamamlanmaz da, filmin diğer oyuncusu Sezer Sezin’in ısrarı ile şirketin muhasebe elemanı Lütfi Ömer Akad’a tamamlattırılır. Tek sekanstan ibaret olan bu çekim bile Akad tarafından ciddiye alınır ve film tamamlanır. Sonradan gelen yapım olan Halide Edip Adıvar’ın daha sıcaklığı/heyecanı üzerinde ünlü romanı Vurun Kahpeye (1949) için yine Akad adı ortaya atılır. Başrolde oynayan Sezin’in de ısrarı ile Akad zorlu bir çalışmaya girer. Sinema öğrenilebilecek bir şeydir ama sinemada yaratıcılığın okulu yoktur. Akad, Erman Film’e yaptığı diğer filmlerle sinemayı öğrenirken -sinema öğrenimi okulda olduğu gibi sette de olabilir- sinemada tekniğin yanında başka şeylerin de varlığını sezgileri yolu ile öğrenir.
Erman Film’den ayrılıp Kemal Film’e geçince yapılan Kanun Namına (1952) sinemamız için önemli bir film olur ve Özön’ün tasnifi ile sinemacılar çağını başlatan film olur. Fakat Onaran, Akad’ın Vurun 
Kahpeye‘sinde de sinemasal unsurlar bulunduğu için, Özön’ün Kanun Namına ile başlattığı bu çağı Vurun Kahpeye’ye çekmek gerektiğini söyler. Ayrıca Kanun Namına, 1953 yapımı İstanbul Canavarı (Karamanbey) ile de üstünlük bakımından basında mukayeselere konu olmuş, taraftarları tarafından tartışılmış bir filmdir. O güne kadar yapılan filmlerin çoğunluğu iç mekânlarda çekilen filmlerdi. Dış mekânlarda, bahçelerde ıssız yerlerde çekilirdi. Kanun Namına şehrin sokaklarında, hatta toplu ulaşım araçlarında (1952’nin belediye otobüsleri…) çekimleri ile dikkat çekmiş, ilgi görmüştü. Gerçi bu tip şehir çekimleri Kenç’in Yılmaz Ali (1940) filminde de vardır ama Kanun Namına’nın mekân kullanımı ve gerçekçiliği daha sinemasaldır.
Film sayısının giderek arttığı 1952 yılından sonra Akad, Erman Film’de başladığı çalışmalarını Kemal Film’de sürdürür. 1955’de Beyaz Mendil ile kırsal kesime (köye) geçinceye kadar çeşitli filmler yapar. Akad, bir söyleşisinde yaptığı filmlerin bir kısmını “istemeden, yapmak durumunda kaldığı için” yaptığını söylüyor. Son dönemde tekrar Erman Film’e yaptığı filmler ise, yazımı (senaryo) ile yönetimi düşünülerek ve isteyerek yapılmış filmlerdir. Bir yazarımız Gelin (1973) filmi için “Akad, 
yazamadığı romanları film olarak yapıyor” diyordu. Doğrudur, Kanun Namına’dan sonra şehir hikâyelerine yönelirken zaman içinde kentsel gerçekçilikten, kentin gece/yeraltı öykülerinden örnekler ele aldıktan sonra, bunların serüvene/intikama yönelik örneklerine geçen Akad, bunların yanında komedi, şarkılı/müzikli, fantastik filmlerde yaptı. Zaman geldi sinemaya ara verdiği sanıldı, oysa bu dönemde bir takım belgesel filmlerle sinemacılığını başka kanallara taşırken, tekrar döneceği kurgusal sinema için -gerekli- bir bekleme dönemine girdi. Hudutların Kanunu (1967) bu ikinci dönemin başlangıç filmi olurken Akad’ı Anadolu’ya götürüyordu. Bu filmden önce (Üç Tekerlekli Bisiklet – Ün tamamladı “1962 – 65” ) ve sonra (Vesikalı Yarim “1968” ) yaptığı filmler kentin çok farklı kesimlerinden kişileri, bulundukları veya içine girdikleri ortamlarda ele alıyordu. Hele Vesikalı Yarim, çok klâsik ve bilindik bir öyküyü bir kült filme dönüştürecek atmosferi yakalayarak sinemamız için belli bir dönemeç oluşturacaktır.
Akad’ın filmografisinde önemli bir yeri olan Yalnızlar Rıhtımı (1959) Attila İlhan’ın senaryosundan çekilir. Film gösterime çıkarılınca en çok senaryo yönünden eleştirilir, sonradan Akad’ın filminin sinemasal değeri övülmeye başlanır. Film, belli bir zaman sonra rağbet gören bir film olur fakat Attila İlhan, senaryoyu İzmir’i düşünerek yazdığını -liman ile şehrin iç içe oluşunun öyküde önemli olduğunu- fakat filmin İstanbul’da çekilmesinin yanlış olduğunu, bunu yaparak Akad’ın filmi anlamadığına !!? değinir. Bu gün için dahi İlhan’ın senaryosu, özellikle diyaloglar, eleştiri konusu olmaktadır.
Akad’ın çektiği 48 film içinde sinemamızın çok önemli filmleri olduğu gibi, sıradan bir takım filmlerde vardır. Charlie Chaplin’in son filmi A Countess from Hong Kong filmi için bir yazarımız, “Filmi beğenmeyebilirsiniz ama gidin seyredin, ne de olsa bir Chaplin filmi” diyordu. Akad’ın da bir takım 
sıradan filmleri vardır ama -hele son dönem filmleri- “ne de olsa bir Akad filmi”dir, görülmeyi gerektirir. Başkasının elinde sıradan bir filmin ötesine geçemeyecek olan Yaralı Kurt (1972) Akad’ın elinde önem kazanırken, Cüneyt Arkın denen oyuncudan sinemadaki en önemli verimini alıyordu. Bunu başka bir yönetmenin alabileceğini zannetmiyorum. Yine sıradan bir film olan Kurbanlık Kaatil’in (1967) bir yirmi dakikasında Yılmaz Güney’in oynadığı oyun için de aynı şey söylebilir ama oradaki oyun için, Arkın’dan alınan oyundan farklı şeyler söylemek mümkündür. Akad’ın Güney’den aldığı rolde Güney’in -o günlerdeki oyunculuk imajını yıkan- oyunculuk katkısı, Arkın’ın oyunculuğundan daha fazladır. Fark, Akad’ın oyuncudan aldığı role, oyuncunun katkısının payından kaynaklanır.
Sırası gelmişken, sinemamızda adı iyi oyuncuya çıkmış Turan Seyfioğlu hakkında Akad’ın Onaran’a söylediklerine bakarsak, Seyfioğlu’nun çok iyi bir oyuncu olmadığını ama çok iyi niyetli ve kendini yönetmene bırakan bir oyuncu olduğunu, bu nedenle de yönetmeni dinleyerek yaptıkları ile ve yönetmenin yaptıklarına izin vermekle, sinema için/film için iyi malzeme oluşturacak roller verdiğini söylüyor -aşağı yukarı-… Bu ve diğer birçok nedenlerle Akad, sinemacılar çağını başlatan yönetmen sayıldığı gibi, sinemamızın her daldaki elemanı tarafından da usta olarak anılmayı sonuna kadar hak ediyor. Kimi filmleri ortadan yok olsa da, birçok filmi ile her zaman anılacak olan Akad, gelecek zamanlarda da, o hiç bir teknik canbazlık taşımayan, son yıllarına doğru iyice hareketsizleşen kamerası ile filmleri izlenebilen, kendine has bir sinema dilini oluşturmuş bir usta olacaktır.
