Kategori arşivi: Yazılar

Yazılar

Hayat Boşa Gitmesin

Çoğu vasat düzeydeki yaz filmlerinin arasından bir mücevher gibi parıldayan ‘Biraz Yağmur Yağmalı / Some Rain Must Fall’ çağdaş Çin sinemasından gelen güzel bir sürpriz. 1989 doğumlu yönetmen Qiu Yang, Cannes’dan ödüllü kısa filmleri (A Gentle Night, 2017, Altın Palmiye; She Runs, 2019, Leitz Cine keşif ödülü) ile biliniyor. Dünya prömiyerini 75. Berlin Film Festivali’nin prestijli ‘Karşılaşmalar / Encounters’ bölümünde yaparak şenlikten Jüri Özel Ödülü ile dönen bu ilk uzun metrajı, kısa filmlerinde olduğu gibi aile ilişkileri üzerinden ilerliyor.

Kırklı yaşlardaki Cai Zhuo bunalımlı bir dönemden geçmektedir. Boşanma arifesindeki iş adamı kocasıyla aynı evi paylaşmayı, Alzheimer hastası kayınvaldesinin bakımına özen göstermeyi sürdürürken, okul takımının yıldız oyuncusu 13 yaşındaki kızını almaya gittiği basket antrenmanında yanlışlıkla yaşlı bir kadının hastanelik olmasına neden oluyor. Kendi sıkıntıları yetmezmiş gibi aniden meydana gelen bu olay onun hayatının kontrolden çıkmasını hızlandırırken, bilinmez bir geleceğe doğru yalpalayan genç kadın geçmişi ile hesaplaşarak kendine yeni bir yol çizebilecek midir.

Genç sinemacının doğal sesleri kullanıldığı melankolik filmi, usta işi diyalog ve ayrıntılarının yanı sıra görsel yetkinliği ile göz dolduruyor. Kısa filmlerini de birlikte yaptığı Alman asıllı görüntü yönetmeni Constanze Schmitt ile bir kez daha 3:4 oranında karar kılmışlar. Yang, resim eğitimi ve fotoğrafçılık geçmişinin izinde öykülerini dikey olarak görselleştirdiği kare ekranı kullanmayı sevdiğini söylüyor. Aile kıskacından kurtulmaya çabalayan Cai’nin hikâyesindeki sıkışmışlık hissini izleyiciye geçirmek için de iyi bir seçim olmuş bu.

Cai’nin öyküsü bir kendini keşif öyküsüdür. Geçmişinden başlayarak bugününü, kim olduğunu, yaşamak istediği cinselliği, bir zamanlar herşey olduğunu düşündüğü aile tuzağından kaçma çabasını izlerken, bizler de genç kadınla birlikte keşfe çıkıyoruz. Bu amaç doğrultusunda yönetmen olan biteni gözümüze sokmuyor zaten. Açılışta Cai’nin kızgınlıkla geri fırlattığı topun neden olduğu olayı görmüyoruz örneğin. Bunun gibi birçok olay kamera dışında cereyan ediyor ya da olan biteni uzak bir mesafeden izliyoruz. Yang kişilerin yüz hatlarını tırpanlanıyor, tül ya da cam benzeri engellerle perdedeki görüntüyü kısmen flulaştırıyor. Tüm bunlar bir gizem yaratıyor. Cai’nin sırlarla dolu geçmişi adım adım çözülürken aile ortamında yaşananların evrenselliğine tanıklık ediyor, Cai’nin anılarında kendi geçmişimizden izlere rast geliyoruz.

Mütevazı bir başyapıt olarak değerlendirdiğim bu güzel film, sahne sahne incelenmeyi ve keşfedilmeyi beklerken yağmur yağmalı. Hem de biraz değil, bardaktan boşanırcasına temizlemeli tedirgin ruhları.

(08 Ağustos 2024)

Ferhan Baran

[email protected]

Yazılar

Ah ki, Anne Babalar Karışmasa…

Kazakistan, adını bildiğimiz ama tarihi filmler dışında sinemasını pek tanımadığımız bir ülke. Bizden (filmden yola çıkarak) en büyük farkı, şehirlerin beton yığını değil, yemyeşil olması… Ah ki, bizim yöneticilerimiz de ağacın, yeşilin önemini kavrasa.

Bizimle benzeştiği alan ise filmin işlediği konu, anne babaların çocuklarının yaşamlarına karışması. Bakıtcan Jienali, komedi olarak ele almış, ama besbelli dramatik ve bir o kadar da zorlayıcı, hepimizin yaşadığı bir gerçek. “Oğlum / kızım, evlenmelisin.” Niye? Ne olacak evlenince, kuş mu konacak kafamıza? Geleneklerle yaşandığı, mahalle baskısının egemen olduğu bir ülkede gençlerin karşı çıkması, tepki göstermesi pek mümkün olmuyor. “Neredeyse Maço”da, bir diş hekimi genç, ister istemez annesinin baskısı altında evlenmek zorunda hissediyor kendisini. Amerika’dan bir burs kazanmış, eğitim görecek, belki çalışma olanağı bulacak… ama anne, Nuh diyor peygamber demiyor: “Evlenmezsen gidemezsin.”

Anne Bibigül (Janna Kuanişeva) bir başka, alabildiğine dominant, her şeyin belirleyicisi… Annenin kardeşi (Abunasır Serikov), hem Demir’i anne adına takip eden ama asıl denetlenmesi gereken kişi hem de alabildiğine şımarık biri.

Genç diş hekimi Demir (Dastan Orazbekov) bir hastasından öğrendiği destek kurumuna başvuruyor, sonrası filmde… Genç güzel psikolog Ardak (Kamşat Joldybayeva), Demir’e yol yordam öğretecek… ama dedik ya hayat teoriye uymuyor.

Yalın bir film Neredeyse Maço. Yönetmenin atraksiyona girmemesi, her şeyi apaçık izletmesi filmin izlenirliğini kolaylaştırıyor; ancak neredeyse hiç yakın plan olmaması yadırgatıcı.

Güleriz ağlanacak halimize… Filmin temelinde bu atasözü yatıyor. Gülerken belki de düşünmemizi istiyor film. Günümüz gençlerinin ağırlıklı dijital dünyasında hiç sosyal iletişim yer almıyor… Bu, filmin öne çıkan sıkı bir eleştirisi…

09 Ağustos’tan başlayarak gösterimde…

(08 Ağustos 2024)

Korkut Akın

[email protected]

Yazılar

Bu Yol Hiçbir Yere Varmıyor

‘New York’ta Bir Gece / Daddio’, JFK havaalanından Manhattan’a bir gece yolculuğunun hikâyesi. Yazılımcı genç kadın şehrin merkezindeki evine gitmek üzere sarı taksilerden birine bindiğinde sessiz ve düşüncelidir. Hollywood efsanesine atıfla kendisine Clark ismini yakıştıran feleğin çemberinden geçmiş flörtöz şoför lafı başlattığında bir daha susmayacaktır.

