Korku filmleriyle flört eden stop motion animasyonların son görkemli örneği ‘Otel Transilvanya’. Geçtiğimiz yaz mevsiminin gözde türü olarak piyasaya sürülen büyük stüdyo filmleri ‘ParaNorman’ ve Tim Burton yapımı ‘Frankenweenie’nin ardından izlediğimiz bu yakın tarihli animasyon rakiplerine oranla daha avantajlı. Öncelikle başta Dracula olmak üzere sinema tarihinin akla gelebilecek tüm dehşetengiz anti-kahramanlarını -özgün tanıtımından aktarma yoluyla ‘canavarlar’ diyemeyeceğim, çünkü Frankenstein’dan Kurt Adam’a, Görünmez Adam’dan Mumya’ya, Kar Adam Yeti’ye şahsen pek severim hepsini- bir araya toplamış. ‘ParaNorman’ın aksine ürkütücü olma gibi bir niyeti de yok.
Hikâye kısaca şöyle: Karısını kaybettikten sonra zor günler geçiren kont Dracula, inzivaya çekildiği şato otelini insan denen tehlikeden uzaklarda bir tepede özel olarak inşa ettirmiş, kendisi gibi insanoğlunun nefretinden payını almış ve ötekileştirilmiş dostlarını gözlerden ırak bu mekânda ağırlamış yıllardır. Ne var ki küçük kızı Mavis büyümüş 118 (yazıyla yüzonsekiz) yaşına gelmiştir. Babasından aldığı söz üzerine kendi -yarasa- kanatlarıyla uçma zamanıdır artık. Otelin güvenli duvarları arasında özenle yetiştirdiği kıymetli kızını insanların dünyasına nasıl bırakacağını kara kara düşünen aşırı kontrolcü baba, tüm mahlûkat dostların katıldığı doğumgünü partisinin davetsiz misafiri 21 yaşındaki serüvenci Jonathan’ın genç kızın gönlünü çalmasıyla çileden çıkar.
Ezeli ve ebedi baba-kız çatışması motifi üzerinden ilerleyen film, karakterlerini aldığı korku filmlerine gönül verenleri espri ve gönderme bombardımanıyla mest etmeyi ihmâl etmemiş. Senaryo yazarları Peter Baynham ve Robert Smigel’e şahsım adına özel bir selâm.
Yönetmenlik koltuğunda oturan Rus asıllı Genndy Tartakovsky ise meraklılarının çok iyi bildiği ödüllü TV animasyon dizileri ‘Samurai Jack’, ‘Dexter’s Laboratory’ ile mükemmel ‘Star Wars: Klonların Savaşı’ canlandırmasıyla tanınıyor. İlk sinema filmi ‘Otel Transilvanya’nın yüzlerce kişilik ekibinin başında çıkardığı iş yine çok göz alıcı. Gotik ve dışavurumcu bir karakterin hakim olduğu set tasarımları mükemmel. Grafik açıdan son derece stilize karakterlerin zengin ve detaylı arka plânlarla uyumu çok başarılı. Bir de 3D tutkunlarını mest edecek ‘masa sekansı’ var ki görmeye değer.
Korku filmi tutkunlarını daha en başta, Columbia Pictures’ın simgesi olan kadın heykelinin yarasaya dönüşmesiyle tavlayan ‘Otel Transilvanya’ son dönemin en eğlenceli yapımlarından.
(22 Kasım 2012)
Ferhan Baran
ferhan@ferhanbaran.com
18 Eylül 1905 yılında Stockholm’de doğan ve 15 Nisan 1990 yılında New York’ta ölen İsveçli Greta Garbo, Hollywood’u oyunculuğu ve yaşam tarzıyla ele geçirmişti belki de. Gerçek adı Greta Lovisa Gustafsson olan Garbo’ya, “sinemanın en gizemli kadını” ve “gelmiş geçmiş en güzel kadını” demişlerdi. Ona, 1955 yılında “Unutulmaz Sahne Performansları İçin” Oscar ödülü sundu Akademi. Güzelliğiyle perdeden büyü saçan Garbo, 1941 yılında George Cukor’un Ludwig Fulda’nın oyunundan uyarladığı siyah-beyaz “Two-Faced Woman-İki Yüzlü Kadın” filmiyle sinemaya veda etmişti. Bu filmde Garbo’nun gece kulübündeki baloda “Chica-Choca” müziğiyle dansı muhteşemdi. Bu filmden sonra ölene kadar da hiçbir filmde oynamadı. Garbo’nun, sessiz sinema döneminde İsveç’te 1920’de Ragnar Ring’in yönettiği “Herr och Fru Stockholm-Bay ve Bayan Stockholm” filmiyle sinema hayatı başladı. 1926’da Hollywood’a gitti. Garbo’nun 1936 yılında oynadığı “Camille-Kamelyalı Kadın” filmi onun en iyi performansı olarak değerlendiriliyor. Siyah-beyaz “Kamelyalı Kadın” filmini George Cukor yönetmişti. Film, Oğul Alexandre Dumas’nın 1852’de yazdığı aynı adlı romanından beyazperdeye aktarılmıştı. Garbo’yu, 1931 yapımı siyah-beyaz “Mata Hari” filmi unutulmazlar arasına kattı. Garbo’nun canlandırdığı Mata Hari, 1. Dünya Savaşı’nda Hollandalı bir kadın casustu. Hem de ne casus!.. Filmi George Fitzmaurice yönetmişti. Ernst Lubitsch’in 1939 yapımı siyah-beyaz “Ninotchka-Gülmeyen Kadın” komedi filminde, Ekim Devrimi’nden sonra Avrupa’ya gelmiş Rus Nina Ivanovna “Ninotchka” Yakushova’yı oynadı Garbo. Bu filmin senaryo yazarları arasında sonradan büyük yönetmenlerden olacak Billy Wilder da vardı. 