bitirdikten ? sonra…
Akad hakkında daha yazacak çok şey var iken, -bir yerde bitirmek gerektiğinden- yazıyı geldiğim bir noktada bitirdim ama ertesi günkü gazeteyi (Hürriyet) görünce dayanamadım. Yazmamak elde değildi, çünkü Akad, gazetenin yazdığı gibi 100’ün (yazı ile yüz) üzerinde film yönetmemişti. Kim, neresinden uyduruyor bunları? Yukarıda da yazdığım gibi, ikisi yarım kalan (Üç Tekerlekli Bisiklet ve Mahşere Kadar) 48 (kırksekiz) sinema filmi yönetmişti. Bunlara ek olarak dörder bölümden oluşan bir Ömer Seyfettin, bir Faruk Erem uyarlamasını TV için yapmıştı. Ayrıca yine TV için yapılan, bir giriş ve dört bölümden 
oluşan İstanbul belgeseli var. Ayrıca 10 belgesel… Tanrının Bağışı Orman’dan (1963) başlayan, peşinden 7 tane daha yapılan orman ile ilgili diğer belgeseller ve Bir Gazetenin Hikâyesi ve Ünilever belgeselleri… Hadi onu da sayalım, bir tane film daha var, MSÜ öğrencileri ile birlikte çalıştıkları. Çekimi bitirilen fakat takip eden işlemleri yapılmayan film… (Yani bırakın aşmayı, 100’e ulaşamayan çalışma…) Ama her çalıştığı ekip elemanına (oyuncu, görüntü yönetmeni, senaryo yazarı…) “biz sinemayı ondan öğrendik” dedirten filmler. Herhangi biri bile Akad’ı sinemamızın köşe taşlarından biri yapmaya yeter. Birde Agâh Özgüç “Türk Film Yönetmenleri Sözlüğü”, Burçak Evren, “Türk Sinema Yönetmenleri Sözlüğü” kitaplarında Akad’ın adını Ö. Lütfü ve Ömer Lütfi olarak vermektedirler. Aynı hata, –Ömer Lütfi Akad- “Benim yetişmemde büyük emeği ve payı olan değerli ağabeyim ve ustam” diye Hürriyet Gazetesi’ne ilân veren Türker İnanoğlu ve Lütfi Ömer Akad’ın oğlu Ömer Akad’ın arkadaşları olduklarını belirten Hayat, Mustafa, Sarper, Cengiz’in aynı gazeteye verdikleri ilânda yapılmaktadır.
(20 Kasım 2011)
Orhan Ünser
zıvanasından çıkıyor ve trajedinin içinde de mizah dolaşmaya başlıyor. Celal Tan, cinayeti birine yıkmaya çalışırken aklına emekli anayasa profesörü Turan geliyor. Turan’ın da ölümü yaklaşmış. Çünkü o kanser. Turan’ın da tüm derdi, ölünce iki meleğe ne cevap vereceği. Celal Tan, din kitabından Turan’ı çalıştırırken geride de hikâyeler devam ediyor. Bir baltaya sap olamamış ve babaannesinin adını taşıyan oğul Kâmuran, yeni iş girişimi olan sarsarken rahatlatan koltukları satmak için babasından yardım bekliyor. Babaanne Kâmuran, televizyonda sanat müziği programı yapan Nida beye tutkun. Evin “femme fatal”ıysa Jülide. Doyumsuz Jülide, intihar etmiş kocasının ölümüne mi neden olmuştur? Filmin derinliğinde bu kadının her şeye neden olabileceğine kanaat getiriyorsunuz. Bir de Celal Tan’ın âmâ kayın biraderi Ergün var. Bir dedektif gibi kız kardeşi Özge’nin katilini arıyor. Operacı Okan da unutulmamalı elbette. Jülide’nin sevgilisi Okan, hikâyedeki karışıklığın odağında. Sonunda kazanan aile oluyor. Kaybedenlerse iyiler. 
çekilmesine rağmen. Filmde sinemaya yakın yerler de var elbette. Ama, yönetmen televizyonun çok etkisinde kalmış. “Dolly”ye takılı kameranın aileyi arabanın içinde tepesi aşağı göstermesi, hem görsel açıdan hem de metaforik olarak en iyi anlardan diyebiliriz. Yönetmen bazı anlarda gerçeküstü sahneler de yaratmış. Celal Tan’ın trafik lambasıyla konuşması, ölü Özge’nin Kâmuran’la görünmesi gibi. Filmde, özellikle operacı Okan’la âmâ kayınbirader Ergün’ün göründüğü sahneler gerçekten eğlendirici. Hatta sivil polis Hakkı da filme eğlence katmış. Seyirciyi kahkahalarla güldüren bu filmde bol bol küfür de var. Adanalı sinemasever hanımlar bu küfürlere kahkahayı bastılar. Babaanne Kâmuran’ın ağzından dökülen belden aşağı espriler, gülmekten seyircilerin midesine kramp indirebilir. Bu film, Eskişehir’de çekildi. Ebette çekimlerin bir bölümü de Anadolu Üniveritesi’nde gerçekleşmiş. 
tutkulu bir de Jacob var. Bu tutku da filme melodram katmış. Jacob, “dönüştürülmüş” bir genç. Öfkelenince birden kurt adama oluveriyor. Serinin önceki 
gibi. Bella’nın doğumdan sonra kalbi duruyor. Acaba Bella geri dönecek mi? Son jenerik yazıları akarken salonu hemen terk etmemek gerekebilir. Yönetmenin ikinci bölüm için sürprizi saklı olabilir bu son anda. Belki de asıl hikâye bu bölümün ikincisinde. Bella, çabucak dünyaya gelen melez bebeğine Renee’yle görümcesi Esme’nin ismini veriyor: Renesmee… Bu isim, edebiyat ve sinema tarihinin çok özel isimlerinden biri olmaya aday sanki. Bu film, “Alacakaranlık” seri romanının Amerikalı kadın yazarı Stephenie Meyer’ın “Breaking Dawn” eserinden uyarlandı. Roman iki bölüm halinde beyazperdeye geliyor. İkinci bölüm de gelecek yıl bu 16 Kasım’da gösterime girecek. 2011 yapımı 
oraları. Filmde bu güzelliklerin hakkını veriyor. 1955’te New York’ta doğan yönetmen Bill Condon’ın, 2006 yapımı 
sinema tarihi kitaplarımızda Koruyan Ölü olarak yer alır, tam çevirisi ise Ölü Uyanıyor şeklinde olursa daha doğru olacaktır. Filmin konusu, Goethe’nin Faust’unun çağdaş (yıl 1917) uyarlamasıdır. Oyuncular, o ara işsiz olan Lydia Ley, Devlet Tiyatrosu’ndan Kurt Sticler, daha bir kaç profesyonel ve bir amatör oyuncu Nejat Sirer (sonradan Güzel Sanatlar Akademisi Müdürü). Savaş içinde olunması nedeni ile film piyasası bir buhran içindedir, Arseven ve Erginsoy’un film işine kalkışmalarının nedeni biraz da budur. Çekimleri iki hafta süren, ayrıntılı olarak plânlanan film bittikten sonra sinema piyasasının düzelmesi (rahatlaması) öncü özelliği olan filmin elde kalmasına neden olur ve ancak maliyet fiyatına satılır. (Scognamillo, G. Türk Sinema Tarihi, s. 52 – 53) 
var, Almanlar da. Bu arada, iki film arasında, Türk sineması / sinemacıları, Almanya ile ilgili pek çok film yaptılar. Bunlar içinde bir kısmının bazen de bazısının tamamı Almanya’da geçen filmler, fakat yönetmeni Türk bu filmlerin, yapım olarak da Türk yapımı. Yenilerde örnekleri artan başka bir tür ise, Türk yönetmenlerin şu veya bu şekilde Türklerle ilgili olarak Almanya’da çektikleri filmler, Türk yapımı olan bunlarda Türkiye bölümleri de bulunabilir. Bu filmlerin yönetmenlerinin bir kısmı Türkiye-li Türk yönetmenler iken bazıları da Almanya doğumlu veya oraya yerleşmiş ailelerin ikinci veya üçüncü kuşak üyeleri olarak Türk asıllı Alman-lar. Yine bir başka grup film ise, Almanya da (bazen de kısmen Türkiye) geçen, kahramanlarının bir kısmı (çoğunluğu) Türk olan fakat yönetmeni Alman olan filmler, Alman filmleri. Alman filmlerinin bir başka grubu ise Türk kökenli (hem Türk hem Alman) olan yönetmenlerin yaptıkları filmler, Türkiye ile ilgili olabilir 
veya olmayabilir. Bunlar kesin bir gruplama değil, her tür içinde (hatta başka ülkelerinde katılabildiği) ortak-yapımlar bulunabilir. Son döneme gelinceye kadar filmler konu bakımından yapımda taraf olan ülkelerle doğrudan ilgili değildi. İlk kıpırdanmalar Türklerin Almanya’daki uyum sorunları ve Türk yaşam tarzını orada uygulamaya kalkmalarından doğan problemlerle ilgili olmaya başladı. Bu durum, bu yıl kutlanan Almanya’nın Türkiye’den (üçüncü dünyadan) işçi taleplerinin 50. yıl kutlamalarından önce başladı ve sinemamız (ve Alman sineması) için konu olmaya devam ediyor ve bir süre daha devam edecek. 