Adını hiç öğrenemeyeceğiz genç kadın ile geveze sürücünün havadan sudan başlayan konuşmaları yol bir kaza nedeni ile kapandığında kişisel mevzulara evrilir. Clark’ın beylik gözlemlerinin ardından cinsellik ağırlıklı daha cüretkâr meselelere dalarız. Her bir köşesinde uyuşturucu bağımlıları ya da fahişelerin cirit attığı Hell’s Kitchen mezbeleliğinde büyümüş orta yaşlı adam ‘bir yaz günü gibi sorunsuzdu’ diye andığı ilk karısından hasretle söz eder. Oklahoma kökenli genç kadının ağır ‘babalık’ travması gündeme gelir. Dertleşmeler daha sonra kim daha özel ve gizli sırlarını açığa dökecek şeklinde muzır bir oyuna dönüşürken iki yalnız insan dert ortağı olmaya koyulurlar.

Christy Hall’un yazıp yönettiği yapım başlangıçta iki kişilik bir sahne oyunu olarak tasarlanmış. Birbirlerini aynadan, ön ve arka bölmeyi ayıran küçük cam bölmeden gören iki kişinin paylaşımları kağıt üstünde ilginç duruyor durmasına, ancak yazar yönetmenin meseleleri ele alışı öylesine beklendik, diyaloglar öylesine yavan ki insan 90 dakikalık yolculuğun sonunu getirmekte zorlanıyor.

Oyuncuların çabaları da yetmiyor. Ne yapımcılığı da üstlenmiş olan Dakota Johnson’ın anlamlı bir bakışı, ne perdede izlemeyi özlediğimiz Sean Penn’in karizmatik gülüşü, ne de ikiliye eşlik eden hiç uyumayan şehrin gece ışıltıları hiçbir şekilde bu ucuz terapi seansını kurtaramamış.

(07 Ağustos 2024)

Ferhan Baran

[email protected]

Yazılar

İnsan Olma Hallerine Duygusal Bir Yolculuk: Oyuncağı Çok Olan Mutlu Ölür

Tek mekânda geçen filmler izleyenler için olduğu kadar çekenler için de zordur. İyi bir senaryo gerekir, oyunculukların gerçekten doğal ve hatta görkemli olması şarttır, çerçeveleme belirleyicidir. Tabii, ışık ve ses, müzik de önemlidir. Senaryo tekdüzeliğe düşebilir, reji ilgiyi istenilen düzeyde tutamayabilir, mekânın tek olması nedeniyle hareket olanağı da kısıtlıdır, buna bağlı olarak oyunculuklar da düşer giderek. Christy Hall, senaryosunu bilerek, ince eleyip sık dokuyarak yazmış ve neyi niye, nasıl yapacağını da belirlediği için ritmi düşürmeden filmi tamamlamış. İyi oyuncularla çalıştığını da söylemeliyiz.

JFK havalimanından şehre gitmek üzere taksiye binen genç kadın ile yaşlı ve günün son seferini yaptığını söyleyen sürücü arasında biraz yapay başlayan konuşma giderek anlam kazanır. Sürücü (adını Clark olarak söylese de belli ki Clark Gable’dan alınmıştır, dikiz aynasının nimetinden yararlanmayı bildiğini anlatır izleyiciye) hayat üniversitesi mezunudur, her gün yüz yüze geldiği onlarca insan üzerinden hayatı tahlil etme özelliği kazanmış biridir. Kadın ise (adını hiç bilmeyiz) “babacık” dediği evli sevgilisi olan, eğitimli biri, bilgisayar programcısıdır.

Yol boyunca konuşurlar; kimi zaman havadan sudan, kimi zamansa alabildiğine mahrem konulardır konuştukları. Bir daha birbirlerini görmeyecekleri gerçeği her ikisini de etkiler ve içlerini dökerler. Her ikisi de karşılıklı test ederler birbirini, yoklarlar ve açılmakta sakınca görmezler. Kendine güvenli görünümüyle öne çıksa da kadının telefonuna gelen cinsel içerikli mesajlara karşı bir tavır geliştirmemesi dikkat çekicidir; buna karşın sürücünün cinsellik anıştıran sözcüklerine tepki gösterir.

İnsan olma hallerine dair duygusal bir yolculuk. Kendinizle yüzleşmek için bir fırsat sunan “New York’ta Bir Gece” ufuk açıcı…

9 Ağustos’tan başlayarak gösterimde…

(05 Ağustos 2024)

Korkut Akın

[email protected]

Yazılar

Şiddet Katlanarak Büyür

Dünya prömiyerini geçtiğimiz yıl Toronto Film Festivali’nin ‘Geceyarısı Çılgınlığı’ seçkisinde yapmış olan ‘Geber! / Kill!’ bizde fazla bilinmeyen Hint sinemasından kopup gelmiş bir yapım. Özgün ismiyle ‘Öldür!’, romantik bir sevdanın yaşandığı tren yolculuğunda aniden beliriveren şiddetin katlanarak büyümesi üzerinden ilerliyor. İlk bakışta ‘John Wick’ serisi benzeri şiddet yüklü aksiyonlardan biri izlenimi verse de, deneyimli sinemacı Nikhil Nagesh Bath’ın imzasını taşıyan film, Hindistan’da gündelik yaşamının parçası haline gelmiş suç ve şiddetin ulaştığı trajik boyuttan besleniyor.

Nüfuzlu babasının başka biri ile nişanladığı sevdiceği Tulika (Tanya Maliktala) ile buluşmak için Delhi trenine kapağını atan ulusal güvenlik komandosu Amrit (Lakshya) tren yolcularını soymaya gelmiş haydut ailesi ile ölümcül bir mücadeleye girişiyor. Bıçaklar ve palalar ile saldıran çete başının serkeş oğlu Fani’nin (Raghav Juyal) şiddetin topuzunu kaçırdığında intikam kaçınılmaz oluyor ve ortalık kan gölüne dönüşüveriyor.

Yönetmen benzer soygun çetesi üyeleri ile küçük yaşta tanışmış. 1995 yılında bir tren soygunu dehşetini şans eseri başka bir vagonda yolculuk ettiği için bizzat yaşamamış ancak olayın mağdurlarının derin korkusunu gözlemleme fırsatı bulmuş. Pandeminin kasıp kavurduğu 2021 – 2022 yıllarında 20’ye yakını büyük olmak üzere 700 civarı tren soygunu kayıtlara geçmiş. Tüm bu veriler Bath’in öyküyü kaleme almasında etkili olmuş. Hong Konglu Johnnie To ya da Quentin Tarantino filmleri, uzayıp giden anlı şanlı Western geleneği onun ilham kaynağı olmuş. Bir de James Cameron imzalı 1986 yapımı ‘Yaratıklar / Aliens’da Ripley’in uzay boşluğunda koloni ailelerini kurtarma mücadelesi senaryo yazımına esin vermiş.

