36. İstanbul Film Festivali kentin iki yakasına yayılmış 10 farklı sinema salonunda tüm heyecanıyla sürüyor. Bu yıl 21 bölümde, 61 ülkeden, 207 yönetmenin 186 uzun metrajlı ve 17 kısa filminden oluşan zengin programıyla sinemaseverlerin karşısına çıkan festivalin ilk günlerinde öne çıkan yapımlar, 67. Berlin Film Şenliği seçkisi dahilinde geçtiğimiz Şubat ayı içinde dünya prömiyerini yapmış yapımlardı.

Berlinale’nin açılışını yapmış olan ‘Django’, İstanbul Film Festivali’nin ‘Musikişinas’ başlıklı bölümünde gösterildi. Bizde ‘Sürgün Melodiler’ adıyla gösterime girecek olan Etienne Comar imzalı yapım, Avrupa Cazı’nın öncülerinden ve Gypsy Swing’in babası olarak bilinen Django Reinhardt’ın 1943 yılında Nazi İşgali altındaki Paris’ten kaçışının hikâyesini anlatıyor. Reinhardt rolünde Cezayir asıllı tanınmış oyuncu Reda Kateb’in yer aldığı, Nazizm dönemine ilişkin bildik klişelerle örülü, konvansiyonel bir seyir izleyen yapımın en etkileyici yanı Django’nun Avrupa’nın önde gelen topluluklarından Rosenberg Trio tarafından yeniden yorumlanan doyumsuz müziği oluyor.

Son Berlinale seçkisinin en değerli parçası, en iyi filme takdim edilen büyük ödül Altın Ayı’nın yanı sıra, FIPRESCI ve Ekümenik Jüri ödüllerini toplayan ‘Beden ve Ruh’ idi kuşkusuz. Yılların usta sinemacısı Macar yönetmen Ildiko Enyedi’nin 18 yıl aradan sonra çektiği bu güzel yapım, emekliliği yaklaşmış bir mezbaha müdürüyle, işe yeni alınmış asosyal kalite kontrol uzmanının ortak rüyalarla başlayan tutkulu aşkını öykülüyor. Rüyalarındaki birlikteliği gerçek hayata taşımaya çalışan ana karakterlerin büyülü gerçeklik tadı taşıyan sevda öyküsünde oyuncular muhteşem. Festivalde kaçırdıysanız üzülmeyin, 21 Nisan’da ‘Başka Sinema’ salonlarında vizyona giriyor. Bu benzersiz film üzerine daha ayrıntılı bir yazıyı yaygın gösterime gireceği tarihe bırakalım dilerseniz.

Bu yıl kadın sinemacıların zaferiyle kapanan Berlinale’nin Alfred Bauer Gümüş Ayı ödüllü bir diğer ilgiye değer filmi ‘İz / Pokot’ bizim festivalin de gözdeleri arasındaydı. Yine yılların eskitemediği bir başka ustanın, Polonyalı sinemacı Agnieszka Holland’ın imzasını taşıyan filmi, anarşist-feminist bir polisiye olarak tanımlıyor yönetmeni. Karlar altındaki bir dağ kasabasında geçen, eksantrik karakterlerin cirit attığı bu cinai filmde, kasabada İngilizce öğretmenliği yapan, astroloji meraklısı, hayvan hakları savunucusu şirin ihtiyarın iki köpeğinin ortadan kaybolmasının ardından, çoğu kaçak avcılıkla uğraşan bölge sakinleri art arda cinayetlere kurban gitmeye başlıyor. Özgün Lehçe adı ‘Hayvan İzi’ anlamına gelen bu kara güldürü ancak 68 kuşağından bir sinemacının elinden çıkabilecek hınzırlıkta. ‘İnsanların dünyayı değiştirmek için mücadele verdikleri bir devirde büyümüş’ Polonyalı sinemacı, adaşı başoyuncusu Agnieszka Mandat’ın muhteşem katkısıyla yarattığı ütopik dünyasında, doğa ve hayvan katliamına isyanını haykırıyor. Bizde fazla gecikmeden sinemalara gelmesini umut ettiğim bu güzel filmin festivaldeki son gösterimi, 13 Ekim Perşembe 19:00’da Nişantaşı City’s Sineması’nın üçüncü salonunda.