Gerçek adı Maria Magdalena Dietrich olan Marlene Dietrich de, tıpkı Greta Garbo gibi sinemanın en büyülü ve karizmatik kadın oyuncularındandı. 27 Aralık 1901’de Berlin’de doğan Alman oyuncu, 6 Mayıs 1992’de Paris’te öldü. Tam anlamıyla bir faşizm ve Nazi karşıtıydı. Onu sinemada zirveye taşıyan filmse, 1930 yapımı siyah-beyaz “Der Blaue Engel-Mavi Melek” filmiydi. Bacak bacak üstüne attığı sahne onu ikonlaştırdı. Yönetmen Josef von Sternberg, Heinrich Mann’ın romanından uyarlamıştı filmi. Dietrich, sanat hayatına kabare şarkıcısı olarak atılmıştı. Hollywood onu “Mavi Melek”ten sonra keşfetmekte gecikmedi. Aynı yıl Hollywood’da “Morocco-Yanık Kalpler” filmiyle Garry Cooper’ın karşısına geçti. Filmi de yine Josef von Sternberg yönetti. Sinema, onu hep “Mavi Melek” diye anıyor. Festivallerde “Mavi Melek” ödülleri onun için veriliyor. Josef von Sternberg’n yönettiği siyah-beyaz “The Devil Is a Woman-Kadın Şeytandır” filmi yazar Pierre Louÿs’un “La femme et le Pantin” romanından uyarlanmıştı. Bu romanı, 2012’de İmge Kitabevi “Kadın ve Kukla” adıyla yayımladı. Billy Wilder’ın 1948 yapımı siyah-beyaz “A Foreign Affair-Günahsız Melek” komedi filmi, savaş sonrasına bakıyordu. 
Joan Crawford, 23 Mart 1906’da Teksas’ın San Antonio şehrinde doğdu. 10 Mayıs 1977’de New York’ta öldü. Asıl adı, Lucille Fay LeSueur’du. Hem sinemada hem de hayatında güçlü ve sert bir kadındı. Hatta kızını dövecek kadar. 1945 yılında Michael Curtiz’in “Mildred Pierce-Ömre Bedel Kadın” polisiye-kara filmiyle “En İyi Kadın Oyuncu” dalında Oscar kazandı. Crawford, başrole hızla yükseldi. 1934 yılında Clarence Brown’ın siyah-beyaz “Chained-Altın Zincir”, aynı yıl W.S. Van Dyke’ın siyah-beyaz “Forsaking All Others-Baskın” ve 1939’da George Cukor’un “The Women-Kadınlar” filmlerinde güçlü oyunculuğunu doruklara taşıdı. Klâsik “Kadınlar” filminin ikinci çevrimini 2008’de Diane English tarafından aynı adla modernize edilerek perdeye aktarılmıştı. 1952’de Felix E. Feist’in siyah-beyaz dramı “This Woman is Dangerous-Yılan Ruhlu Kadın” filminde kör olacağını öğrenen bir gangster kadını oynadı. Aynı yıl David Miller’ın kara filmi siyah-beyaz “Sudden Fear-Çıldırtan Takip” nefes kesici bir gerilimdi ayrıca. 1953’te Charles Walters’ın renkli ve sinemaskop çekilmiş müzikali “Torch Song-Yaralı Gönül”de oynadı. 1954 yılında Nicholas Ray’in bir western filmi “Johnny Guitar-Dişi Kartal” filminde oynadı. Bu feminist western filmi, McCarthy’nin “cadı kazanı”na metaforik olarak eleştiri getiriyordu. 1956’da Robert Aldrich’in siyah-beyaz “Autumn Leaves-Son Aşk” filminde oynadı. Bu filmde Nat King Cole, “Autumn Leaves” şarkısını söylüyordu. Bu şarkıya kulağınız aşinadır belki. 1962’de yine Robert Aldrich’le siyah-beyaz “What Ever Happened to Baby Jane?-Küçük Bebeğe Ne Oldu?” geriliminde de oynadı. Karşısında da Bette Davis vardı. Hayatının son dönemlerinde televizyon dramalarında görüldü Crawford.
