Beklendiği gibi oldu. Berlin Film Festivali büyük ödülü Altın Ayı’yı kazanan “Bal” Oscar ödülüne aday gösterilmeyi başaramadı. Vatana, millete, sinemamıza hayırlı olsun. Belki gelecek yıl Nuri Bilge Ceylan’ın “Bir Zamanlar Anadolu”su Oscar ödülüne aday gösterilme başarısını kazanır. Belli mi olur?
Türk sineması 1964 yılından bugüne kadar yabancı film dalındaki Oscar ödülüne aday adayı olarak 17 film seçti ve bunları yarışması için Los Angeles’a yolladı. Hiçbiri de Oscar ödülü adaylığı elde edemedi. Bu filmler arasında Oscar adaylığına en çok yaklaşan “Üç Maymun” oldu ve ilk 9 yabancı filmi arasına girmeyi başardı.
Oscar Ödülü Aday Adayı İlk Filmimiz: “Susuz Yaz”
Türkiye’nin Oscar ödülü yolculuğu 26 Haziran – 07 Temmuz 1964 tarihleri arasında düzenlenen Berlin Film Festivali’nde Metin Erksan’ın “Susuz Yaz”ının büyük ödül Altın Ayı’yı kazanmasıyla başladı. Dünya sinemasının en büyük yönetmenlerinden David Lean, Henri – Georges Clouzot, Sidney Lumet, John Schlesinger, Ingmar Bergman, Claude Chabrol, Michelangelo Antonioni, Metin Erksan’dan önce bu ödüle (Altın Ayı’ya) lâyık bulunmuştu. Metin Erksan’ın 1964 Berlin Film Festivali’ndeki rakipleriyse Claude Lelouch, Luigi Comencini, Carlos Saura, Satyajit Ray, Karel Reisz, Shohei Imamura, Ken Hughes, Henry Hathaway, Sidney Lumet ve Ruy Guerra gibi dünyanın en iyi yönetmenlerinden bazılarıydı. ”Susuz Yaz” Berlin’den Altın Ayı’yla dönünce Oscar aday adayı olarak Los Angeles’a yollandı.
Türk Sanatçıların Çalıştığı “Umuda Yolculuk” Oscar Ödülü Elde Etmişti
25 Mart 1991 gecesi sahiplerini bulan 63. Oscar ödüllerindeyse yabancı film Oscar’ını bir kısmı Türkiye’de çekilen, içinde Almanca ve Türkçe konuşulan, İsviçre filmi “Reise der Hoffnung – Journey of Hope – Umuda Yolculuk”, “Cyrano de Bergerac” gibi güçlü rakiplerini eleyerek kazanmıştı. 
Xavier Koller’in yönetmenliğini ve senaryo yazarlığını üstlendiği filmin diğer senaryo yazarıysa Feride Çiçekoğlu’ydu. ”Umuda Yolculuk”ta Necmettin Çobanoğlu, Nur Sürer, Emin Sivas, Erdinç Akbaş, Yaman Okay, Yaşar Güner, Hüseyin Mete, Yaman Tarcan, Selahattin Fırat, Meryem Çakı gibi Türk oyuncular başrollerdeydi.
Şerif Gören’in “Yol”u Oscar Ödülü Kadar Önemli ve Değerli Altın Küre Ödülü’ne Aday Gösterilme Başarısını Kazanmıştı
Şerif Gören’in yönettiği, senaryosunu Yılmaz Güney’in yazdığı “Yol” filmi, Kuzey Amerika’da, en az Oscar ödülü kadar değerli, saygın ve önemli bir ödül olan Altın Küre’ye aday gösterilme başarısını elde etmesine rağmen, Türkiye Cumhuriyeti “Yol”u Oscar aday adayı olarak göstermediğinden, bu film Oscar adaylığı ihtimaline bile yaklaşamadı.
Sinema Yazarı Atilla Dorsay “Yol” ve “Hanım” Oscar Ödüllerine Türkiye’nin Adayı Olarak Gönderilmeliydi,” diyor.
