Creed II: Rocky Klişeler Diyarında

Rocky filmleri, popüler sinemada 70’lerin ikinci yarısını milat olarak kabul edecek olursak, ‘sinema ve propaganda’ ilişkisine dair ayrı bir parantez açmayı gerekli kılar. Kapitalist sistemde en alttakinin dahi bir gün gemisini kurtarabileceğinin somut işaretleriyle dolu ilk film, ideolojisini gayet ‘temiz’ biçimde yansıtır izleyicisine. Söz konusu beyaz kahraman, bir yandan işçi sınıfının içinde bulunduğu çıkışsız alanı başarıyla temsil ederken, diğer taraftan da sözü edilen hayalin bayrak taşıyıcısına dönüşür. Aynı ilk filmde, karşısına çıkan fırsatları başarıyla değerlendiren Apollo’nun siyahî bir figür olarak resmedilmesi ise iki anlamlıdır: Birincisi, dünya ağır sıklet boks şampiyonlarının o dönemlerde uzunca bir süre o cenahtan çıkmasıyla, ikincisi de 70’lerin ideolojik ortamıyla yakından ilişkilidir. Filmde egoları ‘tavan yapan’ bir boksör olarak karşımıza çıkan Creed, beyaz çoğunluğun gözünde ‘şımarık azınlık’ imgesine birebir oturmaktadır. Derisinin rengine bakmadan, sistemin kaymağını yiyeceğini zanneden bu adama haddini bildirmek, son derece sıradan bir adam olan, mütevazı, geldiği yeri unutmayan ve zamanla kutsal Amerikan değerlerinin capcanlı figürüne dönüşecek beyaz boksöre düşecektir. Bu motivasyon, dönemin ABD kentlerinde yükselen suç oranlarını azınlıklara bağlama eğiliminde olan 70’ler polisiyesiyle ve vigilante filmleriyle de örtüşmektedir.

‘Bir taşla birkaç kuş avlamanın’ sinemasal zeminde en parlak örneklerinden olan Rocky filmleri, en azından ilk filmdeki başarısını, savını ‘yüksek sesle söylememesinden’ alır. Bu tavır, onu sessiz çoğunluğun temsilcisi mertebesine ulaştırır. Benzer şeyler, ilk Rambo filmi olan İlk Kan için de söylenebilir. Tarihi bir yenilgiyi, kahramanın mağduriyetiyle tersyüz eden bu söylem, yetenekleri son derece sınırlı bir aktör olan Sylvester Stallone’yi 80’lerin en etkili oyuncularından birine dönüştürecektir. Böyle bir başarı, klasik dönemlerde James Stewart, yakın zamanlarda ise Tom Hanks ile karşılaştırılabilir belki.

Zorlama senaryonun marifetiyle, ikinci filmde ‘hak ettiği’ şampiyonluğa ulaşan kahramanın sonraki yolculuğu, girişte vurguladığımız propaganda sinemasının en kaba biçimde vücuda gelmiş halidir. Tek derdi sistemin olanaklarından faydalanmak olan Clubber, öylesine canavar olarak resmedilmiştir ki, en sıradan izleyicinin nefret duygularını harekete geçirmesi kaçınılmaz olmuştur. Onun, Adrian’a cinsel göndermelerde bulunması ile Kirli Harry ve Öldürme Arzusu serileri arasında mutlak bir bağ kurulabilir. Burada, önceki filmlerin kötü adamı Apollo’nun, Rocky’nin yanında saf tutması, olası ırkçılık suçlamalarını boşa çıkarmaya yönelik etkili bir hamledir.

Kanımca dizinin en ‘işlevsel’ filmi olan Rocky 4 ise kantarının topuzunun iyice kaçtığı bir yapım olarak ele alınabilir. Modern dönemlerin en ideolojik Hollywood filmleri arasında gösterilebilecek bu yapımdaki senaryo matematiği son derece basit olarak ele alınmıştır. Daha çok bayrakların veya boks eldivenlerinin karşı karşıya getirilmesiyle sağlanan ideolojik yaklaşım, yüzey bir parça kazınınca iyice açığa çıkar. “Kendi siyahîmi ancak ben döverim” şeklinde özetlenebilecek intikamcı tavır, Apollo’nun öldürülmesi karşısında sosyalizme meydan okuyan Rocky’de kendini açığa vurur. Bir tarafta ilaçların marifetiyle bir tür ‘üstün adam’a dönüşen Drago, diğer tarafta, Rus ayazında, onun temsil ettiği ideolojik her ne varsa karşısına dikilen ‘doğal kahraman’. Upuzun bir klip gibi olan Rocky 4, kapitalist ülkelerdeki Sovyet imajının klişelerle bezeli tipik ve etkileyici bir örneğidir. Mekanik adama karşı kendini Sibirya ayazına vuran Balboa, bireyci zaferinin tadını çıkarmıştır bir başka deyişle.