Rita Hayworth, kızıl saçlı bir ateş gibiydi. Belki de “Gilda…” Kimilerine göre, Hollywood’un büyük film stüdyolarından Columbia’nın logosundaki anıtsal kadındı. Columbia’nın en önemli kadın oyuncularındandı Hayworth. Columbia’nın kurucusu Harry Cohn ona tapıyordu. Asıl adı Margarita Carmen Cansino olan Hayworth, evlilikleriyle de magazin dünyasını meşgûl etti. Bir Şii liderin oğlu olan Prens Ali Han’la ve büyük yönetmen-oyuncu Orson Welles’le de evlilik yaptı. New York’ta 17 Ekim 1918’de doğdu ve 14 Mayıs 1987’de yine aynı şehirde öldü. Hayworth, 1939 yılında ünlü yönetmen Howard Hawks’un siyah-beyaz “Only Angels Have Wing-Melekler Kanatlı Olur” macera filminde Cary Cooper ve Jean Arthur’un yanında Judy karakteriyle göründü. Onu unutulmazlar arasına sokan 1946 yapımı Charles Vidor kara filmi “Gilda-Şeytanın Kızı” oldu. On yılı aşkın süre Rita Cansino adını kullanan oyuncu, 1937’den itibaren Rita Hayworth adında karar kıldı. Hayworth, Charles Vidor’un “technicolor” tonlarla çekilmiş 1946 yapımı “Cover Girl-Sana Tapıyorum” müzikal filmiyle Hollywood’da önemli oyuncular arasındaydı artık. Başrolü de Gene Kelly’yle paylaşmıştı. Orson Welles’in 1947 yapımı “The Lady from Shanghai-Şanghaylı Kadın” kara filminde de oynadı. Bu filmdeki aynalar koridorunu keşfetmeli. 
Cahide Sonku… Yeşilçam tarihi böyle güçlü bir kadın oyuncu görmedi. Hızlı yükseldi hızlı düştü. 17 Aralık 1916’da Yemen’de doğan Sonku, 18 Mart 1981 yılında yoksulluk içinde Beyoğlu Alkazar Sineması’nda öldü. Bir dönem Türkiye sinemasına tek başına hükmeden Muhsin Ertuğrul’un gözde oyuncusuydu. Sonku, 16 yaşında Darülbedayi’ye girmiş, Şehir Tiyatroları’nın gözde oyuncusu olmuştu. Sonku, Ertuğrul’un 1933 yapımı “Söz Bir Allah Bir” filmiyle sinemaya adım attı. 1934 yılında “Bataklı Damın Kızı Aysel”le ününü çoğalttı. Bu filmlerin sesli çekildiğini de belirtelim. Sonku, Yeşilçam’ın ilk starıydı. Adına sigara bile üretildiği söylenir. Oyunculuk döneminde güçlü ve gözde oldu. Sinemanın değişmesi ve gelişmesi karşısında gerilerde kaldı. Yaşlılığı zorlu geçti. Son filmini “Yeşilçam Sokağı”yla yaptı. Ülkü Erakalın’ın yönettiği bu film ne yazık ki erotik bir filmdi. 
Güçlü kadın oyuncuların yanında kırılgan kadın oyuncular da vardı. Jean Seberg, mutsuzluğun adıydı. Çoğunlukla Fransa’da film çeviren Amerikalı oyuncu Seberg, Iowa-Marshalltown’da 13 Kasım 1938’de doğdu. 8 Eylül 1979’da intihar ederek öldüğü söylendi. Meksikalı yazar Carlos Fuentes’ten hamile kaldı ve FBI doğuracağı çocuğunun “zenci” olacağının dedikodusunu yaydı. Erken doğum yapan Seberg, bunalımlara girdi ve başarısız intihar teşebbüslerinde bulundu sık sık. Sonunda, 1979’da Paris dışında arabasının içinde ölü bulundu. Ölümünde hep bir FBI şüphesi oldu. FBI, Seberg’ü Kara Panterler’e destek verdiği için takibe almıştı. Kara Panterler, ABD’de siyahlara yönelik ırk ayrımcılığına karşı mücadele eden bir örgüt. Seberg, sinemaseverlerin zihninde, Jean-Luc Godard’ın 1960 yapımı siyah-beyaz ve sinemaskop “A Bout de Souffle-Serseri Aşıklar” filmindeki “uzlaşmacı” Amerikalı öğrenci kız Partricia olarak kaldı. Oyunculuğunun başlarında Otto Preminger’ın gözdesi olan