oraya uymamak için bir direniş içinde değil, bilâkis alışmak için -belirli bir zaman sonra- isteklide. Küçük iken oraya giden çocuklar için uyuşmak daha önemli, sonuçta 1.000.001. işçi olarak Alman topraklarına ayak basan Hüseyin direnerek, çalışarak, ailesini -oralara- taşıyarak, kalmak niyetini gösteriyor. Çocukların kişisel problemleri sadece belirtiliyor, derine inilmiyor ama ailenin başı geri döneceklerini söylediği zaman hepsinin karşı çıkacak nedenleri var, hatta “orada satın ev aldığını” söyleyen babaya karşı çıkmaya hazırlar. Ama babanın niyetini “tatil için” gitmek olduğunu söylemesi ile yapılan plânlar değiştiriliyor. 
torunun diğer toruna anlattığı “ailenin öyküsü” sırasında babaya sorulacak bir soru ile duraksayacaktır. Baba (bir kısmının dedesi) büyük oğluna bıraktığı direksiyonun sağ tarafındaki koltukta yaşamını yitirecektir. Sonra, gömülmek istenilen babaya (dedeye) ancak yabancılar mezarlığında (Almanya) yer vardır. (Bizim ülkemizde kasabalarda, şehirlerde yabancılar mezarlığı var mı?) Bu ailenin geri dönmesine neden olacak iken ailenin annesi, köylerine, babanın (kocasının) toprağına dönmelerini, gömebileceklerini önermesi üzerine dönülür. Samdereli, gelinen evin kapısı çeker önce, oğulun birisi kapıyı açıp girer ama -satın alınmış- ev sadece iki duvardan (biri kapının olduğu duvar) ibarettir, bütün aile buna çok sevinir, benim de filmde en çok sevdiğim sahne… Sevinirler, hem kalmamaları için bir neden, hem 
de -en azından birinin- kalıp, evi baştan yapması için bir neden-dir, ayrıca ev diye bilinen bu doğa parçası tam babanın gömülebileceği bir yerdir. Gömülür de. Film burada bitiyor. Ama sinema başlıyor. Baba toprağa verilirken, nerede ise elli yıllık hayat arkadaşının yanında, babanın gençliğinde kaçırdığı şimdi artık yaşlanmış karısının gençlik hali, ellerini açmış dua eden büyük oğlunun önünde çocukluk hali… duruyor. Babanın ölümünden sonra Almanya’da torununun yaptığı konuşmada kız torunlarından birisi dinleyiciler arasında ölmüş dedesini görüyor ve gülümsüyor. Cenaze töreninden sonra verilen yemekte babanın karısı kendi gençlik hali ile karşılıklı yemek yerken; baba yıllar önce -köyden çıktığı günlerdeki hali ile- karşılaşarak kolları birbirlerinin omuzlarında, önlerinde uzanan yeşilliklere bakıyorlar… 
Antalya Kültür Sanat Vakfı, her yıl düzenli olarak yayınladığı sinema kitaplarına, geçtiğimiz günlerde tamamlanan 
Brecht’in “Bir komedya, tarih ilerleyip gittikten çok sonra bile, modası geçmiş bir dizi inanca saplanıp kalmış bir toplumun sahici olmayan yaşam tarzını ve tarihsel münasebetsizliğini hedef alır.” görüşünden yola çıkan yazar, kitabının; ülkemizde yedinci sanatın doğum sancılarını dünyadaki gelişmeler ekseninde masaya yatırdığı ilk bölümünde Muhsin Ertuğrul sinemasına dair çarpıcı tezlere yer veriyor. (Atayman’a göre sinemamız, Ertuğrul “yönetiminde” kendi dilini kurma gibi bir ihtiyaç hissetmek şöyle dursun; kalitenin, niteliğin, başarının bir ölçüsü olarak tiyatroya yaklaşabilmeyi görmektedir ve bu “görüntülü tiyatro”, sesten yoksun olduğu için “tiyatroya göre hep az bir şey olarak” algılanmış gibidir.)
Dünyadaki komikleri masaya yatıran ikinci bölüm, komedi estetiğinin tarihsel gelişimi ile açıldıktan sonra, sessiz güldürü ile yoluna devam ediyor. Dönemin komedi yasalarına dair hatırlatmalar, Charlie Chaplin analizi ile yeni bir boyut kazanırken, yazar, Şarlo karakterini “Onun için dünya, bir beklenmezlikler, yabancılıklar toplamıdır. Mekaniğin işleyişine yabancı olduğu gibi, zenginliklere, düzenin koruyucu güçlerinin disiplinine, sosyal dünyanın hem en genel anlamdaki, hem de belli tarihsel dönemindeki bütün ilişkilerine yabancı ve naif bir yaklaşımla bakar. O, tutunmak istemediğine göre, naifliğini anarşiye dönüştürmesi çok kolay olacaktır.” sözleriyle tanımlıyor.
Zeki – Metin, İlyas Salman, Kemal Sunal ve Şener Şen’in temsiliyetleri ile devam eden bölümde kendisine oldukça geniş bir biçimde yer bulan Şaban karakteri, kitabın en renkli betimlemelerine de kapı aralıyor. Komedi geleneğinin etkisinin Şaban filmlerinin senaryosuna sızdığı görüşünden yola çıkan Atayman, sosyal rolleri bir türlü benimseyemeyen komik tipin güldürü tarihindeki bu temel özelliğinin, -alt sınıfların gülünç ve alay edilecek duruma düşmeleri geleneğinin- Şaban’a da bulaştırıldığını vurguluyor. “Kırsaldan gelen, kentte ‘sudan çıkmış balıktır’. Ne var ki Şaban, bu doğallığını, çocuksuluğun bozulmamışlığıyla birleştirip kentte tahrip edici bir enerji oluşturur. Anarşinin enerjisidir bu. Kaldı ki popülist sinemanın bütün gayretlerine rağmen Şaban, aynı anarşist tipini kırsalda da egemen kılar ve bize; düzenle, sosyal rollerle, statülerle oynamanın koşulunun, onun dışında kalmaya hazır olmaktan geçtiğini anımsatır.”