Gece treninde aniden patlak veren ve dozu giderek artan şiddet, trende bulunan farklı din ve mezheplerden (zarar görenler arasında Müslüman bir aile de var) yolcular ile karşı tarafta 40 küsur yakın akraba haydut ailesinin adım adım telef olmasına neden oluyor. Her ölüm, kültürel bağlığın da beslediği acı ve ağıtlarla karşılanırken öfke giderek büyüyor. Yapımın kana bulanmış adı perdede tam 45 dakika sonra belirirken, işsizliğin alarm verdiği ülkede boş gezen takımıyla, olan bitene uzunca bir süre müdahale etmeden seyirci kalanlar arasındaki ölüm kalım savaşının sürdüğü dar kompartımanlar, şiddetle yoğrulmuş ülke sokaklarının -biraz abartılı- metaforuna dönüşüyor. Yönetmen bu şiddet sarmalının sadece kendi ülkesini değil, başta Orta Doğu olmak üzere, Güney Amerika ülkeleri kadar gelişmiş ABD’yi de tehdit ettiğinin altını çiziyor. Dönüp kendimize bir bakıyor ve Bath’e hak vermeden edemiyoruz.

Aksiyon koreografisinin ‘Snowpiercer’ın Koreli üstadı Se-yeong Oh’a teslim edildiği yapım ABD’de büyük ilgiyle karşılanmış ve ‘John Wick’ yönetmeni Chad Stahelski ile İngilizce dilinde bir yeniden çevirim için anlaşılmış. İlgiye değer alt metnine rağmen büyük bölümü aşırı şiddet sahneleri içeren filmin seyrinin herkes için pek de kolay olmayacağının altını çizerek noktalayalım.

(01 Ağustos 2024)

Ferhan Baran

[email protected]

Yazılar

Marvel İsa Aşkına

Marvel’ın geyik karakterlerinden Kanadalı eski paralı asker Wade Wilson namı diğer Deadpool, serinin taze sürümü ‘Deadpool & Wolverine’de kendini mesih olarak tanımlıyor. Zevzekliği nedeniyle ne ‘Yenilmezler / Avengers’ ekibine ne de X-Men cemaatine kabul edilmemiş olan kahramanımız önemli biri olma isteğinden uzaklaşmış, sivil hayatta bir avuç dostu ile mutlu mesut yaşarken dünyasının tehdit altında olduğunu öğreniyor. İsteksizce harekete geçerken mezarında yatan efsanevi Logan Wolverine’i yeniden hayata geçiren zıpır karakterimiz, imdada yetişen bazı nostaljik süper kahramanlar eşliğinde dünyayı, hatta paralel evrenleri yok olmaktan kurtaracak bir seri maceranın içine dalıveriyor.

‘Müzede Bir Gece’ serisi ve televizyon için çektiği ‘Stranger Things’ gibi işleriyle tanınan Kanadalı aktör ve yönetmen Shawn Levy’nin imzasını taşıyan yapım giderek irtifa kaybeden Marvel filmlerinin kurtarıcısı olarak Ryan Reynolds’un harikalar yarattığı Deadpool’u seçmiş ve yanına yaşlanmış ama fiziğini koruyan Hugh Jackman’ın karizmasını konuşturduğu efsanevi X-Man Wolverine’i almış. İlerleyen bölümlerde başta Captain America olmak üzere Marvel külliyatının diğer efsanelerini Cameo olarak kullanan yapım hayranlarınca belli bir nostalji duygusu ile izleniyor. Türün meraklısı ya da yakın takipçisi sayılmam ancak basın gösterimini pas geçip sinema izleyicisi ile deneyimlediğim filmde Z kuşağından genç seyircinin coşkusuna tanıklık etme fırsatı buldum.

Hikâye ve aksiyon bölümleri hayli bildik sularda gezerken, Kanadalı sinemacı Deadpool’un edepsiz mizahına sırtını yaslıyor ve filmin özellikle ilk bölümünde bol kahkaha attırmayı başarıyor. Öncelikle, açılış sekansı çok başarılı. Wade’in gözleri görmeyen ev arkadaşı ile yaptığı kokain muhabbeti kırıp geçiriyor. Bir de, Deadpool’un eski patronu 20th Century Fox’un ‘Mad Max evreni’ esinli hiçlik bölgesinde bir kenara atılmış yıkık dökük logosunun ‘Maymunlar Cehennemi / Planet of the Apes’in kült finalini anımsattığı sahneye epeyce güldüğümü söyleyebilirim.

Madonna’nın izniyle ‘Like A Prayer’ın, seksenli yılların Chris De Burgh hiti ‘Lady İn Red’ ya da ‘Grease’den ‘You’re the One That I Want’ın aksiyon sahnelerine döşendiği yapımda yönetmen Levy mizahı baştan sona ayakta tutmuş. Kapanış jeneriğinin ardından hınzır edepsiz bir diyalogla final yapmış. Hafta içi Çarşamba günü ABD sinemalarıyla birlikte bizde de gösterime giren film ülkemiz seyircisi nezdinde ilgi toplamayı sürdürüyor. Dünya çapında inişe geçmiş olan Marvel filmleri için bir mesih dokunuşu olup olamayacağını ise önümüzdeki haftalarda öğreniriz.

(26 Temmuz 2024)

Ferhan Baran

[email protected]

Yazılar

Şans ve Rastlantılar

90’ına merdiven dayamış Woody Allen kariyerinin ellinci ve belki de son filmi olan ‘Şans Eseri / Coup De Chance’ı Paris’te Fransızca dilinde ve Fransız oyuncularla çekmiş. Bu biraz da zorunlu bir seçim olmuş. Evlatlığı Dylan Farrow’a cinsel taciz suçlaması nedeniyle kamuoyundan aforoz yiyen ve 2019 yılında doğup büyüdüğü şehirde tamamladığı ‘New York’ta Yağmurlu bir Gün / A Rainy Day in New York’ ABD gösterim ağından çıkarılan sinemacı, filmlerinin ezelden beri kendi ülkesinden daha fazla rağbet gördüğü Avrupa toprağında gözde temalarının izini sürüyor.

Şansa inanır mısınız? Son filminin ana karakterlerinden Alain Aubert (Niels Schneider) Allen’ın alter ego’luğunu üstlenmiş bir biçimde ısrarla hayatın şans ve tesadüflerden ibaret olduğunu söylüyor. Genç adamın üniversite yıllarında New York’ta tanıyıp vurulduğu Fanny Moreau (Lou de Laâge) ile yıllar sonra Paris sokaklarında (tam adını verirsek Montaigne Bulvarı’nda) karşılaşması şans eseri değil de nedir. Fanny başarısız ilk evliliğinden sonra şimdilerde zengin iş adamı Jean Fournier (Melvil Poupaud) ile evlidir. Geçmişi kirli rivayetlerle dolu Jean ise Alain’in tam aksine şansı kendi ellerimizle yarattığımızı savunur. İşinin ‘zenginleri daha da zengin etmek’ olduğunu söyleyen kurt finansçı bir süs bebeği gibi sevdiği karısını kendi ihtişamlı yaşamının değerli bir parçası olarak görür. Oysa Fanny çatı katı bohem odasında Jacques Prévert’in dizeleriyle yakışıklı yazara fazlasıyla çekilmiş ve adeta ilk gençlik yıllarına dönmüştür. Yakın arkadaşı herşeyi mahvetmeden önce iyice düşünmesi konusunda uyarır onu. Genç kadın tatlı bir kararsızlık içindedir ama lüks hayatını elinin tersi ile itmeye pek de niyeti yoktur. Uyanık iş adamının karısının rutinindeki değişiklikleri hissederek özel bir dedektife baş vurması işlerin seyrini değiştirecek, eril sahip olma tutkusu gözleri karartacaktır.

