Reha Erdem ülkemiz sinemasının en heyecan verici yaratıcılarından. Geçtiğimiz Berlin Film Şenliği’nde ilk kez görücüye çıkmış son filmi ‘Jîn’, sinemasının tüm erdemlerini taşıyor. Filme adını vermiş onyedi yaşındaki kadın gerilla Jîn, Erdem sinemasının baskıcı düzene başkaldıran küçük kadın karakterlerinin şimdilik sonuncusu. Önce devletten sonra dağdaki örgütten kaçan Jîn, bu anlamda ‘Hayat Var’ın kadın kahramanının uzak akrabası görünümünde. Jîn isminin Kürtçe’de hayat anlamına gelmesi bu açıdan hoş bir raslantı. Hayat’ın İstanbul varoşlarındaki isyanı Jîn’in ülkenin uzak doğusundaki dağlarından yankılanıyor bu kez. Babası çok küçük yaştayken elinden alınmış bu yedi çocuklu yoksul ailenin kızı, öfkesini haykırabildiği dağlarda bulmuş kendisini. Lâkin dağda doğayı ve içinde yaşayan canlıları öğüten acımasız bir savaş sürmekte, o güzelim yaşam bombalar altında yok edilmektedir. Sıcak ana kucağı ve barış özlemiyle evine dönebilmek için terk eder dağları. Ancak yollar tekinsiz, karşısına çıkan insanlar çoğunlukla tehlikelidir.

‘Jîn’ işte bu yaşam arzusuyla dolu gencecik kızın zorlu eve dönüş öyküsü üzerine kurulmuş. Erdem filmle ilgili söyleşilerinde vurguladığı üzere, ülkemizde halen sürmekte olan trajik savaş gerçeğini bir masal formunda anlatmayı seçmiş. Ve hikâyesini ‘Kırmızı Başlıklı Kız’ masalı üzerine inşa etmiş. Bu filmin politik gücünü ve bölgedeki barış özlemini azaltmıyor gerçi. Yuvasına, nenesine dönmeye çabalayan küçük kızın yolunu kesen türlü engeller ve özellikle cinsel açlıkla saldırganlaşmış sivil erkekler güruhu belki sinemamızda çokça rastlanmış klişelere göz kırpıyor ama film asıl gücünü genç kızın dağdaki serüveninden alıyor. Erdem’in filmine mekân olarak kullandığı Kaz dağları zorunlu koşullar nedeniyle öykünün geçtiği yerler değil elbette ancak tüm hayvanları, yeşili ve sesleri ile saf, bozulmamış doğanın yer aldığı aldığı sahneler bir kez daha büyüleyici ve filmin en etkileyici bölümlerini oluşturuyor. Bunda Florent Herry’nin olağanüstü görüntü çalışması kadar doğanın çığlığını haykıran İzlandalı çellist Hildur Gudnadottir imzalı bestelerin katkısını da vurgulamadan geçmeyelim. Erdem’in muhtemelen bu yıl içinde ‘Şarkı Söyleyen Kadınlar’ isimli bir ikinci filmi daha gösterime giriyor. Merakla bekliyoruz.

(16 Mart 2013)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com

32. İstanbul Film Festivali’nin Uluslararası Yarışma jüri üyelerinden Malgoska Szumowska’nın geçtiğimiz yıl festival programında da yer almış sondan bir önceki filmi Kadınlar / Elles ticari gösterimini sürdürüyor. Başta Wajda olmak üzere Polonya sinemasının büyük ustalarını yetiştirmiş Lodz Sinema Okulu mezunu Szumowska’nın filmi 2012 Berlin Panorama’nın açılışında ilk kez görücüye çıkmış. Fransız sinemasının ikonlarından Juliette Binoche’un canlandırdığı ana karakter Parisli Anne, kadın dergilerine makaleler yazan kırklı yaşlarda iki çocuk sahibi bir araştırmacı gazeteci. Hazırlamakta olduğu dosya ise eskort öğrenci kızlar üzerine. Anne’ın biri Fransız diğeri Polonyalı iki öğrenci kız ile yaptığı röportajlarla şekillenen araştırma süreci genç kadının ahlak, özgürlük gibi kavramları yeniden gözden geçireceği farklı bir dünya ile tanışmasını sağlıyor. Ve fahişelik yapan başına buyruk iki genç kız ile ilişkileri Anne’ın para, aile, cinsellik hakkındaki dört köşeli inançlarını sorgulamasına yol açıyor.

1973 doğumlu Polonyalı yönetmen, çağımızın toplumsal fenomenlerinden biri haline gelmiş öğrenci fahişeliğine soğukkanlı bir şekilde yaklaşmış. Çoğunluğu babaları yaşında olan adamlarla ilişkiye giren alt sınıfa mensup genç kızların bu yolla para ve özgürlük arayışlarını hiçbir yargıda bulunmadan, cinema verite tarzında bir yaklaşımla incelemiş. Gündüz güzellerinin öncüllerine kıyasla çok daha cüretkâr seks fantezileri ve Anne’ın günlük rutin ev işlerini koşut kurguyla aktarma yoluyla farklı kadın yaşamlarının karşıtlığını vurgulamış, farklı özlemlerin altını çizmiş. Bu arada kadın dostluğu ve dayanışması üzerine ilginç anlar yakalamış.

Szumowska filmlerini sansasyonel konular üzerine inşa etmeyi seviyor. Önümüzdeki günlerde İstanbul Film Festivali’nde gösterilecek olan yeni filmi bu kez erkek karakterler üzerine odaklanmış. Geçtiğimiz ay Berlin Film Şenliği’nde ilk kez gösterildikten sonra din ve cinsellik tartışmalarının odağına yerleşen …Adına / W Imie, Polonya kırsalında bir rahibin genç bir delikanlıyla kurduğu yakınlık ve cinselliğinin sorgulanması üzerine. Filmi izlemek ve gösterim sonrası Szumowska ile söyleşmek isteyen sinemaseverler kaçırmasın.

(15 Mart 2013)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com