Seberg, ustanın 1958 yapımı “Bonjour Tristesse-Günaydın Hüzün” filminde başroldeydi. Françoise Sagan’ın aynı adlı romanından uyarlanan film, aralık 1959’da ülkemizde de vizyona çıkmıştı. Bu film, siyah-beyaz, renkli ve sinemaskoptu. Filmde Cécile’i oynayan Seberg’e David Niven ve Deborah Kerr eşlik etmişti. Georges Auric’in bestelediği ve muhteşem Juliette Gréco’nun yumuşak sesiyle söylediği “Bonjour Tristesse” şarkısı dinlenmeli. Keman tınısı kafanızın içinde dolaşıyor sanki. Jack Arnold’ın Leonard Wibberley’nin romanından uyarladığı 1959 yapımı renkli “The Mouse That Roared-Kükreyen Fare” savaş komedisinde Peter Sellers’la oynadı. “Yeni Dalga” yönetmenlerinden Philippe de Broca’nın 1961 yapımı siyah-beyaz “L’amant de Cinq Jours-Tatlı Günler” komedi filminde oynadı. 1963’te Robert Parrish’in “In the French Style-Fransa’da Aşk” filminin ardından 1964’te Claude Chabrol, Jean-Luc Godard, Ugo Gregoretti, Hiromichi Horikawa ve Roman Polanski’nin yönettiği “Les Plus Belles Escroqueries du Monde-Dünyanın En Büyük Dolandırıcıları” siyah-beyaz, renkli ve sinemaskop epizodik filmde de oynadı. Seberg, Godardın “Le Grand Escroq-Büyük Dolandırıcı” bölümünde Patricia Leacock’u canlandırdı. 1966’da Irvin Kershner’ın “A Fine Madness-Çılgın Adam” filminde Sean Connery ve Joanne Woodward’la başroldeydi. Joshua Logan’ın 1969 yapımı “Paint Your Wagon-İki Kabadayı/Altın Avcıları” filminde iki dev Clint Eastwood ve Lee Marvin’le oynadı. Eski kocası yazar Romain Gary’nin yönettiği 1971 yapımı “Kill!-Öldür” suç geriliminde de göründü. 
Bir trajik hikâye de Marilyn Monroe’dan. Asıl adı Norma Jean Mortenson olan siyah saçlı kız, saçlarını sarıya boyatıp Marilyn oldu sonra. Büyük stüdyolardan Fox, onun her şeyinden yararlandı. Sömürdü. Bu hayata dayanamayan Monroe, 5 Ağustos 1962’de Los Angeles’ta intihar etti. 1 Haziran 1926’da Los Angeles’ta doğan Monroe, “seks sembolü” olan “aptal sarışın”dı hep. Ama, o kırılgandı ve sıcaklık arıyordu. 1940’ların sonunda küçük rollerle sinemaya adımını attı. İlk çıkışını John Huston’ın 1950 yapımı siyah-beyaz soygun filmi “The Asphalt Jungle-Elmas Hırsızları”yla yaptı. Joseph L. Mankiewicz’in 1950 yapımı “All About Eve-Perde Açılıyor” dramında Bette Davis ve Anne Baxter’la oynadı. Henry Hathaway’in 1953 yapımı renkli “Niagara” kara filmi en beğenilen filmi oldu. Çünkü dünyanın iki harikası iç içeydi bu filmde: Niagara Şelâlesi ve Marilyn Monroe… Yine 1953’te Howard Hawks’la “Gentlemen Prefer Blondes-Erkekler Sarışınları Sever”i, Otto Preminger’la 1954 yapımı westerni “River of No Return-Dönüşü Olmayan Nehir”i, 1955’te Billy Wilder’la “The Seven Year Itch-Yaz Bekârı”nı çekti. Bu filmde havalandırma üzerinde savrulan eteğiyle belleklere kazındı Monroe. Onu en masum ve çekici haliyle gösteren Joshua Logan’ın 1956 yapımı “Bus Stop-Otobüs Durağı”ydı. John Huston’ın lânetli filmi 1961 yapımı siyah-beyaz westerni “The Misfits-Uygunsuzlar”da oynayan başrol oyuncuları yakın zamanlarda peş peşe ölmüşlerdi. İlk ve son çıplak göründüğü yapımsa en son filmi “Something’s Got to Give”di. Filmi, George Cukor 1962’de çekti. Monroe, bu filmin çekimleri sürerken intihar etmişti. 