Söz Recep İvedik’e geldiğinde ise, serideki karakteri Kemal Sunal’la özdeşleştirmeye çalışanlara bazı uyarılarda bulunuluyor. Yazara göre sosyal katmanı belirsiz olan İvedik’in saldırılarını, alt-katmanların “üste” anarşist bir dalışı tematiği üzerinden okunmaya çalışmak, “abesle iştigâl etmek” anlamına geliyor. “Sunal hep elle tutulur (tarihsel – ampirik) bir ihtiyaçla dolaşmaktadır hayatın içinde. O kıstırılmış insandır, çünkü Şarlo gibi tutunmaya itilmektedir bir yerlerde. İnsan olma imkânlarının budandığı anda, o da bu düzen yapısı içinde delip geçer resmî / gayrı resmî kurumsallıkları. İnsan olabilmeyi; alçakgönüllü dürtüleriyle, duygularıyla, talepleriyle, sınırlı ihtiyaçlarıyla insan gibi yaşamayı özlemiş bütün alt katmanların biraz da “hıncıdır” o… Recep İvedik ise farklılığını bizzat kendisi ortaya koyar ve insan olma iddiası taşımadığını adeta gözümüze sokar!”
yapımı 
Orta Yerinde Aşk İçin Ağlıyorum” filmi de unutulmamalı. Bu türden aşk filmlerinin ortak noktası şuydu: Kadın ölümcül hastalığa yakalanmalı. Sonunda ölüm de gelmeli. Belki de ölüm kadına yakışıyordur. Erkekse ayakta durmaya çabalıyor gidenin ardından. Seyirciye de gözyaşları düşüyor elbette. Kızıltan’ın, bu zorlu macera yüklü aşkı anlamaya çabalayan sinemaskop çekilmiş 
Kadınlara yaklaşmakta mahir olan Sinan, Olcay’a yaklaşarak bir aşkın temellerini atıveriyor. Sinan’ın babası, Olcay’ın da annesi yok. Sinan’ın annesi Türkan, eski İstanbul hanımefendilerinden. Sınıfa önem veriyor. Olcay’ı da hemen kabûllenemiyor. Olcay’ın babasıysa şair ruhlu bir insan. Kızını şiirlerle büyütmüş. İşte bu kültürlerden gelmiş Sinan ve Olcay’ın büyük aşkı sınıfsal farklılıkları aşıyor ve mutlu bir beraberliğe dönüşüyor. Evleniyorlar. Bir oğulları oluyor. İşte hikâyenin bir yerinden sonra, her şey değişmeye başlıyor. Kişiliği başkalaşan Olcay, sinirli ve dalgın tepkiler vermeye başlıyor. Ardından da unutkanlık başlıyor. Alzheimer’ın içinde olan “pick” hastalığına yakalanan genç Olcay’ın beyni hızla yaşlanıyor. Elbette trajedi de gecikmiyor.
seyircilerine. Bunda, oyuncularını yer yer serbest bırakmasının payı olabilir. Sinan’ı canlandıran Mert Fırat, 2009 yapımı 
fotoğrafların önünde konuşan kayıp yakınlarını videoya da kaydediyor. Ardından Sumru, viraneye dönüşmüş Ermeni kilisesinin bekçisi Antranik’le de iletişim kuruyor. Antranik ona, tehcir zamanlarındaki Ermeni ağıtlarını dinletiyor. Kürt ve Ermeni ağıtlarının olduğu Anadolu coğrafyasında Türk ağıtları yok. Türkler acı çekmez, sadece acı çektirir herhalde. Filmde ağırlıklı olarak Türkçe konuşulmasa hikâyenin ülkemizde geçtiğini anlamazsınız bile. Türkçe, hepimizi birbirimize bağlıyor belki de. Filmde, Türkçenin yanında Kürtçe, Ermenice ve Hemşince de duyuluyor. Sumru yola çıkarken, önemli yazarlarımızdan Yaşar Kemal’in “Ağıtlar” kitabından ilham almış. Hüznün daima hissedildiği filmde final bölümünde karların düştüğü Hakkari’de terk edilmiş bir köyde kederler çöküveriyor Sumru’nun üzerine. 
İyi Film” ve “Yılmaz Güney Ödülü”nü kazandı. Özcan Alper, Rus sinemasının şiirsel anlatımından etkilenen bir yönetmen. Tarkovski ruhu var bu estetikte. Sadece Alper değil, Rus sinemasının çağdaş yönetmenleri de bu şiirsel anlatımın Rus sinemasında yaşamasına katkıda bulunuyor. Aleksandr Sokurov, Nikita Mikhalkov, Andrey Zvyagintsev gibi yönetmenlerin filmlerinde de şiirsel tat veren uzun plân çekimler var. 
etkiliyor. Ama, bir sahne var ki, gerçekten her övgüyü alıyor. “Hafıza Odası”ndaki kameranın kendi çevresinde döndüğü sahne çok özeldi. Bu filmin kameramanı Feza Çaldıran’la konuştuğumuzda, bu sahnenin hiç “kesme” yapmadan gerçek zamanlı çekildiğini söylemişti. Bu filmin sinemaskop görüntüleri hak ettiği ödülü de aldı. Sinemaseverler, sinema tadı veren bu politik filme değer verecekler belki. Filmde, Antranik’i oynayan Sarkis Seropyan, Agos Gazetesi’nin imtiyaz sahibi. Ona, bilge insan diyorlar. Seropyan’ın yazdığı kitaplar da var. Ermeni mitolojilerini merak edenler için, Aras’tan çıkmış “Mitolojik Ermeni Tarihi” keşfedilmeli. Yine Aras’tan “Güvercinim Harput’ta Kaldı”nın yanında Belge’den çıkan “Arat’ta Kutsal Yasal Ülkesi” kitapları da var. 
Filmin sonunda misafir olduğu Hakkari’nin bir köyünde gezintiye çıkan Sumru, köy mezarlığında, dağa giden sevgilisinin mezar taşıyla karşılaşır. Böylece geleceğinin nerelere kadar ve hangi travmalarla uzayıp gideceğini bir tokat gibi seyirciye çarparken, 92 Newroz’u sırasında Cizre’de yaşananların görüntülerinin de filmde, eski bir kayıt olarak elden geçirilmesi, dağa gidenlerin gerekçelerini seriyor masaya.
Açılış sahnesindeki at metaforundan başlayarak her sahne ve plânında, yönetmeninin başarısının dünya çapında ses getireceğine dönük emarelerle ören film, devletin uygulamalarıyla adeta bir cehenneme çevrilen coğrafyanın, -insandan tutalım, dağa, taşa, ağaca ve suya kadar- her türlü öğesinin ıstırabının dünyaya duyurmaya koyuluyor. 
Emma Morley (Anne Hathaway) ve Dexter Mayhew (Jim Sturgess) üniversite yıllarından tanışıyorlar ama özel ilişkilerinin temeli mezuniyet gecelerinin sabahında atılıyor. Emma ne kadar prensipli ve çalışkansa, ona inat ve onu dengelercesine, Dexter da çapkın zengin çocuğu olarak geçiriyor gençlik yıllarını. Sık sık çatışıyorlar ama hiçbir zaman kopamıyorlar. 
Sayın Agâh Özgüç’ün Türk Filmleri Sözlüğü (4 cilt / 1914 / 2002) kitabından alınmıştır. Filmlerin yerli veya yabancı bir edebiyat eseri veya filmden alınmış olmaları halinde -ulaşılabilenler- belirtilmiştir. Ayrıca filmler hakkında, -gerek filmlerin kendileri veya isimleri ile ilgili- kişisel notlarımızda yazılmıştır. Konusuna -şimdilik- ulaşılamayan filmlerde bu kısıma “??” işaretleri konulmuştur. Doğal olarak bu dizinin eksiksiz olduğunu söylemiyoruz ama herhangi biri ilgilisine bir nebze yardımcı olabilirse, yapılan amacına ulaşmış demektir. Sırf eğlence olarak da göz atılabilir. 
etmeye gelen adam ile evli bir kadının tutkulu aşk öyküsü. göl kıyısında bir cinayete tanık olduğunu sanan saatçının sözleri ile araştırma yapılır ama ceset bulunamaz, bu arada kadının kocası ile saat tamircisi arasında bir çekişme başlar.”) 