Atilla Dorsay: “Yol”un Cannes Film Festivali’nde büyük ödül Altın Palmiye’yi Costa Gavras’ın “Missing – Kayıp”ıyla paylaştığı 1982’de Yılmaz Güney devlet düşmanı ilân edildiği ve devletimiz kesinlikle sinemamızın arkasında olmadığı için bu fırsatı değerlendirememiştik… Ben kişisel olarak Halit Refiğ’in “Hanım” adlı filminin de Türkiye’nin Oscar aday adayı olarak Los Angeles’a gitmesi için elimden geleni yaptım. Ancak diğer seçicileri ikna edemedim. Oysa Halit Refiğ’in “Hanım”ı Türkiye’nin Oscar aday adayı olabilseydi, belki de Oscar adaylığı elde edebilirdi.”
Oscar Aday Adayı Türk Fimlerinin Tam Listesi:
* 1964: 37. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Susuz Yaz”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Metin Erksan (Necati Cumalı’nın öyküsünden uyarlama); Görüntü Yönetmeni: Ali Uğur; Oyuncular: Hülya Koçyiğit, Erol Taş, Ulvi Doğan, Hakkı Haktan, Yavuz Yalınkılıç, Zeki Tüney.
* 1989: 62. Oscar ödüllerine ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Uçurtmayı Vurmasınlar”;
Yönetmen: Tunç Başaran. Senaryo Yazarı: Feride Çiçekoğlu (Çiçekoğlu’nun romanından uyarlama); Görüntü Yönetmeni: Erdal Kahraman; Oyuncular: Nur Sürer, Ozan Bilen, Füsun Demirel, Güzin Özyağcılar, Rozet Hubeş, Hale Akınlı, Meral Çetinkaya, Yasemin Alkaya, Ayten Erman, Özlem Savaş.
* 1992: 65. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Piano Piano Bacaksız”;
Yönetmen: Tunç Başaran; Senaryo: Ümit Ünal (Kemal Demirel’in eserinden uyarlama); Görüntü Yönetmeni: Colin Mounier; Müzik: Can Kozlu; Oyuncular: Rutkay Aziz, Emin Sivas, Yaman Okay, Serap Aksoy, Ayşegül Ünsal, Taner Barlas, Yalçın Güzelce, Meral Çetinkaya, Özcan Özgür, Suna Selen, Meriç Başaran, Cemal Şan.
* 1993: 66. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Mavi Sürgün”;
Yönetmen: Erden Kıral; Senaryo yazarı: Erden Kıral, Kenan Ormanlar; Görüntü Yönetmeni: Kenan Ormanlar; Müzik: Timur Selçuk; Oyuncular: Can Togay, Özay Fecht, Ayşe Romey, Hanna Schygulla, Tatiana Papamaoshow, Halil Ergün, Ali Sürmeli, Menderes Samancılar, Kürşat Alnıaçık, Mevlüt Demiryay.
* 1994: 67.Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Manisa Tarzanı”;
Yönetmen: Orhan Oğuz; Senaryo Yazarı: Nuray Oğuz; Görüntü Yönetmeni: Orhan Oğuz; Müzik: Atilla Özdemiroğlu; Oyuncular: Talat Bulut, Serap Sağlar, Pınar Avşar, Ayton Sert, Kutay Köktürk, Özlem Savaş, Nihat Nikerel.
* 1997: 70. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Eşkıya”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Yavuz Turgul; Görüntü Yönetmeni: Uğur İçbak; Müzik: Erkan Oğur; Oyuncular: Şener Şen, Uğur Yücel, Yeşim Salkım, Kâmuran Usluer, Nejdet Mahfi Ayral, Kayhan Yıldızoğlu, Şermin Şen, Ülkü Duru, Güven Gürel, Özkan Uğur, Melih Çardak.
“Eşkıya” bugün hem geçmişle sağlam bir bağlantısı olan, hem de bir anıt gibi ayakta duran bir film.” (“Atilla Dorsay Sinemayı Yazan Adam” adlı kitaptan Atilla Dorsay’ın “Eşkıya” ile ilgili cümlesi; Atilla Dorsay’la söyleşiyi yapan: Rıza Kıraç).
* 1999: 72. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: ”Salkım Hanımın Taneleri”;
Yönetmen: Tomris Giritlioğlu; Senaryo Yazarı: Etyen Mahçupyan, Tamer Baran (Yılmaz Karakoyunlu’nun romanından); Görüntü Yönetmeni: Yavuz Türkeri, Ercan Yılmaz; Müzik: Tamer Çıray; Oyuncular: Hülya Avşar, Zafer Algöz, Güven Kıraç, Zuhal Olcay, Kâmuran Usluer, Derya Alabora, Uğur Polat, Murat Daltaban, Nurseli İdiz, Kenan Bal, Defne Kayalar, Yavuz Bingöl.