Bir diğer kırılgan oyucuysa Romy Schneider’di. 23 Ekim 1938’de Viyana’da doğan Romy Schneider, 29 Mayıs 1982’de Paris’te öldü. Bu büyük oyuncunun ölümü muamma. Hatırasına saygı için üzerinde otopsi yapılmasına izin verilmedi ve ölüm nedeni kalp krizi olarak kayıtlara geçti. Herkes onun ölen küçük oğlunun acısına dayanamayıp intihar ettiğine inanıyordu. Çok duygusal oyuncu olan Schneider, oğlunun korkunç ölümüne dayanamadığı için sürekli içiyordu. Gerçek adı Rosemarie Magdelena Albach-Retty olan Schneider, 1955 yapımı “Sissi” filmiyle ünlendi. Sanat yaşamını da Fransa’da sürdürdü. Fransızların büyük oyuncusu Alain Delon’un hem partneri hem de sevgilisi oldu. Belki de hayatta en büyük düş kırıklığını Alain Delon yaşattı ona. Delon-Schneider işbiriliğinden iyi filmler çıktı ortaya. 1969’da Jacques Deray’le “La Piscine-Sen Benimsin” ve 1972’de Joseph Losey’le “The Assassination of Trotsky-Troçki: Meksika’da Cinayet” filmleri çıktı ortaya. Orson Welles’in Kafka’dan uyarladığı 1962 yapımı siyah-beyaz “The Trial-Dava” filmi de filmografisinde önemli bir yerde. En unutulmaz filmlerini melodram ustası Claude Sautet’yle yaptı Schneider. Sautet’yle, 1970’te “Les Choses de la Vie-Hayat Bağları/Hayatın Cilveleri”, 1971’de “Max et les Ferrailleurs-Zafer Yolu”, 1972’de unutulmaz aşk filmi “Cesar et Rosalie-Sen ve Ben”, 1976’da “Mado”, 1978’de “Une Histoire Simple-Basit Bir Hikaye” filmlerini yaptı. Hayatının son dönemlerinde iki çarpıcı filmde göründü. Bertrand Tavernier’nin 1980 yapımı “La Mort en Direct-Ölümü Beklerken”, sert bir medya eleştirisiydi. Claude Miller’in 1981’de yönettiği “Garde a Vue-Korkunç Şüphe”, Fransız usulü sıkı bir suç filmiydi. Onun oynadığı birkaç film daha: Jean-Louis Trintignant’la 1973’te “Le Train-Lekeli Güneş” filminde oynamıştı ve filmi de Pierre Granier-Deferre yönetmişti. Michel Deville’in 1974 yapımı “Le Mouton Enragé-Çapkın Tilki” filminde başrolü Jean-Louis Trintignant, Jane Birkin ve Jean-Pierre Cassel’le paylaşmıştı. Bu iki film de 1978 yılında ülkemizde vizyona çıkmıştı. Yine Jean-Louis Trintignant’la başrolü paylaştığı Francis Girod’nun 1980 yapımı “La Banquière-Banker” filmi de var. Filmin müziklerini Ennio Morricone usta yapmıştı. Schneider, birçok şöhretin bir araya geldiği ve 007 James Bond yönetmeni Terence Young’ın 1979 yapımı “Bloodline-Mirasçılar” suç filminde de oynamıştı. Filmde kimler yoktu ki: Audrey Hepburn, Ben Gazzara, James Mason, Irene Papas, Ömer Şerif…
29 Ağustos 1915’te Stockholm’de doğan, 29 Ağustos 1982’de Londra’da ölen Ingrid Bergman, İsveç’ten Hollywood’a gitti ve sinemanın özel oyuncularından biri oldu. İsveç’te 1932 yılında küçük rollerle başladığı sinema macerasını 1939’da Gregory Ratoff’un “Intermezzo: A Love Story-Intermezzo: Bir Aşk Hikâyesi” filmiyle Hollywood’a taşıdı. Bu film, Gustaf Molander’in Bergman’ı başrolde oynattığı 1936 yapımı “Intermezzo” filminden uyarlanmıştı. Asıl fark edilişini, Fred Zinnemann ustanın 1941’de Robert Louis Stevenson’ın romanından uyarladığı “Dr. Jekyll and Mr. Hyde-Dr. Jekyll ve Bay Hyde” filmiyle gerçekleştirdi. Başrolü de Spencer Tracy’yle paylaşmıştı. Onu sinemada ölümsüzler arasına katan filmse Michael Curtiz ustanın film, yönetmen ve senaryo dallarında Oscar kazanmış 1942 yapımı siyah-beyaz “Casablanca-Kazablanka” filmiydi. Humphrey Bogart’la oynadığı bu filmde unutulmaz Ilsa’ydı. Yıllar sonra eski sevgilisi Rick’le de karşılaşıyordu Ilsa. Çek direnişinin önemli liderlerinden Victor Laszlo’yla olan ve onunla kaçmak için Rick’in gece kulübüne gelmiş Ilsa. Filmde en unutulmaz an, piyanist Sam’in (Dooley Wilson) söylediği “As Time Goes By” (Zaman Geçtikçe) şarkısıydı. Bu sahnede Sam’le Ilsa arasında geçen konuşmalar sinema tarihine de geçti. Elbette finaldeki havaalanı sahnesi de belleklere yerleşti. Sam Wood’un 1943’te Ernest Hemingway’in romanından uyarladığı ve İspanya İç Savaşı’nda geçen “technicolor” rengiyle çekilmiş “For Whom the Bell Tolls-Çanlar Kimin İçin Çalıyor” filminde Gary Cooper’la oynadı ve aday olduğu Oscar’ı alamadı. Hitchcock filmlerinde de unutulmaz karakterler yarattı. 