Serinin en zayıf halkası olan beşinci film bir yana, küllerinden yeniden doğma öyküsü, Stallone’nin uzun yıllar sonra ünlü boksörüne dönüş yaptığı Rocky Balboa filmiyle gerçekleşir. İlk filmin izinden giden yapım, kahramanın, yaşadığı kayıpların ardından kişisel dramına eğilmesiyle ve nostalji duygusunun da katkısıyla bir tür ‘hatırlatma’ işlevi üstlenir.

Bu filmin başarısının ardından gündeme gelen Creed filmlerini de benzer bir bakışla ele almak olanaklıdır. Bir parça 80’ler nostaljisi ve bu tutumu destekleyen, geçmişin ünlü karakterlerinin (Apollo, Drago vs.) üzerinde yükselen yeni dönem. Son iki yapımın şanssızlığı, dünyada ağır sıklet boks müsabakalarının, ilk filmlerin gündeme geldiği zamanlara oranla seyircinin ilgisini yeterince çekmemesiyle alakalıdır; ancak bu durum, serinin kendi efsanelerini hatırlatma duygusuyla bertaraf edilmeye çalışılmıştır.

Geçen hafta gösterime giren ikinci Creed, önceki yapımları anımsayanları hiç de şaşırtmayacak biçimde, karşımıza Ivan Drago’nun oğlunu çıkarır. Dördüncü yapımdaki ‘nedensiz kötülüğü’ ideolojik aygıtlara yükleme şansı bulunmayan film, en çok da bu nedenle havada kalmaktadır. Ivan’ın öfkesi yalnızca Rocky’e karşı aldığı mağlubiyetle alakalıdır. Botoks mucizesi (!) haline dönüşen karısı Brigitte Nielsen’i elinden kaçırdığını söylemesi trajikomik bir anlam ifade etse de, son film, dizinin üçüncü yapımının şablonuna dayanmaktadır. İlk maçı yeterince motive olamadığı için kaybeden kahramanın, dostlarının yardımıyla zafere ulaşması!

Gücünü bütünüyle klişelerden alan, oluşturduğu efsanenin bütününe bakıldığında her daim aynı filmi seyrettiğiniz izlenimi doğuran Rocky filmleri, özellikle ideolojik / politik arka plandan soyutlanınca karikatüre dönüşmektedir. Karısı ve dostlarını kaybederek yalnızlığa gömülen, bir dönemin ünlü kahramanı, ideallerini eski dostunun oğlu aracılığıyla yaşatmak isterken, öğrencisi ise tamamen hocasının izinden gitmekte, sistemin basamaklarını hızla tırmanıp bir süre orada kalmayı arzu etmektedir. Çocuğunun işitme engelli doğması veya hocasının kendi oğluyla yaşadığı iletişim sorunları, varsaydığımız nostalji duygusuyla pekiştirilen ana senaryonun tuzu biberidir ve yeterince işlenmediklerinden olsa gerek, bütünüyle işlevsiz hale dönüşmektedirler.

Creed, bütün pazarlama stratejisini geçmişin üzerinde şekillendiren, normal şartlarda, üzerine gittiği klişelerle B filminin dışında var olamayacak yapımlardandır. Olay örgüsü ve karakter işlenişindeki şematik yapı, hep o ‘anımsama’ teması üzerine kuruludur. Buna karşın, geçmişteki Rocky filmlerinde işletilen idolojik aygıtın yarattığı başarı, bu kez de kendisini yeni bir model üzerinde sürdürmektedir: Bir örneğine Star Wars filmlerinde rastladığımız (ancak oradaki genişletilmiş evren ve yeni olay modellerini unutmadan) yaklaşım, burada kendisini klişeler üzerinde yükseltmektedir. Sanırız bu tutum, gelecek yıllarda film modeli üzerinden yeniden anımsatacaktır.

(22 Ocak 2019)

Tuncer Çetinkaya
ModernZamanlar Sinema Dergisi Editörü
m_zamanlar@hotmail.com

İFSAK’tan Film Analizi Semineri: Tarkovski’yi Anlamak ya da Anlamamak

İFSAK Film Analizi Semineri’nin yeni yılın ilk 5 haftalık bölümünde, sinema tarihinin en özel ve en zor yönetmenlerinden birine Tarkovski’ye odaklanılıyor. Yoğun metinlerarasılığıyla Tarkovski izleyiciden yoğun çaba isteyen yönetmenlerden en bilineni olarak tanınıyor. Sinema yazarı Ali Şimşek eğitmenliğindeki seminerde yönetmenin ilk filmi İvan’ın Çocukluğu’ndan başlayarak Nostalgia’ya uzanan zor sinemasal süreci anlamaya çalışılacak.