* 2000: 73. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Kaç Para Kaç”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Reha Erdem; Görüntü Yönetmeni: Florent Herry, Jean – Louis Vialard; Oyuncular: Taner Barlas, Bennu Yıldırımlar, Zuhal Gencer, Ali Düşenkalkar, Engin Alkan, Bülent Yanar, Sermet Yeşil, Sevin Okyay, Mehmet Atak, Ara Güler.
* 2001: 74. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Büyük Adam Küçük Aşk”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Handan İpekçi; Görüntü Yönetmeni: Erdal Kahraman; Müzik: Serdar Yalçın, Mazlum Çimen; Oyuncular: Şükran Güngör, Dilan Erçetin, Füsun Demirel, İsmail Hakkı Şen, Yıldız Kenter
* 2002: 75. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “9”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Ümit Ünal; Görüntü Yönetmeni: Aydın Sarıoğlu; Müzik: Zen; Oyuncular: Ali Poyrazoğlu, Cezmi Baskın, Serra Yılmaz, Fikret Kuşkan, Ozan Güven, Rafa Radomisli, Ersin Pervane, Fuat Onan, Sezgin Devran.
* 2003: 76. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Uzak”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Nuri Bilge Ceylan; Görüntü Yönetmeni: Nuri Bilge Ceylan; Oyuncular: Muzaffer Özdemir, Mehmet Ali Toprak, Zuhal Gencer, Nazan Kırılmış, Ebru Yapıcı, Feridun Koç, Fatma Ceylan, Ebru Ceylan.
* 2005: 78. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Gönül Yarası”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Yavuz Turgul; Görüntü Yönetmeni: Soykut Turan; Müzik: Tamer Çıray; Oyuncular: Şener Şen, Meltem Cumbul, Timuçin Esen, Güven Kıraç, Devin Çınar, Sümer Tilmaç, Erdal Tosun.
* 2006: 79. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Dondurmam Gaymak”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Yüksel Aksu; Görüntü Yönetmeni: Eyüp Boz; Müzik: Baba Zula; Oyuncular: Turan Özdemir, Gülnihal Demir, İsmetcan Suda, Ulaş Sarıbaş, Nejat Altınsoy, Metin Yıldız, Ayşe Arslan, Sadettin Ünsal, Ayşe Arslan, Recep Yener.
* 2007: 80.Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Takva”;
Yönetmen: Özer Kızıltan; Senaryo Yazarı: Önder Çakar; Görüntü Yönetmeni: Soykut Turan; Müzik: Gökçe Akçelik; Oyuncular: Erkan Can, Güven Kıraç, Müfit Aytekin, Meray Ülgen, Settar Tanrıöğen, Murat Cekcir, Feridun Koç, Öznur Kula, Erdal Parmaksızoğlu, Erman Sabah, Duygu Şen.
* 2008: 81. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Üç Maymun”;
Yönetmen: Nuri Bilge Ceylan; Senaryo Yazarı: Ebru Ceylan, Ercan Kesal, Nuri Bilge Ceylan; Görüntü Yönetmeni: Gökhan Tiryaki; Oyuncular: Yavuz Bingöl, Hatice Aslan, Ahmet Rıfat Sungar, Ercan Kesal, Cafer Köse, Gürkan Aydın.
* 2009: 82. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Güneşi Gördüm”;
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Mahsun Kırmızıgül; Görüntü Yönetmeni: Soykut Turan; Müzik: Mahsun Kırmızıgül, Yıldıray Gürgen, Tevfik Akbaşlı; Oyuncular: Mahsun Kırmızıgül, Demet Evgar, Murat Ünalmış, Cemal Toktaş, Altan Erkekli.
* 2010: 83. Oscar ödüllerine Türkiye’nin yolladığı Aday Adayı: “Bal”
Yönetmen ve Senaryo Yazarı: Semih Kaplanoğlu, Orçun Köksal; Görüntü Yönetmeni: Barış Özbiçer; Oyuncular: Bora Altaş, Erdal Beşikçioğlu, Tülin Özen.
(20 Ocak 2011)
Hakan Sonok
hakan.sonok@tr.net