1945’te Gregory Peck’le “Spellbound-Öldüren Hatıralar”, 1946’da Cary Grant’la “Notorious-Aşktan da Üstün”, 1949’da Joseph Cotten’la “Under Capricorn-Kapri Yıldızı” filmlerinde başrolü paylaştı. 1950’de beklenmeyecek bir şey yaptı ve büyük İtalyan yönetmen Roberto Rossellini’ye gitti. İkisi de evliydi ve birbirlerine aşık olmuşlardı. Hollywood bunu hemen cezalandırdı. Çünkü onlar “ahlâk bekçileri”ydi. Bergman, kocası Rossellini’den ikiz kız çocukları doğurdu. Isabella Rossellini ünlendi daha sonraları. Bergman, Rossellini’nin 1950 yapımı siyah-beyaz “Stromboli” filminde oynadı. 1961’de Anatole Litvak’ın “Goodbye Again-Brahms’ı Sever misiniz?” filminde Yves Montand ve Anthony Perkins’le oynadı. François Sagan’ın “Aimez-vous Brahms” romanı, 1959’dan 1995’e kadar çeşitli dönemlerde “Brahms’ı Sever misiniz?” adıyla bizde de yayımlandı. Filmde Diahann Caroll, “Love is Just a Word” caz şarkısını söylüyor gece kulübünde. Muhteşem bir an. Bergman, adaşı ve vatandaşı Igmar Bergman’ın 1978 yapımı “Höstsonaten-Güz Sonatı”nda oynadı. Bergman, “En İyi Kadın Oyuncu” dalında ilk Oscar’ını George Cukor’un 1941 yapımı “Gaslght-Işıklar Sönerken” filmiyle aldı. İkinci Oscar’ını Anatole Litvak’ın 1956 yapımı renkli ve sinemaskop “Anastasia-Çarın Kızı” filmiyle kazanmıştı. 
Her güzel festivalin bir sonu vardır. İşte birini daha geride bırakarak ama biriktirdiğimiz güzel anıları da yanımıza alarak döndük yuvalarımıza… 
yönetmen gösterimler sırasında seyircilerle birlikte olmak istedi. Fakat Amerika seyircisi gibi Malatya seyircisi de Sayles’ı yalnız bıraktı. Yönetmenin son filmi Amigo’yu izlemeye yalnızca 10 kişi gitmişti. Bu 10 kişinin içinde ben ve iki arkadaşımda vardı. Filmi sadece 7 Malatyalı izledi. Maggie Sayles bu duruma alışkın olduklarını söyleyerek ve gülümseyerek gelenleri saydı ve “10 kişiniz, benimle birlikte 11 oluyoruz, fena sayı değil.” dedi. Kısacası Sayles’lar Amerika’daki kasırgaya rağmen okyanusu aşıp Malatya’ya gelmiş fakat bizim seyircimiz evlerinden ya da otellerinden Sayles’ın filmlerini izlemeye gelememişti.
“Festival konukları kalksın biz oturalım.” diyen de… Nitekim öyle de oldu. Sinema yazarı ve uluslararası yarışma filmi jürisinde olan Alin Taşcıyan yerini bir seyirciye vererek filmi salondaki basamaklara oturarak izledi. 
Festivalin en özel konuklarıydı onlar. Hababam Sınıfı’yla büyüdük hepimiz… Hâlâ da her izledikçe içimiz ısınıyor, eğleniyor, keşke o sınıfta biz de olsak diyoruz. Yıllar sonra Malatya’da tekrar bir araya geldi Hababam Sınıfı öğrencileri. Büyümüş koca koca adam olmuşlardı. Kimi mühendis, kimi müzisyendi artık. Onları yakından tanıyınca Hababam Sınıfı’nın neden bu kadar gerçek olduğunu da daha iyi anladım. Çünkü oyun oynamıyorlardı. Oldukları gibiydiler. Hâlâ sıkı dostlardı. Hani okuldan hep birlikte kaçıp maça gidiyor ya da binbir zorlukla okulun altına tüneller açıp yine hep birlikte Mahmut Hoca’nın odasında alıyorlardı ya soluğu, işte Malatya’da da öyleydiler. Hep birlikte yine muzur, yine yaramaz. Birlikte halay çektiler, birlikte güldüler ve hüzünlendiler. İyi ki Malatya’dan geçtiler…
abartıdan uzak halleri onlara toplu ödül kazandırdı. Anlaşılan o ki En İyi Erkek Oyuncuyu ararken, jüri 
ki üç dört kazağı giyip çıktık dağın başına. Güneşe orada ‘Merhaba’ dedik. O da bizi üzmedi ısıttı içimizi… Büyülü bir yer Nemrut. Ayak bastığınız an değişik, garip bir hisse kapılıyorsunuz. Efsanevi heykeller hoş geldiniz der gibi göz kırpıyor sanki size. Kısacası çok güzel bir geziydi ama bu kadar özel bir yerin yollarından bahsetmeden de geçemeyeceğim. Virajlı yolların yeni yapıldığı söyleniyor fakat yollarda korkuluk yok ve mıcırlı. Karanlık bir yolda uçurum kenarında gidiyorsunuz. Ayrıca Nemrut gibi tarihi önemi olan bir yer için herhangi bir güvenlik önlemi de alınmış değil… Heykeller sadece bir zincirle çevrilmiş, o zinciri de herkes çok rahat aşabildi zaten. Bence bu kadar özel bir yere daha fazla yatırım yapılmalı. Buradan yetkililere seslenmiş olayım. Belki birileri sesimi duyar.