Senegal asıllı Fransız yönetmen Alain Gomis’nin geçen ay Berlin’den Jüri Büyük Ödülü ile dönen filmi ‘Félicité’ festivalin ilgiye değer bir başka yapımıydı. Geceleri barda şarkı söyleyerek geçimini kazanan Félicité’nin yaşamı üzerine filmin hikâyesi. Kongo’nun başkenti Kinşasa’da zengini acımasızlaştıran, yoksulu ve özellikle kadını yalnızlaştıran ekonomik ve ataerkil düzenin varlığını her karede hissettiğimiz filmde, Félicité’nin 14 yaşındaki oğlunun geçirdiği motosiklet kazasıyla iyice çıkmaza giren hayatını, oğlanın ameliyatı için gereken parayı toplama mücadelesini ‘onca yoksulluğa rağmen’ klişesine düşmeden şefkatle izlemiş Gomis, sık kullandığı yakın planlarla başroldeki Vero Tshanda Beya’nın anlamlı yüzüne odaklanmış. Film, 12 Nisan Çarşamba 16:00’da Atlas Sineması’nda, 14 Nisan Cuma 19:00’da Kadıköy Rexx Sineması’nda gösteriliyor.

2013’te ‘Çocuk Pozu’ ile Berlin’de Altın Ayı kazanan Calin Peter Netzer’in son çalışması ‘Ana, Sevgilim / Ana, Mon Amour’ bir kara sevda öyküsü. Romanya Yeni Dalgası’nın en parlak temsilcilerinden biri olan Netzer’in filmi, üniversite yıllarında karşılaşan Ana ile Toma’nın bağımlılığa dönüşen sorunlu birlikteliklerini psikanalize geniş alan açan bir senaryo, Mircea Postelnicu ve Diana Cavallioti’nin doğal oyunculuklarıyla, bir de Berlin’den kurgu alanında en iyi sanatsal katkı ödülüyle dönen Dana Bunescu’nun ustalıkla kullandığı dinamik el kamerası çalışmasıyla parlıyor. Filmin festivaldeki son gösterimi, 15 Nisan Cumartesi 21:30’da Atlas Sineması’nda.

Bu yıl Berlin’den en iyi kadın oyuncu ödülüyle dönen Koreli sevdiğimiz sinemacı Hong Sangsoo’nun İstanbul Film Festivali seçkisine dahil olan son filmi ‘Gece Sahilde Tek Başına’ yönetmenin kendini tekrar ettiği vasat çalışmalarından biriydi. Otobiyografik öğeler taşıyan, yönetmenin evliyken bir ilişki yaşadığı kendisinden 22 yaş küçük Kim Minhee’yi başrole aldığı film, ünlü kadın oyuncunun yalnızlığını iki ayrı ülkenin sahil kentinde atlatmaya çalışması üzerine. Kadın karakterin melankolisini, dürüstlüğünü ve hesaplaşmalarını etrafındaki insanlarla konuşmaları aracılığıyla anlatan yönetmen, etkileyici kadın karakterin yanında yer alarak bir kez daha alışıldık erkek davranışlarını eleştiriyor.

Berlinale’nin yarışma filmlerinden olup bizim festivale uğrayan ‘Unutulmayan Aşk / Rückkehr Nach Montauk’u fırsat bulup izleyemedik. Filmin yönetmeni, başka bir usta sinemacı Volker Schlöndorff gösterimlerde bulunmak üzere kentimize kadar uğramışken üstelik. Filmin bizde vizyona girmesini bekleyeceğiz artık. Bu yıl Berlin’de yarışmalı bölümde yer almış tek belgesel olan ‘Beuys’, yönetmeni Andres Veiel’in sözleriyle ‘çok Alman, ancak mizahı yüzünden çok gayri-Alman’ sanatçı Joseph Beuys’un yapıtları kadar sıradışı yaşamını ve fikirlerini ele alıyor. Bu ilginç belgeseli 15 Nisan Cumartesi 13:30’da Beyoğlu Sineması’ndaki son gösteriminde yakalayabilirsiniz.