Suç ve ceza öyküleri kariyerinde önemli bir yer tutmuş olan Allen, 1989 yapımı ‘Suçlar ve Kabahatler / Crimes and Misdemeanors’da ‘kişi ahlaki değerlerin kendisini rahatsız etmediği sürece özgürdür’ diye buyurur. Nietzche kaynaklı nihilist düşüncenin doruğa çıktığı 2005 yapımı ‘Maç Sayısı / Match Point’de tenis topunun fileye çarpıp çarpmayacağından hareketle varoluşu son filminde sık sık kullandığı ‘şans ve raslantı’ya bağlar. Hepimiz kısmetin elindeyiz diye buyuran görmüş geçirmiş sinemacı, daha yakın tarihli ‘Mantıksız Adam / Irrational Man’de (2015) adalet ve cezanın boş kavramlar olduğunu ifade ederek ‘varoluşun tamamen anlamsız bir sıradanlık olduğunu’ ifade edecektir.

Muhteşem bir kariyerin ardından gözden düşen sinemacı ileri yaşına karşın film çekmeyi sürdürse de son yapıtı yukarda sözünü ettiğim yapıtların kalibresinde değil. Hatta finaldeki ‘üzerinde durmamak en iyisi’ anekdotuyla kendisi ile dalgasını geçiyor gibi. Özgün adını ‘şansın yaver gidişi’ne dair deyişten alan, keyifle izlenen ama kolay unutulacak bir film ‘Şans Eseri’. Ancak nükte trafiği, özellikle ‘Blue Jasmine: Mavi Yasemin / Blue Jasmine’de (2013) doruğa çıkmış yüksek burjuvazi eleştirisi ile Allen her zaman Allen’dır. Bir zamanlar kapısında rol bekleyen ünlü Hollywood oyuncuları çoktan çekip gitmişler ama son dört filminde birlikte çalıştığı görüntü ustası Vittorio Storario onu bırakmamış. İtalyan görüntü ustasının Paris sonbaharının ılık sarısını yakaladığı görüntüleri ve çevre düzenlemeleri kusursuz.

(25 Temmuz 2024)

Ferhan Baran

[email protected]

Yazılar

Yel Üfürdü Sel Götürdü: Deadpool & Wolverine

Bir film, eğer baştan planlanmadıysa, sadece seyircinin ilgisi nedeniyle “dizi”ye dönüştürülüyorsa bir şeyler hep eksik kalıyor, bir şeyler hep aksıyor. Buna bir de yapımcının değişmesini ekleyin, iyiden iyiye beklentilerin uzağında kalıyor.

20th Century Studios’un yapımcılığıyla tanıyıp sevdiğimiz iki süper kahraman, firmanın Disney’e devrinden sonra, hem kendilerini hem firmalarını hem de ünlerini korumak için bir araya geliyor. Eskilerine bakarak daha usturuplu ama daha soğuk gelen Deadpool izliyoruz. Wolverine ise zaten bitmiş, tükenmiş, Deadpool, deyim yerindeyse silah zoruyla hayata döndürüyor.

Her iki süper kahraman da çok sevilmiş, ergenlerin dilinden düşmeyen aforizmalarla hayatın içinde yer almıştı. Tabii ki yine seksist, yine vurdumduymaz, yine alabildiğine kanlı.

Küfrün bini bir para…

İzleyicinin hoşuna giden bir konuşması var(dı) Deadpool’un, kimileri yadırgasa da genel anlamda beğenilmişti. Bu kez, arkadaşıyla birlikte başka evrenlere, farklı boyutlara da yolculuk ettiği için sanki biraz usturuplu, biraz daha az küfürlü ve sanki biraz daha komik. Ancak yine de küfrün bini bir para.

Gelelim filme… Film baştan sona tempolu, güçlü, oyuncularıyla ve müziğiyle taşıyıcı; özellikle izleyicinin ilgisini çekecektir ama Deadpool & Wolverine teknik anlamda zayıf. Titiz izleyici çok kolay yakalayacaktır. Yaşadıkları evren de dahil olmak üzere bütün evrenlerin (oraları da öğreneceğiz ve benimseyeceğiz, başka şansımız yok… Gençler, bunu göz önünden ayırmayın) yok olacağı, kurtarmak için bir süper kahramanla birlikte hareket edebileceği bildirilir. O da “ölmüş” olmasına karşın çoklu evrende bulduğu Wolverine’i, zamanda yolculukla hayata döndürür. Sonrası, sonrası bildiğiniz gibi keyifli ve sürükleyici…

26 Temmuz’dan başlayarak gösterimde…

(25 Temmuz 2024)

Korkut Akın

[email protected]

Yazılar

Öfke mi Yenilgi mi?: Şans Eseri

Woody Allen, belli bir çizgisi olan, ama kızına (üvey de olsa) cinsel tacizi nedeniyle aforoz edilen bir yönetmen ve oyuncu. Allen sevilen bir yönetmenken cinsel tacizle suçlanıp da kendisini savunamayınca, doğal olarak aklanamadı ve hemen tüm sevenlerinin desteğini kaybetti. Ben de, özellikle filmlerini izlememeye başladım. Ama bu kez, değişen ne diye meraktan izlemek istedim. Kim ne derse desin, Woddy Allen, -ellinci filmi olan “Şans Eseri”yle- eski gücüne, sevilirliğine, seyirci desteğine asla ulaşamaz.

Coup de Chance (Şans Eseri) diye çevrilmiş olsa da Cüneyt Arcayürek’in 12 Eylül için söylediğinden beynimize mıh gibi çakılmış sözcükten el alarak “Şans Darbesi” demek sanki daha doğru, hem yönetmeninin de durumunu açıklar), Parisli bir sanat simsarı olan Fanny’nin (Lou de Laâge) etrafında dönüyor. Fanny, Jean (Melvil Poupaud) adındaki zengin servet yöneticisiyle evliliğinde mutludur. Ancak liseden arkadaşı olan Alain’le (Niels Schneider) “şans eseri” karşılaşınca her şey tersine döner. Akıcı bir anlatımı olan filmde öykü pek bir özellik taşımıyor, ama Allen’ın deneyimli mizanseni ve sürekli birlikte çalıştığı görüntü yönetmeni Vittorio Storaro’nun olağanüstü görüntüleriyle öne çıkıyor.

Çocukluktan kalan…

Geçmişi karanlık (daha doğrusu bilinmeyen) zengin Jean’ın eve kur(dur)duğu oyuncak tren seti (Çetin Altan’ın o ünlü saptamasıyla, “çocuk için alınan elektrikli trenle daha çok büyükler oynar”), yönetmenin çocuk tacizine verdiği cevap olabilir mi?

Buñuel, bir filmde bir şeyi iki kez görüyorsak farklı anlamı vardır diyordu, kim bilir belki de benim aklıma gelen onun da aklında yer etmiştir. Alabildiğine zengin ve bir o kadar da gizemli finans simsarı, aynı seti daha önce görmüş olsalar da seslerini çıkartmayan misafirlerine oyuncağını göstermekten büyük haz duyuyor.