İFSAK’tan Film Analizi Semineri: Tarkovski’yi Anlamak ya da Anlamamak yazısına devam et

Sir-Ayet

Onur Aldoğan’ın yönettiği ve Demet Oran, Aydan Akboğa, Sinan Taşkan ile Gizem Terzi’nin oynadığı Sir-Ayet, 08 Şubat 2019’da CGV Mars Dağıtım dağıtımıyla Enis Özkan Film tarafından vizyona çıkarılıyor.
Hicran bir yıl kadar önce çok sevdiği eşini kaybeder. Kızı Gizem’in de yardımı ile psikolojik destek alır. Bir müddet sonra İstanbul dışındaki evlerinde yaşamaya karar verir. Hicran’ın komşularından gelen telefon üzerine Gizem okuldan üç yakın arkadaşı ile birlikte acil olarak annesinin yanına giderler ve Hicran’ın evinde gördükleri manzara karşısında şaşkına dönen gençler korku dolu ve şaşkınlık anları yaşamaya başlamışlardır.

  • Basın Bülteni
  • Fotoğraflar
  • Facebook
  • Fragman: 1 / 2
  • IMDb

Sir-Ayet yazısına devam et

Dijital Sanatlar Yapımevi’nden 2019 Atağı

Ayla ve Müslüm Baba’yla gişede rekorlar kırarak büyük başarı gösteren Dijital Sanatlar Yapımevi, Serdar Akar’ın yönettiği Çiçero ve Can Ulkay’ın yönetmen koltuğunda oturduğu Turkish’i Dondurma’yı vizyona sokarak, 2019’un ilk çeyreğine iki filmle giriyor. Konuyla ilgili Soho’da düzenlenen basın toplantısına Serdar Akar ve Can Ulkay’la birlikte, yapımcı Mustafa Uslu, oyuncular Erkan Kolçak Köstendil, Ali Atay, Şebnem Bozoklu ve Alma Terziç katıldı.

Dijital Sanatlar Yapımevi’nden 2019 Atağı yazısına devam et

Parajanov ve Zaman Değişmeli Sergileri Pera Müzesi’nde Devam Ediyor

Pera Müzesi, yeni yıla iki farklı sergiyle devam ediyor. Parajanov – Sarkis iİe başlıklı sergi, ünlü yönetmen ve sanatçı Sergey Parajanov’u, Türkiye’de ilk kez izleyiciyle buluştururken, çok yönlü sanatçının zengin dünyasına ışık tutuyor. Zaman Değişmeli Sergisi ise kontrol altında tutulan zaman algısını sorgulamayı amaçlarken, bugün pek çok sistem tarafından dayatılan zaman anlayışına alışılagelmişin dışında farklı ve benzersiz jzil bir bakış sunuyor.

Parajanov ve Zaman Değişmeli Sergileri Pera Müzesi’nde Devam Ediyor yazısına devam et

İlk Raunt Yapımcıların

Meclisten yakında zamanda geçmesi beklenen “Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun”u, İstanbul Okan Üniversitesi Sinema-TV Bölüm Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Murat Tırpan değerlendirdi. Son dönemde majör yapımcıların CGV ile olan atışmalarının kamuoyunu meşgul etmesinin nedeni kanunun komisyondan çıkmak üzere olmasıydı. Uygulama bir süredir vardı, ancak yapımcıların pastadan daha fazla pay almaları gerektiğini savunmaları CGV’nin Mecliste kulis yapmasıyla ortaya çıktı.

SİYAD, 2018 Türk Sineması Ödülleri Adaylarını Açıkladı

Sinema Yazarları Derneği (SİYAD) üyeleri, 2018 yılı yerli yapımlarını değerlendirdi ve 51. SİYAD Ödülleri adaylarını seçtiler. Nuri Bilge Ceylan’ın on adaylık elde eden Ahlat Ağacı filmini, yedi adaylıkla Banu Sıvacı’nın Güvercin, altışar adaylıkla Mahmut Fazıl Coşkun’un Anons, Emre Erdoğdu’nun Kar ve Tolga Karaçelik’in Kelebekler filmleri izledi. Daha, Müslüm Baba, Son Çıkış ve Yol Kenarı üçer, Bizim İçin Şampiyon ve Sofra Sırları ikişer, Arada, Arif V 216 ile Aydede birer dalda aday çıkardılar. Hazar Ergüçlü, Kar’daki performansıyla En İyi Kadın Oyuncu, Ahlat Ağacı’ndaki performansı ile En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu dallarında aday seçilerek iki ayrı dalda adaylık elde etti.