(Aslanların Ölümü / Seden / 72 / “Yirmi yıl sonra hapisten çıkan adamla, intikam için pusuya yatan ailenin öyküsü.”) (Aslan Bey / Yalınkılıç / 68 / “Kafkasya’da geçen bir kahramanlık öyküsü.”) (Yedi Dağın Aslanı – (Aslanların Dönüşü / Atadeniz / 66 / “Bizans devrinde geçen, köylere vergiler koyan güçlere karşı savaş veren beş atlının kahramanlık öyküsü.” ) (Dağların Aslanı Ali Efe / Yalınkılıç / 64 / “Dağlara çıkan bir efenin öyküsü.”) (Kıbrıs’ta Türk Aslanları / Arıkan / 74 / “Kıbrıs’ta geçen bir kahramlık öyküsü.”) (Dokunulmaz Bu Aslana / Bengü / 52 / “Sevgilisinin Kore’de şehit düştüğünü öğrenen ve aklını yitiren talihsiz kızın öyküsü.” -??-) (Kükreyen Aslan / y. Duru / 77 / “İnsan sevgisinin türlerini anlatan bir öykü.”) (Ringo Vadiler Aslanı / Atadeniz / 69 / “Bir kovboy öyküsü.”) (Sezercik Aslan Parçası / Ün / 72 / “Hırsızlık suçlaması ile girdiği hapishanede doğum yapan kadının sokak serserisi olan çocuğunun öyküsü.” ) (Aslan Arkadaşım “Kuduz Recep” / Sağıroğlu / 67 / bk.: “Kuduz”) // (Kılıç Aslan / Baytan / 75 / “Bizanslıların barbarca tuzağa düşürüp ellerine asit döktükleri Kılıç Aslan’ın öyküsü.” – Anadolu Selçuklu hükümdarları arasında IV (dört) tane Kılıç Aslan vardır. Filmde konu edilen düşsel bir Kılıç Aslan – Bu film daha sonra, “Aslan Adam 2” adı ile çevrilecek film baz alınarak “Aslan Adam 1” olarak da adlandırılmıştır.) 
AT / (At / Özgentürk / 81/ “Oğlunu okuması için yatıla okula yerleştirmek gayesindeki babanın düşlerindek i at, çeşitli şekillerde filmde yer almaktadır.”) (Atı Alan Üsküdarı Geçti “Fırtına” / Akbaşlı / 62 / Dilimizde yer etmiş bir deyişi, kendine isim edinen film “at yarışlarını konu alır”, – Walter Lang’ın “Kentucky” (1938) isimli filminin de uyarlamasıdır.) (At Avrat Silâh / Kazankaya / 66 / “Yine dilimize yerleşmiş bir deyim ama asıl söylenişi biraz farklı at, avrat, pusat… pusat, silâh demek… Yılmaz Güney’in bir kısım sahnelerini çekmesi nedeni ile bazı kaynaklarda filmin tamamını Güney yönetmiş gibi gösterilir, bir aşk öyküsü anlatır.) (At Hırsızı – Banuş / Jöntürk / 67 / “At düşkünü hırsız bir gencin öyküsü.”) (Horasan’ın Üç Atlısı / Başaran / 65 / “Hz. Osman’ın öldürülmesi ile başlayan kan davasının öyküsü.”) (Konuşan Katır At Yarışlarında / Tokatlı / 71 / bk.: “Katır”) (Kocatepe’nin Beş Atlısı / Eraslan / 52 / “Bir kahramanlık öyküsü.”) (Atını Seven Kovboy “Red Kid Daltonlara Karşı” / 74 / Gülyüz / “Red Kit ve Dalton Kardeşlerin mücadelesi…” ) (At-la Gelen Şaban / Baytan / 84 / “Altılı ganyan sonuçlarını tahmin eden Şaban’ın güldürüsü.”) (At-lıhan / Yurter / 73 / “Cengiz Han ‘ın fedaisinin öyküsü.”) (Azrailin Beş At-lısı / Uçak / 71/ “Tuna boylarında altın peşinde koşan maceraperestlerin öyküsü.” – Figenli / 78 / “Hazine arayan beş maceraperestin öyküsü.” ) (Beyaz At-lı Adam / Jöntürk / 65 / “Mutluluk arayan bir adamın efsanevi öyküsü.” / Filmin ilgi görmesi üzerine, kullanılmayan bölümlere eklenen yeni çekimlerle “Beyaz Atlının Dönüşü” diye -bir ek- film yapılmıştır, bu film kaynaklara girmemiştir, aslında ilk filmin devamı niteliğinde değildir.) 
ATMACA / (Atmaca / Eşici / 87 / “Katiller, cinayete tanık olan bir kız ile 6 yaşındaki kardeşinin peşine düşerler, komiser kızı ve kardeşini babasının yanına götürse de sonunda bulunup öldürülürler.”) (Atmaca Mehmet / Uçanoğlu / 72 / “İstanbul’a göç eden taşralı bir ailenin öyküsü.”) (Atmaca Ali / t. Oğuz / 76 / “Tövbekâr bir kabadayı öyküsü.” ) (Kara Atmaca / Hançer / 68 / Kara Atmacanın İntikamı / Hançer / 68 / “İç içe çekilen birbirinin devamı iki film. -bir serüven filmi, konusu kaynaklara (şimdilik) girmemiş ve Özgüç’ün notu ile filmlerin ikinci bölümü çekimi, birincinin içinde yapılmış.-)
BÜLBÜL / (Bülbül Yuvası / Saydam / 61 – 70 / “Zengin genç aradan çekilince fakir sevgilisi ile evlenen kızın öyküsü.” saydam, tarafından iki kez çekildi. – Muazzez Tahsin Berkant.) (Bülbül Ailesi / Pekmezoğlu / 76 / “Her önüne çıkan kıza aşık olup intihara kalkışan delikanlı ile annesinin öyküsü.”) (Bataklık Bülbülü / n. Okçugil / 73 / “İstanbul’a iş aramaya gelen bir işçi ile, bir saz salonu şarkıcısının öyküsü.) -??-“ – (Çileli Bülbül / Tomaç / 57 / “Başlık parası için İstanbul’a giden taşralının öyküsü.”) (Çileli Bülbüller / Havaeri / 70 / “İftiraya uğrayan masum bir köylü kızın öyküsü.”) (Şark Bülbülü / Tibet / 79 / “Başlık parası için İstanbul’a gelip türkücü olan ve köyü dönünce sevgilisini ve ağayı satın alan Şaban’ın öyküsü.”) 
vurdurulmak istenirse de yaralı kurtulur, yoluna devam edecektir.”) (Çakal Avı / Aslan / 77 / “Mafya babaları ile mücadele eden bir polis.”) 
FİL /
HOROZ / (Horoz Nuri / Saner / 65 / “Bir bar kadınına aşık olup, ailesini terk eden Adana’lının öyküsü.”) (Kart Horoz / Eğilmez / 65 / “Hizmetçisine aşık olan yaşlı adamın öyküsü.”) (Horoz Gibi Maşallah / Aslan / 75 / “Benzeri bulunan bir gencin yerine geçilmesi ve olaylar yatıştıktan sonra asıl kişinin ortaya çıkışı ile gerçeğin ortaya çıkmasının öyküsü.” -??-) (Beş Tavuk Bir Horoz / Pekmezoğlu / 74 / “Doktor tarafından aşırı seks gücü olduğu saptanan köylü Kâzım’ın aşk öyküleri.) (Çil Horoz / s. Duru / 87/ “Gecekonduda yaşayan üç kız kardeşin öyküsü, büyük kardeş evli, ortanca ise duldur ve bir dostu vardır, hayat dolu küçük kızda ise hem eniştesinin hem ablasının dostunun gözü vardır ve niyeti ciddidir… Oktay Rıfat’ın oyunundan.) (Plaj Horozu / n. Okçugil / 75 / “Jigololuk yapmaya özenen bir adamın plaj maceraları.) 