Genç ve güzel eşi, karşısına birden çıkan eski arkadaşına kısa zamanda gönlünü kaptırınca olaylar birbiri ardına yükseliyor. Filmin gizemli yanı burada. Zengin simsar neyin peşinde, genç kız neyi fark edemedi? İstediği elinde, istemediği önünde olan Fanny, zengin kocasını bırakıp yoksulluğuna rağmen Alain’i tercih edecektir; annesinin deneyimi gözünü açar.

26 Temmuz’dan başlayarak gösterimde…

(24 Temmuz 2024)

Korkut Akın

[email protected]

Yazılar

Uzay Yarışını Pazarlamak

‘Beni Ay’a Uçur / Fly Me to the Moon’ yaşı yetenlerin çok iyi hatırlayacağı Ay’a inişin canlı olarak televizyondan izlenildiği 1969 yılına götürüyor bizleri. Rusların 1957’de Sputnik 1 ile astronot Yuri Gagarin’i uzaya gönderişinden sonra hız kazanan uzay yarışında Amerikalıların kendi hamlelerini gerçekleştirme çabasına giriştiği zamanlardır bunlar. Üç astronotun ölümüyle sonuçlanan başarısız Apollo 1 projesinin ardından NASA zor durumdadır. Vietnam bozgunu ile baş etmeye çalışan ülke her Allahın günü TV ekranına yansıyan kayıplar ile manevi bir çöküntüyü yaşarken, uzay merkezinin bütçesi de kadrosu da yetersizdir. Uyanık Nixon’ın işbilir adamı Moe Berkus (Woody Harrelson) yeni Apollo projesini parlatarak ABD halkına pazarlayacak bir yol peşindedir. Cazibesi ve kılık kıyafetiyle ‘Mad Men’ dizisinden fırlamışa benzeyen reklam sektörünün pazarlama harikası Kelly Jones’da (Scarlett Johansson) karar kılınır. Cocoa Beach’e uzay kurumunun halkla ilişkiler müdiresi olarak arzı endam eden Kelly, zaten zor görevinin sorunlarıyla boğuşmakta olan fırlatma direktörü Cole Davis (Channing Tatum) üzerinde soğuk duş etkisi yaratsa da, ikili arasında kaçınılmaz bir çekimin oluşması gecikmez. Fırlatma gününe yalnızca 7 ay kalmıştır ve bu süre zarfında kamuoyu desteğinin ve yeterli fonların sağlanabilmesi için her türden reklam desteğine ihtiyaç vardır.

Rose Gilroy imzalı özgün senaryodan Greg Berlanti’nin yönettiği yapım, Amerikan sinemasının altın çağından kopup gelmişe benzeyen iyi bir ‘screwball’ güldürü örneği. İzleyici yaş ortalamasının hayli genç kaldığı ve de orta yaş grubunun sinemada film izleme alışkanlığını büyük ölçüde yitirdiği günümüzde Hollywood büyük şirketlerinin pek yanaşmadıkları türden klasik usuldeki bu romantik komedi örneği, Johansson – Tatum ikilisinin tutmuş kimyaları üzerinden rahatlıkla izleniyor. Başta Ruslar olmak üzere bundan tam 55 yıl önce 16 Temmuz’da Ay’a ayak basışın Hollywood hilesi olduğuna dair komplo teorisi ile flört edişi ayrıca eğlenceli. Apollo 11’in olası başarısızlığına önlem olarak bizzat Nixon’ın adamının emri ile stüdyoda çekilen sahte iniş görüntüleri, Kelly’nin ‘2001: A Space Odyssey’ yönetmeni ‘Kubrick ile çalışsaydık keşke’ esprisi bu rivayetle dalgasını geçiyor.

Filmin şamatasını iki ana karakterin zorlu geçmişlerinin hüznü dengeliyor. Babası evi terk edip gittikten sonra annesi ve kardeşleri ile evsiz kaldıklarında henüz 4 yaşındadır Kelly. Bir şekilde ayağa kalkıp mücadele etmiş, annesinin ona öğrettiği dolandırıcılık marifetiyle hayatta kalmıştır. ‘Reklamcılık da dolandırıcılığın yasal yolla yapılanı değil midir’ sözleri de ona aittir. Davis ise 52 uçuş gerçekleştirdiği Kore dönüşünde NASA’nın en iyi pilotlarından biri olmasına rağmen kalbindeki sorun nedeni ile uzay roketine alınmamış, Apollo 1 sürecinde yitirdiği arkadaşlarının yasını tutmayı sürdüren bir yalnız kovboydur. Bu iki kafadarın acı tatlı öyküsü dönemin şarkılarıyla bezenmiş. Filme adını veren ünlü parça dışında Aretha Franklin’den ‘Moon River’, Dinah Washington yorumuyla ‘Destination Moon’ kulakları okşarken, kıvamı tutmuş yapım keyifle izleniyor.

(22 Temmuz 2024)

Ferhan Baran

[email protected]

Yazılar

Körü Körüne İtaat Yaşamı Bitirir: Tarikat

İslamiyet, eğer son peygamberin Muhammet olduğunu söylemese, zaten çok olan din sayısı belki de insan sayısı kadar artacak. Buna rağmen insanların inanışlarını kendilerine yontan, adına tarikat dediğimiz topluluklar var. Kimi Mesih diye kimi de ahir zaman peygamberi diye yine de taraftar toplamaya çalışıyor.

İşin en kötüsünü A Sacrifice (Tarikat) filmi aktarıyor. Çevreci bir kamuflajla ve tabii ki çevreciliği kötü göstererek nasıl insanlık düşmanlığı yapıldığını anlatıyor. Büyük olasılıkla uluslararası sermayenin gizli örgütlerinin desteklediği, alabildiğine soyut ve bir o kadar da zayıf bir film Tarikat.

Eşinden ayrılıp çalışmalarını Berlin’de sürdüren Ben, yaşanan grup intiharlarıyla ilgili çalışma sürdürürken yanına, kızı Mazzy gelir. Genç ve güzel kız hedeftedir artık. Ebeveyn ayrılığı en çok çocukları etkiler, buna bağlı olarak da bunalım ergenlikle birlikte daha da yoğunlaşır.

Tarikat benzeri yapılanmalar en gizli, en kurumsal örgütlerden bile daha sıkı çalışır ve insanları etkisi altına alır. Tarikatlardan çıkmak kolay değildir, denilenin yapılmaması ise hiç… Lider Hilma, sakin ama bir o kadar da gizemli ve korkutucu biridir. Yakın ve sıcak davranıyorsa da amacının pek de hayırlı olmadığı yüzünden, gözünden anlaşılmaktadır.

İnsanlar, inançlarını bile isteye geliştirmezlerse hurafelerle dolar ve yanlışa sürüklenir; değil mi ki, tuvalete gitmek günahtır dense birçok insan çatlayarak ölür. Tam da bu nedenle tarikatlar müritlerini istedikleri gibi parmaklarının ucunda oynatır ve cinayet bile işletebilir.