İspanyol Julio Medem’in yönettiği ‘Cecilia Yoldan Çıkıyor’ isimli üçüncü öykü, Havana’da bırakıp gideceği sevgilisi ile rüyalar ülkesi Amerika’dan aldığı cazip teklif arasında bocalayan yetenekli caz şarkıcısının tereddütleri üzerine. 
“Pazartesi: El Yuma” adındaki İlk bölümü, ünlü oyuncu Porto Riko kökenli Amerikalı Benicio del Toro yönetiyor. Amerikalı genç turist Teddy Atkins’in Havana macerası bu. Mühendis olmuş, ama şimdi taksi şoförlüğü yapan Angel, Amerikalı genç turist Teddy’yi evine götürüyor. Teddy, Havana’yı tam içeriden keşfediyor. Barda, transeksüel biriyle tanışan Teddy, onun kadın görünümünde bir erkek olduğunu keşfettiğinde yolları ayrılıyor. Bu bölümde unutulmaz bir bar sahnesi var. Barda birkaç insan bir yandan içerken, Hollywood’da Delmer Daves’in 1957’de siyah-beyaz ve sinemaskop çektği, Glenn Ford’un oynadığı “3:10 to Yuma-Gönüllü Katil” ve James Mangold’ın 2007’de çektiği ve başrolünde Russell Crowe’u oynattığı 
sıcak ve insana iyi geliyor. 
söyleyebiliriz. 
Yaşlı Marta’nın hayali…
ortaya çıkıyor seyirci için. Her şey Karadeniz dağlarının puslarının ardında sanki. Nihat, ormanda gözetleme kulesi denilen binaya yerleşiyor. İletişimi telsizle hep. Arada bir şefi onu kontrole geliyor. İki katlı bina düzenli ve temiz. Nihat’ın eli de becerikli. Kendine el arabası yapıyor ve onunla eve çalı çırpı, kopmuş dallar toplayıp eski usül şöminesinde ısınıyor. Telsizdeki kod adı da “dipsizgöl” onun. Orada, Dipsizgöl adında mesire yeri de var. Erzak almak için de arada kasabaya iniyor Nihat. Otogarın lokantasında yemek de yiyor bazen. Hostes Seher’le küçük de olsa iletişim de kuruyor burada. Seher’in sırrı da karnında büyüyor. Ailesi onu okuması için annesinin 
dayısının evinde kalması için baskı yapsa da, Seher karnındaki bebeğin babasının annesinin dayısı olduğunu söylüyor annesine öfkeyle. Aylar geçtikten sonra tek başına bebeği doğuran Seher, nefret duyduğu bebeği dışarı da bir yerlere bırakıyor ve orayı terk ediyor. Olanları gören Nihat, Seher’i ikna edip ormandaki kendi mekânına götürüyor. Sonra da terk edilen bebeği alarak bebeğin yaşamasını sağlıyor. Geçmişte eşini ve çocuğunu kazada yitiren Nihat, belki de kendi vicdan azabından ve suçluluk duygusundan kurtulmaya çabalıyor. Hiçbir şey kolay değil. Bu iki insanın hayatına sessizce girip sessizce terk eden film, açık uçlu finaliyle sinemada önemli bir yerde duruyor. 
gerçek hayattaki gibi zorlu. Zihninde sürekli çatışan Seher için her şey cehennem. Tecavüz sonunda hamile kalmış ve bu masum bebeği doğurmuş. Onu hemen kabullenmesi elbette zor. Nihat, geçmişindeki derin acıyı unutabilmek için bu anne ve bebeğini birbirine yakınlaştırmaya çabalıyor. Film bittiğinde neyin nasıl olacağını da bilemeyeceksiniz. Belki her şey güzel olacak veya büyük trajediler yaşanacak… Filmin görselliği de gerçek anlamda çarpıcı. Çoğu anda Nihat’ın ruhu gibi dingin kamera, Seher’in zihnindeki fırtınalarla öfkeli hale dönüşüyor. Filmi seyrederken, olumlu anlamda Mike Leigh ruhunu hissettik. Hikâyeyi anlatışı ve hikâyenin içinde dolaşmasıyla. 