(Kaplan Tuzağı / Aykanat / 71 / “Öldürülen kardeşinin intikamını almak için kaçakçıların peşine düşen bir gencin öyküsü.”) (Kaplanlar / İnanç / 85 / “Elindeki sırlar nedeni ile kaçırılan bir kadın için çete ile mücadele eden adamın öyküsü.”) (Kaplanlar Ağlamaz / Jöntürk / 78 / “Kardeşini uyuşturucuya alıştırıp ölümüne neden olan çeteden intikam alan bir kabadayının öyküsü.”)
kente göçen ailenin çocukları büyür, mafya çetesinin kirli işlerine karışırlar, aile kentte yaşam mücadelesi verir.”) (Çöl Kartalı / Refiğ / 72 / “Aynı kızı seven iki Osmanlı subayı ve Yemen çöllerinde geçen macera.”) (Çöl Kartalı “Şeyh Ahmet” / Cantürk / 68 / “Şeyh Ahmet’in -??- öyküsü.” – George Melford’un The Sheik (1921 ‘den esinlenme.) (Hudutların Kartalı / Ergün / 73 / “Gözü pek bir kaçakçının öyküsü.”) (Kafkas Kartalı / Atadeniz / 68 / “Rus işgâli altındaki Azeri Türklerinin mücadelesi. -Zorro’nun Maskesi (!) uyarlaması-) (Kartal Bey / Gülgen / 84 / “Kardeşinin intikamını alan Kartal Bey’in mücadelesi.”) (Kartal Efe / Arıkan / 67 / “Bir efenin öyküsü.” -??-) (Kartal Tepe / Şener / 72 / “Lânetlenmiş bir hazineyi arayan adamın öyküsü. – Tüm kaynaklarda, afişte yönetmen olarak Ali Ekdal gösterilirse de filmi Yaşar Şener yönetmiştir.) (Kartal Yavrusu “Hamido” / Utku / 66 / “Siirt dağlarına çıkan asker kaçağı bir eşkıya öyküsü.”) (Kartallar / Hançer / 71 / “Yıllar sonra biri polis diğeri kaçakçı olarak karşılaşan iki kardeşin öyküsü.”) (Parola Kartal / Uçak / 76 ) (Yaralı Kartal / Kakınç/ 65 / “Padişah güçlerine karşı çıkıp öldürülen babalarının intikamını alan üç kardeşin öyküsü.” ) (Yayla Kartalı / Ertuğrul / 45 / “Rastlantı sonucu büyük kentte ünlü şarkıcı olan Reşit ile sonunda bara düşen sevgilisi Nermin’in öyküsü.” – Erakalın / 68 / “Çadır tiyatrosunda çalışan kız ile büyük kentte şarkıcı olan gencin öyküsü.” – Faruk Nazif Çamlıbel uyarlaması.) 
KATIR / (Konuşan Katır At Yarışlarında / Tokatlı / 71 / “Donald O’Connor’un oynadığı “Konuşan Katır” filmlerinden (ABD) esinlenen bir fantezi.”) (Katır-cı Yani Efenin Definesi / Yalınkılıç / 67 / “Kayıp bir define öyküsü.”) (Katır-cılar / Gören / 87 / “Doğu Anadolu’da katırlarla yapılan kaçakçılık, izleyen jandarmalar ve izleyicilere katılan bir -kadın- gazeteci.”) 
KELEBEK / (Kelebek / t. Tibet / 70 / “Rüyada geçen dinsel bir öykü. -??- – Taşkın / 08 / “??”) (Kelebekler Çift Uçar / Kakınç / 64 / “Birbirine paralel anlatılan, toplumun farklı kesiminden insanların aşk öyküleri. – İlginçliği paralel anlatılan iki ayrı aşk öyküsünün kadın kahramanlarını aynı oyuncu oynar.”) (Kırmızı Kelebek / Düz – Maris / 82 / “Bir pırlanta kelebek… Asırlardan beri, peşinden koşup elde etmek isteyen herkese ölüm getiren…”) 
çocukları kasabaya doktora götürmeye çalışan topal bir adamın zorunlu birliktelik ve yolculukları.”) (Kuduzlar / Yusuf / 72 / Sam Peckinpah ‘ın The Strawdogs filminin uyarlaması) (Kuduz Recep “Aslan Arkadaşım” / Sağıroğlu / 67 / ”Osmanlı’nın son günlerinde başına buyruk bir serüvencinin bir öğretmen ve kuvvay-ı milliyeci ile zorunlu yolculuğu sırasında bilinçlenmesi.” ) 
“Mafyanın yemi bir genç kız ve bir polis…” – 2. İpucu / Tulgar / 90 – 3. Şok / Tulgar / 90 / Tulgar’ın devam filmleri…) (Kurt-lar Sofrası / Samsa / 94 / “Banka soygunu yapan sapıklar, alınan rehine -kız- ve kızın babası ve kardeşinin mücadelesi.”) 
KUZU (Süt Kuzuları / Öz / 52 / “Bir çiftlikte başlayıp İstanbul plajlarında süren maceranın güldürüsü.”) (Anasının Kuzusu / Erakalın / 64 / “Anne etkisi altında büyüyen bir memurun, tanıştığı bir kız yüzünden bu etkiden kurtuluşunun öyküsü.) 
ÖRÜMCEK / (Dişi Örümcek / s. Duru / 63 / “Kendini çeşitli olayların içinde bulan evli gazetecinin öyküsü.” -??-) (Öldüren Örümcek / s. Hiçdurmaz 72 / “Köyden İstanbul’a gelen iki kardeşin öyküsü.” ) (Örümcek / t. Oğuz / 72 / “Kaçakçılarla mücadele eden örümcek adamın macerası.”) (Örümcek Adam / c. Okçugil / 66 / “Polise ve bağımlı olduğu şebekeye karşı oynayan örümcek adamın macerası.” -??-)
SERÇE / (Minik Serçe / a. Yılmaz / 78 / “Sıradan bir şarkıcı iken ünlü bir solist tarafından keşfedilen ve evlenilen, genç kadın hızla yükelirken, kocası giderek ününü kaybeder ve ünlendirdiği karısının yaşamından çekilir.” – A Star is Born (A. B. D.de üç kez çekilen filmin uyarlaması.) 
YENGEÇ / (Yengeç Sepeti / Özkan / 94 / “Aile bireyleri anne-babalarının evinde bir hafta sonu toplanırlar, görünüşe rağmen hepsinin problemleri vardır, baba bunları görerek mutsuzluklarını izler.”) (Yengeç Burcu / Yeres / 88 / “Evli bir TV yıldızı gencin yaşadığı bir gecelik ilişkideki piskopat kadın başına belâ olur.”) 
Sinema Dergisi’nin düzenlediği bir anket, bu konu hakkında düşüncelerimi genç sinemacılarla paylaşmaya zorladı. Sinema Dergisi, 5.000 kişiyle internet üzerinden yaptığı anketle yüzyıl içinde yapılmış Türk filmeri arasında “en iyi 10 filmi” seçmiş. Bu ülkede yapılan 6.500 film arasında en iyi 10 filmi sinema tarihçilerine, araştırmacılara ve konunun uzmanlarına değil de internet kullanan genç insanlara sorarak bulmuşlar.
Yüz yıl içinde binlerce filmi yapan yüzlerce yönetmen arasında adını sinema kariyeri açısından sayabileceğimiz yönetmen sayısı bir elin parmaklarını geçmez. Bu isimleri sayarsak meramımızı anlatmış oluruz. Eski kuşaklardan Lütfi AKAD, Metin ERKSAN, Atıf YILMAZ, Yılmaz GÜNEY, Şerif GÖREN, Zeki ÖKTEN, Ömer KAVUR’u yeni kuşaktan da Nuri Bilge CEYLAN’ı ekleyebiliriz. Reha ERDEM, Derviş ZAİM ve Semih KAPLANOĞLU’nun da parlak kariyerlere ulaşacak üç isim olacağını düşünüyorum. (Adlarını anmak istediğim ve sevdiğim bir çok yönetmen arkadaşımın bana güceneceğini düşünerek belirtmeliyim ki; benim ölçü aldığım kariyer eleği, dünya sinemasıdır.)
sinemada bir hafta gösterim yapabilmiştir. Nuri’nin diğer filmleri de gişe de başarılı sayılmaz. Öte yandan Nuri’nin on yıl içinde yaptığı altı filmden beşi dünyanın en prestijli festivali olan CANNES’a seçilmiş ve biri hariç hepsi de en önemli ödülleri kazanmıştır. Bir diğer filmi de “MAYIS SIKINTISI” Berlin’e seçilmiştir. Bu filmler dünyanın bir çok ülkesine satılmış ve sadece Fransa’da bizdeki gişe rakamlarını ikiye katlamıştır. Devlet, Türkiye’nin tanıtımı için her yıl milyonlarca dolar harcama yapar. Nuri ise tek başına sinema kariyeri ile ülkesini tüm dünyaya çok daha etkin olarak tanıtmıştır. Nuri sinema alanında dünya çapında kariyer yapmıştır. Ayrıca kariyeri gereği sinemadan başka bir iş düşünemez. İşte kariyer budur. 
vahşi ve ceberrut devlet baskısı ile hapishanelerde yattılar. Filmleri sansürlendi, yasaklandı ve yakıldı. Devletin kalın ve zalim zırhı son elli yıl içinde görece olarak incelmiş olması, genç yönetmenleri daha cesur projeler üretmesi için kışkırtması gerekmez mi? 30 yıldan beri süren iç savaş nasıl olur da sinemamızın ilgisini çekmez. Aynı topraklarda birlikte yaşadığımız Kürt halkının acısını sadece Kürt yönetmenler mi dert edinmeli? İrlanda iç savaşının yüzlerce filmini İrlandalı yönetmenler değil, İngiliz yönetmenler çekti. Keza ETA ile ilgili birçok filmi İspanyol yönetmenler çekti. Ülkemizdeki insan haklarının, düşünce özgürlüğünün, kadın ve çocuk haklarının, topluma ait varlıkların seçilmişler tarafından yağmalanmasının sineması yok mudur?