Küresel ısıtma nedeniyle kuraklık kadar seller de yaşanıyor. Orman yangınlarıysa Sibirya’da bile görülüyor, bizde Karadeniz bölgesinde olduğu gibi… Çevreci olmak ve geleceğimizi, buna da bağlı olarak yaşamımızı korumak demektir. Oysa bu “Tarikat” çevreci görünüm altında insan yaşamını hedef alıyor ve kötülük yapıyor. Ancak filmi bırakın bir yana, çevre koruyucu olmak için elinizden ne geliyorsa yapın, hatta daha da fazlasını…

19 Temmuz’dan başlayarak gösterimde…

(18 Temmuz 2024)

Korkut Akın

[email protected]

Yazılar

Perdeden Yansıyanlar, Perdeye Yansıyanlar: Şafak Sökerken

Sinema eskiden öğretir ve eğitirdi, ama artık sadece eğlendiriyor. Nerede kaldı eski filmler! Şimdi artık “hayal perdesi” umut dağıtmıyor.

İkinci Dünya Savaşı’nın son günleridir; faşistlerin ne denli kötü, haksız ve işkenceci, katil olduğunu gösteren duygusal bir anın içinde buluyoruz kendimizi. Hepimiz, bunun devamını beklerken, bunun perdeden yansıyan bir film olduğunu anlıyoruz…

Savaş sonrası İtalya’da kendi halinde bir ailenin iki genç kızı da sinema izlemeyi ve bir o kadar da perdede görünmeyi hayal eder (tabii ki perdeye yansıyan aktris ve aktörleri beğeniyor, gazetelerden takip ederek kendilerini onların yerine koyuyordur). Bir gün bir çapkın (!) kendisini yetkili olarak tanıtarak gençleri figüranlığa çağırır. Asıl amacı kızlarla tanışmak, gününü gün etmektir. Anneyi ikna etmek güçtür, annenin de babayı ikna edebilmesi epey zorlu olur. Sonunda istediklerini elde eden kızlar seçmelere katılırlar. Mısır’da geçen tarihi bir film çekiliyordur ve kızlar, hizmetkârlardan birileri olacaklardır. Biri seçmeleri kazanır, ama evlenmek üzere olan (ancak evleneceği genci hiç sevmeyen) kaybeder. Kardeşini ararken, “Firavun Kadın Merneith”i canlandıran ünlü başrol oyuncusu Josephine Esperanto (Lily James) ile karşılaşır. Bundan sonra ne aile vardır artık ne de kardeş… film Mimosa’ya (Rebecca Antonaci) odaklanır.

Sinema sektörü, dışarıdan görüldüğü kadar kolay ve sıradan işlerin döndüğü bir dünya değildir. Karşılıksız ve bir o kadar platonik aşklar, sürekli partiler, eğlenceler, uyuşturucu kullanımı, seks sıradandır. Bir yanda emeklerinin karşılığını alamayan emekçiler, diğer tarafta ünlü olan güzel ve yakışıklılıkları nedeniyle el üstünde tutulanlar. Bu hali doğrudan Türkiye’ye benziyor; sinemadan da öte gündelik yaşama baktığınızda yoksullukla boğuşanlarla zevk-i sefa içinde yaşayanlar…

Esperanto (adı ilginç, bir zamanlar ortak dil olarak yerleştirilmeye çalışılmıştı, güzel Lily James’in herkesin sevgilisi olduğunu işaret ediyor sanki) Mimosa’yı bir yanıyla yüceltiyor, ama duru güzelliği ve yalınlığıyla (inanılmaz bir dans sahnesi izledik) sevgililerini kapacağı kaygısına kapılıyor. Tabii, hemen aşağılaması gerekir, gözünü kırpmadan yapıyor da.

Sinemada (tiyatroda da) “sus”ları oynamak zordur; genç kız öyle güzel susuyor ki, herkes hayran kalıyor. Esperanto aşağılayacağım derken açığa düşüyor. Burasını sadece filmdeki parti ve eğlence gecesi olarak görmemek gerekir; aslında yaşam içerisinde haksız ve hudutsuz aşağılanan emekçilerin haklı dik duruşu aynı zamanda. Münir Özkul’un, 1975 yılı yapımı “Bizim Aile” filmindeki o ünlü “Yaşar Usta” tiradı gibi… Kuşkusuz Özkul konuşuyordu, oyunu da şimdi gözlerinizin önünden geçiyor… “Şafak Sökerken”deki Mimosa’nın sessiz tiradı (!) gözlerinden yanaklarına süzülen o yaşlarla hiç de unutulur gibi değil. Kendisini aşağılamaya çalışan (aslında makyaj güzeli) Esperanto bile gözyaşlarını tutamıyor.

Bir de aslan var… Filmin finaline damgasını vuran. Mimosa, sirkten kaçan aslanla karşılaşır ve “Benim, bu gece sabaha kadar yaşadıklarım karşısında sen bir hiçsin.” dercesine bakar.

19 Temmuz’dan başlayarak gösterimde…

(17 Temmuz 2024)

Korkut Akın

[email protected]

Yazılar

Canavar Tükürüp Atmadan

Yönetmen Ti West ile aktris Mia Goth’un işbirliği sürüyor. 2022 yılında art arda çektikleri ‘X’ ve ‘Pearl’ ile son dönemin ilginç üçlemesini başlatan çılgın ikilinin seriyi tamamlayan son filmleri ‘MaXXXine’ sinemalarımızda yerini almış bulunuyor. 1980 doğumlu West korku filmleri evreninde ilgi görmüş filmleri ile biliniyor. Belli ki Tarantino misali kasetlerin kral olduğu dönemin video dükkanlarında tüm zamanların korku ve gerilim külliyatını yalayıp yutmuş. Hitchcock korku sinemasına ve de özellikle ‘Sapık / Psycho’ya olan tutkusu filmlerinin dokusuna sızmış. Üçlemenin ilk filmi ‘X’te yönetmen ve oyuncular dahil 6 kişiyi geçmeyen ekibin porno film çekmek için seçtikleri salaş çiftlik kulübesini izleyen gözler, Bates Motel’e tepeden bakan tekinsiz evin sahibesini anımsatır. Derin Amerika’nın Texas kırsalında olan bitenler yaşlı kadının yarım kalmış arzularını tetikler ve ortalık 70’li yılların kült klasiği ‘Texas Chainsaw Massacre’dan geri kalmayan bir kan gölüne dönüşür.

West’in yetmişli yılların estetiği ile yoğurduğu filmi ilgi görünce, yaratıcı yeni yönetmenlere arka çıkan A24 yapımcılığında ikinci film çekilir. Bir ‘ön hikâye’ olan ‘Pearl’, ilk filmde genç insanları acımasızca katleden -ve makyaj harikasıyla bizzat Goth tarafından canlandırılan- yaşlı kadının ilk gençlik yıllarının öyküsüdür. Birinci Dünya Savaşı yıllarında küçük yaşta evlendirilmiş, cephedeki kocasını bekleyen küçük Pearl delice dans tutkusu ve özgürce yaşama özlemleri elinden alınınca çevresindeki herkesi birer birer yok eder. 50’li yılların Technicolor estetiğini, Douglas Sirk misali canlı doymuş renkleri kullanır bu defa West. Kurtlanmış domuzun servis edildiği ölüm ziyafeti ile sonlanan yapıt kuşkusuz üçlemenin de en yaratıcı örneğidir.