(10 Nisan 2017)

Ferhan Baran

[email protected]

Ölüm, geri dönülmeyen bir yok oluştur. Bu, bütün canlılar için geçerli. Bunu kabul etmek, belki bütün canlılar için değil ama insanlar için en zor kabul edilebilir bir durum. Herkes, hepimiz ikinci bir dünya olduğuna, orada huzur, barış, mutluluk olduğuna inanırız. Büyük olasılıkla burada, bu dünyada yaşayamadığımız bütün güzellikleri oraya bırakmamızın temelinde yatan da bu duygu.

Üç çocuklu, geliri yerinde, mutlu ailede en küçük kız kaçırılarak öldürülünce her şey ama her şey tersine döner. Kendisini suçlayandan tutun da, yaşadığı umudunu taşıyanlara kadar. Kolay değildir böylesi bir sonuçla karşı karşıya olmak ve dik durabilmek.

Satranç oyunu gibi…

Sizi bilmem ama ben durabileceğimi sanmıyorum. Mackenzie Phillips, en küçük -tabii, bir o kadar da sevimli, akıllı, gelecek vaat eden- kızının trajik ölümünden sonra geçmişe dönük anılarında yaşadıklarını (filmin başında gördüklerimiz cidden güzel bir sürprizdir) anımsar. O ana kadar seyircinin ne olacağı konusunda bildiği pek bir şey yoktur aslında. Siz, satranç oyunundaymışçasına bir sonraki hamleyi düşünürken bambaşka bir şey çıkar karşınıza. Hayat (yani film) yeni hamleler için yeni düşünceler doğurmakla meşguldür artık. Akışa bırakmazsanız kendinizi çıkamazsınız işin içinden.

Kimin elini tutmak istersiniz?

İnançlı olup olmamak değil mesele… Bütün mesele inancınızın peşinden gitmektir. İnancınızla birlikte dik durmak, yorulmamak, bıkmadan usanmadan, hatta belki ölümcül kazalar geçirmek ve onları atlatmaktır. Sahi, onları yaşarken kim vardır yanınızda? Kimin elini tutmak istersiniz.

Geçenlerde tanrının erkek olmayabileceğini açıklayan birileri vardı gazetelere yansıyan haberlerde. Gerçekten de neden “erkek” olarak imgeleniyor hepimizin kafasında? Kadın olmasının bir sakıncası mı var? Yoksa alışılagelmiş, erkek egemen düşüncenin sonucunda belirlenmiş ama kırılması güç olduğu için kimsenin aksini iddia edemediği bir sonuç mu bu? Kilisenin duvarındaki vitrayda erkek olarak imgelenen tanrı gerçekte kadın olarak çıkınca Mack’in karşısına, ne diyeceğini bilememenin, elinin ayağının birbirine karışmasının o dayanılmaz ağırlığını siz de hissediyorsunuz oturduğunuz koltukta.

Görselliği çok güçlü bir film Baraka. Dili de zorlamıyor. Ama konusu itibariyle zorluyor izleyiciyi. Mesajı açık, bir beis yok. Doluya koyup aldıramadığınız, boşa koyup dolduramadığınız her inanç temelli konu için yeniden düşünmenize yol açacak. Tabii, çok yaygın bir düşünce ile… Ben yoksam, tanrı da yok. Ama ya varsa!

BARAKA -The Shack- yönetmen Stuart Hazeldine, oyuncular Sam Worthington, Octavia Spencer, Tim McGraw, Radha Mitchell, 7 Nisan’dan itibaren gösterimde…

(08 Nisan 2017)

Korkut Akın