Antonioni bu sekansta kilisenin yerini Pirelli’nin aldığını ve kapitalizmin de hastanelik olduğunu metaforik bir anlatımla yansıtıyordu. Şamdereli bunu tersine çevirerek, Hz. İsa yerine Coca Cola’nın insana huzur ve mutluluk sunduğunu söylüyor. Ailenin Münih’e geldiği ilk anlar da filmden unutulmazlarından. Babanın geçmişte, kültürlerini unutmamaları için ailesini köye götürdüğü sahnelerde yabancılaşmalar da fark ediliyor. Yeni kuşakların iki kültür arasında kaldığını da görüyorsunuz. Filmde sadece, Muhammet’in abisi Veli’den derin nefretini anlamlandırmak zordu. Filmin bütün final bölümünün etkileyici olduğunu da belirtmeli. Filmin bütün oyuncularının performasları da muhteşem. Filmin diyalogları da iyi işlenmiş. Filmin görselliğinin çok estetik olduğunu söylemeliyiz. Vietnamlı kameraman Chau Ngo filme çok şey katmış. Kurgu da, seyircinin hikâyenin içine girmesini kolaylaştırmış. Alman sinemasının ruhu sinmiş bu filme. Fonda duyulan müzikler de ruha iyi geliyor bu filmden. Ama, en çarpıcı olan, belgesel görüntülerde bir Alman yetkilinin “İşçi bekliyorduk insanlar geldi” demesiydi belki de. Her ne kadar kültürel çatışmalar olsa da, Almanların Türkleri sevdiğini anlıyorsunuz filmde. 
Bilmeseniz de, Spielberg sinemasal tat almanıza yardımcı oluyor. Gemi maketiyle eve gelen Tenten, geminin direğinin içinden çıkan metal parçasının farkında olmadan geminin hikâyesini öğrenmek istiyor. Kendisi yokken evi darmadağın olan Tenten, Milu’nün yardımıyla metal parçasını buluyor ve gizemin içine dalıyor. Shakharin, Tenten’i kaçırtıp yola çıkan gemisine esir alıyor. Ama unuttuğu bir şey var Sakharin’in. O da Milu… Sakharin, metalin içindeki parşömende yazılı şiirin peşinde. İlk maket gemiyi bulan Sakharin, Tenten’deki şiiri ele geçiremeden üçüncü maket geminin peşine düşüyor. O da Fas’ta. Müzik tutkunu Ömer Bin Salad (Gad Elmaleh) adında bir Arap kaçakçı. Sesiyle kırılmaz denilen camları kıran soprano Bianca Castafiore (Kim Stengel) hayranı bu kaçakçı. Gemideki esaretinden Milu’nün yardımıyla kurtulan Tenten, bir kamaraya hapsedilmiş ve kendini içkiye vurmuş Kaptan Haddok’la tanışıyor. Kaptana cesaret veren Tenten, beraberce gemiden kaçıp Sahra çölüne düşüp Fas’a geliyorlar. Ama her şey bu kadar basit değil tabii ki. Seyredilmeye doyulmaz bir dolu maceradan sonra hazineye, Kaptan Haddok’un çocukluğunda yaşadağı Mulensar Şatosu’na ulaşıyor kahramanlarımız. Amerikalıların, Thompson ve Tomson olarak adlandırdıkları polis müfettişleri Dupont ve Dupond, filmdeki en keyifli ve eğlenceli karakterler. 
Filmin görselliğinin tadına ancak sinema perdesinde varılıyor. Okyanusta ve Sahra’da geçen sahneler gerçekten büyüleyici. Elbette Fas sahneleri de. Aksiyon sahneleri o kadar heyecanlı ki, takip etmekten yoruluyorsunuz. Bu sahneleri seyirciler keşfetmeli ve yaşamalı. Hem de sinemaskop ve üç boyutlu olarak. Bilgisayar teknolojisinin bu kadar kuşattığı sinema bir yerlere gidiyor. Bilgisayar animasyonlu bu filmde, arka plândaki mekânlar sahici gibi bir duygu uyandırıyor insanda. Üç boyutlu hareket yakalama (live-action) tekniğinin kullanıldığı filmde, tüm karakterler animasyon. Mekânlarsa belirlediğimiz gibi gerçeklik duygusu veriyor. Meraklıları “weta digital” tekniğini araştıracaktır belki. Bu filmde gördüğünüz her teknolojik yansıma yakın gelecekte sinemayı tamamiyle kuşatacak. Sinema bambaşka bir yere gidecek.
adıyla yayımlandı. 1998’de İnkilâp Yayınları’ndan “Tintin au Congo” Türkçeye “Tenten Kongo’da” adıyla kazandırıldı. “Tenten’in Maceraları” serisinden 1998’de yine YKY’den “Tintin en Amérique” eseri “Tenten Amerika” adıyla yayımlandı. “Les Cigares du Pharaon” çizgi romanı “Firavunun Puroları”, ülkemizde 1958, 1964 ve en son olarak 1994’te yayımlandı. Hergé, “Tenten” serisinde Yahudi düşmanlığı, cinsel ayrımcılık, ırkçılık, anti-komünist olarak değerlendirildi. Ama, Tenten ve teriyer cinsi köpeği Milu’yle maceradan maceraya koşarken dünyada çok sevildi. Büyük bölümü Türkiye’de geçen Jean-Jacques Vierne’in yönettiği 1961 yapımı “Tintin et le Mystere de la Troison d’Or – Tenten ve Altın Postun Sırrı” filmi “Tenten İstanbul’da” adıyla ülkemizde Nisan 1963’te gösterime çıkmıştı. 
yönetmen François Truffaut’nun başrolde olmasıydı. 1985’te kölelik üzerine filmi “The Color Purple – Mor Yıllar”, Akademi’den hak ettiği ödülü alamayınca kırgınlık yaşasa da, 1993 yapımı siyah-beyaz ve renkli “Schindler’s List – Schindler’in Listesi” Yahudi soykırımı filmiyle “En İyi Yönetmen” dalında Oscar aldı. Bir başka savaş filmi, 1998 yapımı “Saving Private Ryan – Er Ryan’ı Kurtarmak” filmi milliyetçilikle suçlanmıştı. Amerikan tarihinde unutulmuş, ama iç savaşı başlatan kölelilik zamanındaki siyahların mahkemede yargılanmasını anlatan 1997 yapımı “Amistad” filmi de DVD arşivine alınmalı üstadın. 2005 yapımı “Munich – Münih” filmi, “Schindler’in Listesi” gibi onun en vicdanlı filmi olarak değerlendiriliyor. Bu filmde şiddeti iki açıdan da gösteren yönetmen, İsrailli yetkililer, Mossad ajanlarının da “terörist” olarak yansıtılmasından rahatsızlık duydular ve yönetmenin üzerine çizgi çektiler. Yahudi kökenli Spielberg, Amerikan sinemasının yaşayan en büyük yönetmenlerinden. Birçok filmi sinema tarihine kaldı. Elbette “Indiana Jones” ve “Jurassic Park” seriyalleri de var. Spielberg, sinemada yeni olan her şeyi hemen içselleştiren ve filmlerinin ruhuna katan bir yönetmen. Onun filmlerinde yaşama sevinci gibi sinema sevgisi bulursunuz. 
her şey herkes için yolunda gibi görünüyor. Shaw kaçırılıncaya kadar. Josh, patronu kaçırıldığını sanırken patron şehri terk etmek için kendini kaçırtıyor. Shaw’un peşinde elbette FBI ajanları da var. Dolandırıcı olduğu anlaşılan itibarlı Shaw, FBI tarafından tutuklansa da kefaletle serbest bırakılıyor ve kuledeki çatı katında ev hapsinde tutuluyor. Kulede kendi çalışanlarının tüm birikimlerini dolandıran Shaw’un çatı katında para olduğuna inanan Josh, işten atılmış Charlie, Dev’Reaux ve her şeyini kaybetmiş borsacı Fitzhugh’la ekip kuran Josh, çocukluğundan beri tanıdığı küçük çaplı hırsız Slide’ı da yanına alarak soygun plânını uygulamaya koyuyor. “Şükran Günü”ne denk gelen bu soygunda bir dolu sürpriz de seyircileri bekliyor.