West ile Goth’un fazla beklemeden kotardıkları ve üçlemeyi tamamlayan çalışması ‘MaXXXine’ adındaki üç X’ten anlaşılacağı gibi, yetmişlerde porno yıldızlığına başlayan, Texas’taki çiftlik evinden sağ kurtulmayı başaran Maxine Minx’in seksenli yıllarda yıldız olma hayalleri üzerine kuruludur. Porno evreninde ünlenmiş Maxine’in ufak ufak sinema dünyasına girme arzusuyla seçmelere katıldığı bölüm ile açılıyor film. Din adamı babasının kulağına küpe olmuş sözüyle ‘hak ettiği hayatı yaşama’ peşindedir o. Küçük çaplı bir korku filmi içindir seçmeler ancak bu onun için bir başlangıçtır yalnızca. Lakin yıldız olmak o kadar kolay mıdır. Hollywood ikonlarından Bette Davis’in ön jenerikte yer alan ‘bu meslekte canavar olana kadar yıldız olamazsın’ özdeyişi boşuna söylenmemiştir. 32 yaşındadır ve canavarın karnına kadar gelmiştir. Adımlarını çok dikkatle atmalıdır yoksa canavar onu tükürecek ve belki de bir daha istemeyecektir.

Hollywood düzenini canavarın dişlilerine benzeten West’in filmi ilerledikçe Hollywood eleştirisinden üstadın pek sevdiği bol kanlı korku filmlerine hızla kayıyor. Bu defa 80’li yılların estetiğini benimseyen West, dönemin yükselen şarkıları eşliğinde kafa kol ayırmaya devam ediyor. ‘Footlose’ ile ilk çıkışını yapan ancak daha sonra belli ölçüde tutmuş gençlik filmlerinde yer almasına karşın bir türlü yıldızlık mertebesine erişememiş yaşlı Kevin Bacon, West’in ilginç metaforuyla, ağzında çirkin altın dişleri canavarın çöp tenekesini boylamaktan kurtulamıyor.

West’in kör parmağım gözüne Hitchcock saplantısı bu filmde de sürüyor. Stüdyonun arazisinde muhafaza edilen ürkünç Bates evi dekorunda kaçıp kovalamaca, Janet Leigh’nin öldürüldüğü ünlü duş sahnesi ya da Goth’un bir Hitchcock sarışınına dönüştüğü bölümler hep bu tutkunun gemlenemeyen tezahürleri olarak sıralanıyor. Ti West sineması farklı sinema estetikleri arasında sörf yapan, kimi zaman yaratıcı bölümler de içeren ama –Pearl’ü bir yana ayırdığımızda– genelde ‘teen slasher’, ‘gore’, ‘giallo’ coşkunluğunu pek zapt edemeyen seyri kolay olmayan bir sinema. Yalnızca türün meraklılarına önerebilirim.

(14 Temmuz 2024)

Ferhan Baran

[email protected]

Yazılar

Hortumun İçine Dalmak

Hortumlar ABD güneyinin orta bölümünde yer alan eyaletlerin korkulu rüyasıdır. Her yıl meydana gelen yüzlerce vakada kasabalar, evler hasar görür, insanlar hayatını kaybeder. Hortumları önceden tahmin eden uyarı sistemlerinde yıllar geçtikçe büyük ilerlemeler kaydedilse de afeti oluşma sürecinde durdurabilecek bir yöntem henüz bulunmamıştır. Dünya sinemalarıyla birlikte bizde de gösterimi süren ‘Kasırgalar / Twisters’ın idealist bilim insanı Kate Cooper’ın (Daisy Edgar-Jones) lise yıllarında geliştirdiği düzenek işte bunu başarmayı hedefliyor. Beş yıl önceki çalışmaları sırasında beklediğinden çok daha şiddetli bir hortumda üç yakın arkadaşını yitiren ve kendisi kaza eseri kurtulan genç kadın doğup büyüdüğü Oklahoma topraklarını terk etmiş, hortum tehlikesinin yaşanmadığı New York’a göç etmiştir. Eski meslektaşı Javi’nin (Anthony Ramos) ısrarı sonucu yalnızca gözlem yapmak üzere kısa süreliğine doğup büyüdüğü topraklara dönüş yapan genç kadın yaşamı tehdit eden şeytani doğa harikasının dizginlerini eline alarak can ve mal kurtarmaya girişirken, Arkansas hamurundan gelme, biraz hoyrat fazla neşeli hortum kovboyu Tyler Owens (Glen Powell) bu süreçte onun yakın dostu, sevdiceği olacaktır.

1996 yılında büyük hasılat getirmiş ‘Kasırga / Twister’ın devam filmi olarak lanse edilen yapımın 28 yıl önceki filmle, konu benzerliği dışında, bir bağlantısı bulunmuyor. Karakterlerin tümü yeni, yalnızca 96’da üretilmiş sinyal alıcı Dorothy beşinci kuşak yeni modeli ile arzı endam ediyor. Çok daha gelişmiş radar sistemi ile çalışan Dorothy’ye ‘Oz Büyücüsü / The Wizard of Oz’dan esinle ‘Teneke Adam’, ‘Korkuluk’ ve ‘Aslan’ isimleri verilmiş vericiler destek veriyor.

İlk film ayrılma aşamasındaki iki meteorolog Dr. Jo (Helen Hunt) ve Bill Harding (Bill Paxton) arasındaki küllenmemiş aşkı da işleyen, Oscar adayı olmuş kusursuz görsel efektleri ile ilgi ile izlenen bir filmdi. Yeni filmin ana karakteri İngiliz Edgar-Jones 1997’de ‘Benden Bu Kadar / As Soon as It Gets’ ile ilk Oscar’ını kazanacak olan Hunt denli ışıldamıyor gerçi, ancak geçtiğimiz haftalarda ‘Hit Man’ ile dikkatimizi çekmiş olan Powell yükselen karizmasıyla yıldızlık merdivenini tırmanmayı sürdürüyor.

Filmin Kore asıllı yönetmeni Lee Isaac Chung’u yabancı topraklarda kök salmak isteyen kendi ailesinin öyküsünü anlattığı 2020 yapımı incelikli ‘Minari’den hatırlıyoruz. O da filmdeki Tyler Owens gibi Arkansas’ta çiftçilik yapan ailesinin yanında yetişmiş, bölgenin korkulu rüyası hortum afeti ile küçük yaşlarda tanışmış. Steven Spielberg’in yürütücü yapımcılığını yaptığı film gelişmiş özel efektleri, özellikle final sekansındaki başarısıyla izlenmeyi hak ediyor. Siyah – Beyaz klasik ‘Frankenstein’ın oynadığı kasabanın eski usul sinema salonunda geçen son bölüm kasırganın azizliği ile kâbus odasına dönüşüveriyor. ‘Bu sinema gelecek olana dayanıklı değil’ repliğini işitiyoruz. Kate hortumun dinamiklerini bozmak suretiyle felâketi durdurabilmeyi denerken bizler de kafamızda bu tarz gösterişli yapımların tehdit altındaki sinema salonlarını yok olmaktan kurtarıp kurtaramayacağı metaforunu inşa ediyoruz.

(13 Temmuz 2024)

Ferhan Baran

[email protected]

Yazılar

Tatlı Düşler

‘Her insan tatlı hayallerinin peşine düşer. Kimi seni kullanmak, senden faydalanmak ister, kimisi başkası tarafından kullanılmayı seçer. Sonuçta herkes sevilmeyi, bir topluluğun üyesi olarak takdir edilmeyi, başkalarınca kabullenilmeyi arzular’. Yunan Tuhaf Dalgası’nı başlatan Yorgos Lanthimos’un ‘Zavallılar / Poor Things’in kazanmış olduğu uluslararası büyük süksenin üzerinden yıl geçmeden piyasaya sürdüğü son çalışması ‘Merhamet Hikâyeleri / Kinds of Kindness’ Eurythmics’in 80’li yılları sallayan dayanılmaz hiti ‘Sweet Dreams’in bu minvaldeki sözleri perdede yankılanırken başlıyor. Lanthimos’un Annie Lenox’u androjen pop yıldızı olarak şöhrete kavuşturan bu şarkıyı açılış parçası olarak tercih edişinin, kariyeri boyunca kontrol mekanizması, sevme – sevilme, kabûl edilme arzusu üzerine alabildiğine absürd, bir o kadar çarpıcı öyküler üzerinde gezinmiş olan sinemacıyı takip edenler için sürpriz olmadığını düşünüyoruz hemen.

‘Zavallılar’ın post prodüksiyon süreci ilerlerken aynı oyuncuların önemli bir bölümünün yer aldığı bir tür repertuvar tiyatrosu anlayışıyla çekilen, ismine tezat, karakterlerin birbirlerine karşı hiç de merhametli (ya da özgün adının doğru çevirisiyle ‘nezaketli) davranmadıkları oyunbaz deneme, her biri ortalama 50 – 55 dakika uzunluğunda üç kısa öyküden oluşuyor. Oyuncuların tamamına yakınının her bir parçada farklı rollere büründüğü seçkinin geri planda duran karakteri R.M.F. (Yorgos Stefanakos) kıssalar arasında ince bağı kurma vazifesini üstlenmeye çalışırken, üç bağımsız öykü yönetmenin gözde temaları etrafında sörf yapıyor.

‘R.M.F.’nin Ölümü’ başlığını taşıyan ilk hikâye, beyaz yakalı Robert’in (Jesse Plemons) yediğinden, içtiğine, özel hayatından karısı ile olan birlikteliğine kadar hayatının her safhasında karar verici olmuş ve sözünden bir kez olsun çıkmadığı patronu Raymond’un (Willem Dafoe) kaza süsüyle R.M.F.’yi ortadan kaldırması buyruğuna ilk kez karşı çıkması ve içine düştüğü çıkmaz üzerine kurulu. Herşeyini kaybetme noktasına gelen Robert, rakibi Rita (Emma Stone) kendisinin yerine istihdam edildiğinde nasıl bir yol izleyecektir.

‘R.M.F. Uçuyor’ adlı ikinci bölümde, görev esnasında denizde kaybolan biyolog eşi Liz’in (Stone) haftalar sonra kurtarıldığında farklı biri olduğu şüphesine kapılan Daniel’in (Plemons) sanrılı öyküsünü izliyoruz. Boyun eğme sırası bu defa, kendisini kocasına ve -sıkı durun- toplu seks partisi partnerleri polis çifte kabul ettirebilmek için ondan bazı organlarından feragat etmesi istenen Liz’dedir. ‘R.M.F: Sandviç Yiyor’ isimli son epizod ise bağlı bulundukları tarikat liderinin (Dafoe) buyruğu doğrultusunda özel yeteneklere sahip bir şifacıyı bulmaya çalışan Emily ve Andrew’un (yeniden Stone ile Plemons) tekinsiz takipleri üzerinden ilerliyor.

Epizodlar ilerledikçe daha da sertleşen Lanthimos evreni özenle tasarlanmış ses bandı ile göz dolduruyor. Jerskin Fendrix’in piyano tınıları üzerinden yudum yudum işlediği gerilime, London Voices’ın antik Yunan koro geleneğini anmsatan koral katkısı eklemleniyor. Stone’un ‘Zavallılar’da pek beğenilmiş tuhaf dansına Cobrah’nın rap tarzı aşırılıklarla dolu fütursuz ‘Brand New Bitch’ parçası eşlik ediyor. Yine ‘Zavallılar’ ekibinden görüntü yönetmeni Robbie Ryan’ın New Orleans, Louisiana’da aldığı görüntüler, Lanthimos’un ‘The Lobster’ından beri çalıştığı Yorgos Mavropsaridis’in kurgu çalışmasının kusursuzluğu parmak ısırtıyor. Yönetmenin 2015 yapımı ‘The Lobster’ sonrası kadim yoldaşı Efthimis Filippou ile ilk senaryo ortaklığında yaman ikilinin Amerikan izleyicisine ‘Tuhaf Hollywood Dalgası’nı kabûl ettirme çabasının adımlarını seziyor ve pek eğleniyoruz.

‘Zavallılar’ın Emma Stone, Willem Dafoe, Margaret Qualley repertuvar üçlüsüne Cannes’dan en iyi erkek oyuncu ödüllü muhteşem Jesse Plemons’un yanı sıra Hong Chau, Mamoudou Athie, Joe Alwyn gibi son dönemin gözde oyuncularının eklendiği yapım, Lanthimos’un erken dönemini, ustalıkla kurmuş olduğu alternatif evrende günümüz imgeleri ile kurulmuş aile ortamının kontrolcü baskı düzenini irdeleyen 2009 yapımı ‘Köpekdişi / Kynodontas’ı ve de yalnız bireylerin aile kurma ya da bir aile ortamına dahil olma çabalarını kara komik bir mizahla dile getiren kişisel favorim 2011 yapımı ‘Alpler / Alpeis’i sevenleri memnun edecek bir film olmuş. Spoiler vermemek adına filmdeki dini alegorilerden söz etmeyeceğim. R.M.F.’in hangi kavramların baş harflerinden türetildiği ise herkesin kendi yorumuna kalmış. Yine de yabancı bir yazardan alıntıyla ‘Retribution (kefaret)’, ‘Manipulation (manipülasyon)’ ve ‘Faith (inanç)’ sözcüklerinden yola çıkıldığı fikrini çok tuttuğumu söylemeden geçemeyeceğim.

Bitirirken, R.M.F.’in başına neler geldiğini öğrenmek ve yönetmenin yaman şakasına tanıklık etmek istiyorsanız, son jenerik akarken salonda kalmanız gerektiğini hatırlatmak isterim. Verimli bir dönemden geçen sinemacının bizleri yine bekletmeden yıl içinde yeni bir filmle karşımızda olacağını da ayrıca müjdelemek isterim. Dünyamızı yok etme planları yaptığı rivayet edilen dev şirket CEO’sunun kaçırılması üzerinden gelişen mizahi olayları anlatan, 2003 Kore yapımı ‘Yeşil Gezegeni Kurtar / Save the Green Planet’ uyarlaması ‘Bugonia’nın başrollerinde bir kez daha Stone ve Plemons ikilisi yer almış. Hayli ilginç gözüken filmin dünya sinemaları ile aynı anda 07 Kasım 2024’te bizde de gösterime girmesi bekleniyor.

(04 Temmuz 2024)

Ferhan Baran

[email protected]