Unuttuğu kurları yapıyor. Ama, Slide hikâyeye dahil olunca film eğlenceyi de hatırlıyor. Aslında filmde insanın zihninde kalan gerçek anlamda heyecan veren birkaç an da var. Mustang’i kuleden aşağı iple indirme çabaları insanda tam anlamıyla yükseklik korkusu yaşatıyor. Bu anı, sinemaskop olarak büyük perdede yaşamak gerekiyor. Güvenli kuleye giriş ve çatı katına ulaşma anları da heyecan yaratıyor perdede. Bu filmde, Eddie Murphy denilen muhteşem bir oyuncuyu da unutmamalı. Brooklyn’de 1961’de doğmuş Murphy, sinemaya insanları eğlendirmek ve mutlu etmek için düşmüş sanki. 
Felsefeci Alain Badiou “Başka Bir Estetik” adlı yapıtında sinemayı kısaca şöyle ifade eder: “aksiyomatik yargıya uygun biçimde ele alındığı takdirde bir film fikrin geçişini çekim ve montaj çerçevesinde sergileyen şeydir.” Buradan yola çıkarsak, 
Naci’nin tersine, hatta ağdaki dolaşımdan hiç çıkamayan, cinayet işlenmese de çıkamayacak olan karakter Arap Ali. Yeraltındaki mitolojik ölüler krallığından beridir kültürel normlarda kendine yer bulmuş olan namütenahi kayıkçıdan pek farkı olmayan bir şöför. İçinde bulunduğu soruşturmanın kendine özgü yapısından kaynaklanan tüm özgüllüklerden Arap Ali muaf; çünkü her zaman yaptığını burada da yapıyor: yolcuları gereken yere getirip götürüyor. Dalından kopardığı elmanın bile bir yolculuk hikâyesi oluyor. 
Katil zanlısı Kenan’ın ağdaki dolanım durumu statik. Yetkesi yok, evet, ama ağdaki mevcudiyetini yok sayamayız çünkü işlediği cinayet bürokratik uzay-zamana sebebiyet veren mekânı-geceyi oluşturan olay. Spiralin ortaya çıkmasına sebep olan Kenan’ın ta kendisi. Ağın iplerini dokuyan ve geren o. İşlediği cinayet, büyük patlama misali güç dolanımını harekete geçiriyor ve güç araçlarını temsil eden karakterler bürokratik evrenden çıkıp gelerek kendi rollerini oynamaya başlıyorlar. Kenan kendi yarattığı dünyanın seyircisi oluyor, bu yüzden filmin başında Kenan’ın ne yaptığını içten içe bilen sinemadaki seyircilerin, buna rağmen kendilerini en yakın hissettiği karakter Kenan oluyor. Fakat soruşturma ilerledikçe asıl izleyici ortaya çıkıyor: Doktor Cemal. 
Cemal’in, Arap Ali’deki dışsallaşmışlıktan ziyade, yabancılaşmış biri olduğu belli oluyor. Birbirlerine karşı olan diyalektik izlenimleri sayesinde iki karakteri de tanımamız, sohbetlerindeki dışa vurumla oluyor. Aynı zamanda döngüsel dolaşımda doktora, Arap Ali’de olmayan özgürlük niteliğini veren esans, doktorun bu sarsılmaz izleyici hali. Bunun sonucunda bürokratik uzay-zamandaki tanrıya-savcıya ayna tutacak kadar, hatta savcının sahip olduğu erkin hastalıklı yapısını ortaya çıkartacak kadar ileri gidebiliyor ve bunun için pek çaba bile harcamıyor; savcı kendiliğinden karısının ölümüne dair saklı gerçekleri elinde olmadan dökdükçe döküyor. Saklamaya çalışmasına rağmen başaramıyor çünkü doktor savcıya tuttuğu aynayı hiç elden düşürmüyor. Doktorun tek yaptığı savcıya aynayı göstermek oluyor. Peki doktor Cemal’e ayna tutan kim oluyor? Hikâyede bunu yapabilen kişi; otoritel ağdan kopuk olan, aynı zamanda da Doktor Cemal’in benliğindeki toprağın altına gömülü olan gizemli kişi: Ernest Guy Ceriani. Nam – ı diğer “Taşra Doktoru”…
“The Country Doctor – Taşra Doktoru” adlı fotoğraf serisinden. Bu kare, fotoğraf sevdalısı Nuri Bilge Ceylan’ın Smith’e gösterdiği saygı duruşunun ötesinde tabii ki. Taşra Doktoru serisi incelendiği zaman, her fotoğrafta doktor Ceriani’nin cesareti, mesleğine adanmışlığı, taşra ile kurduğu sarsılmaz bağ, izleyici olmayan hali karşımıza çıkar. İşte doktor Cemal o fotoğrafı yanıbaşında tutuyor, o fotoğraf sayesinde izleyici olmadığına kendini inandırmaya çalışıyor, o idealist doktor gibi kendi hikâyesinin kahramanı olduğunu benliğine doğrulatmaya çalışıyor. Sadece o fotoğraf değil, kaybettiği kimliğini edinebilmek için çocukluğundan süregelen kareler de Cemal’in yardımına koşmak için oradalar. Zaten fotoğraflar, kimliğin analitik olarak bellenmesine olan katkı kadar kişiseldir. Ama artık çok geç. Cemal idealist kimliğini, içindeki taşra doktorunu kaybettiği gibi, kendi yaşamsal kimliğini de kaybetmiş; daimi seyirciye dönüşüvermiş. Son karede onu pencereden dışarı bakarken görüyoruz, filmin başında camdan içeri bakan biz izleyicilerden farksız adeta. Biz onun hikâyesine ne kadar izleyici isek, o da kendi hikâyesine o kadar izleyici. 
John Berger “Görme Biçimleri”nde kadının, gözleyen ve gözlenen olmak üzere özvarlığının ikiye bölündüğünden söz eder. Kadının bölünmesi, erkeklerin mülkiyetindeki toplum tarafından şekillendirilerek koşullanmış olmasından ileri gelmiştir. Muhtar’ın kızının elektrik kesildikten sonra gaz lâmbası eşliğinde çay getirdiği sahneyi anımsayalım. Her ikramında görünen, göründükçe kendi kimliğini oluşturan kadının yanında, kadına bakan erkeğin kendini tanımlamasıdır söz konusu olan. Karanlık odada gezinen muhtarın kızı, toplum içerisinde kendini her zamanki gibi erkek bakış açısıyla (istemsiz olarak) gözleyip tartarken, bakan gözler etrafında belirir. İktidar ağının karanlıkta aydınlanması eş zamanlı olarak ipin niteliğindeki söz konusu kısmı görünür kılar. Yetke evreninden gelen otoritenin içinde ortak mevcudiyetini koruyan varlık, kadının toplumsal bastırılışını barındırır. İkram-sunuş dolanımının aydınlattığı iktidar ağındaki saklılık, kendini artık git gide ele verir; ele verme savcı Nusret’in sırrına ve cinayetin oluş sebebine kadar çözülerek sürer.