Özellikle Seher’in göründüğü birçok an Leigh ruhunda. Filmde, Ken Loach ruhunu hissettiren bir an da var. Sarsıntılı bir öfkeli kamera uzun plân çekimle Seher ve Nihat’ı takip ediyor. Yönetmen Esmer, İngiliz sinemasının bu iki büyük yönetmeninin gerçeklik yansımalarının kıyılarında dolaşabilmiş. Seher’in doğurma sahnesi de sinema için özel. Yönetmenin kadın olmasına rağmen Seher’in dişiliğini erkek gözüyleymiş gibi yansıtabilmiş bir de. Seher’in terk ettiği bebeği aldığında, bu bir film olmasına rağmen rahatlama hissediyorsunuz bebeğin hayata tutunduğu için. Nihat’ın bebeğe banyo yaptırdığı an etkileyici. Karnı aç bebeğin annesinin memesini emişindeki mutluluğu da seyredilmeye değer bir an. 
seslerin filme çok şey kattığını da belirtelim. Sosyoloji eğitimi alan yönetmen Esmer, 2005 yılında Mersin’de tiyatro yapan köylü kadınlar üzerine belgeseliyle adını duyurdu. Yönetmen 2009’da 
Eksiliyorum!
Festivalde itiş kakış salonları doldurup aynı filmleri daha sonra bu sinemalarda izlemek için, kahve bedeli kadar bir bilet parasını esirgeyenler: Birkaç on bin sinefil de müsebbip, filmleri ‘fast food’ gibi tüketenler de… Hepimiz!
“Kaderi alt edecek olan sizlersiniz.”
Yönetmenin anlatımını bu denli güçlü kılan en önemli unsur ise tabi ki oyuncuları. Güçlü kadrosuyla film adeta canlı bir oyunculuk dersi veriyor. Yavuz Turgul’un çalışmayı çok sevdiği Şener Şen, her zamanki gibi ustalığını konuştururken Dünya rolüne Meltem Cumbul kadar yakışabilecek başka bir oyuncuyu düşünemiyoruz. Cumbul, rolüyle uluslararası bir oyuncu olduğunu kanıtlıyor. Timuçin Esen de yönetmenin güçlü karakter tanıtımının yardımıyla Türk sinema tarihindeki en dehşet verici kötü adam performanslarından birini sergiliyor. Filmin asıl yıldızının ise Dünya’nın kızı rolündeki Ece Naz Kızıltan olduğunu söylemek isterim. Kızıltan, bir oyuncunun altından kalkabileceği en zor işi göğüsleyip seyirciyi konuşmadan etkilemeyi başarıyor. Yan rollerdeki usta oyuncular Güven Kıraç ve Sümer Tilmaç da göz dolduruyorlar.
Hikâyenin dokunaklılığında mükemmel müzik ve şarkı seçiminin de etkisi büyük. Aynur Doğan ve rahmetli Neşet Ertaş’ın yorumlarıyla destek olduğu bestelere Meltem Cumbul çıplak sesiyle katılıp ne kadar kuvvetli bir oyuncu olduğunu bir kez daha gösteriyor.
William Friedkin hayli ilerlemiş yaşına rağmen ikinci baharını yaşıyor. Son filmi 
40’lı yıllardan başlayarak yetkin örneklerini vermiş klasik ‘Kara Film (Film Noir)’ örneklerine bir saygı duruşu. Ancak ahlâk ve vicdandan nasibini almamış, insanoğlunun koyu kötücüllüğünü umutsuzca taşıyan karakterlerinin hiçbiriyle özdeşleşme olanağı yok. Büyük stüdyolar defterini çoktan kapatmış bizim ihtiyar delikanlının da taviz vermeye hiç niyeti yok. Friedkin’in -yüzevurumcu tiyatro diye çevirebileceğimiz ve in your face (yüzünüze karşı) deyiminin tahrif edilmiş haliyle anılan- ‘in-yer-face’ akımıyla flört eden metni sinemaya uyarlarken otosansür uygulamaktan kaçındığını, dolayısıyla filmin ABD’de pornonun kıyısındaki yapımlara uygun görülen NC-17 (17 yaşından küçükler izleyemez) sınıflandırmasına tabi tutulduğunu bilgi olarak ekleyelim. 
Önceden söyleyeyim (yazayım) Yeşim Ustaoğlu’nun 
yerleştirmiş, olayların gerilim noktalarına, uzun ve sözsüz. Hani kitaplarda bir cümlenin sonuna eklenen, o kahramanın, aklından / bilincinden geçen düşüncelerin (hiç biri söylenmeyen şeylerin) yazılması gibi… Ustaoğlu bunu sinemada görsel olarak yapıyor. Kitapta yazarın yazdığını hepimiz -aynı şeyler olarak- okuruz ama sinemada Ustaoğlu’nun gösterdiğini çekerken düşündüklerini anlamamız imkânsız. Her seyircinin, -filmin o noktasına gelinceye kadar biriktirdikleri ile farklı farklı- algılaması, ayrı tatlar alması, filmin, sinemanın diğer sanatlarla -özellikle edebiyatla- ayrıştığı noktalar. Ustaoğlu Zehra ile Mahur ve Olgun ilişkileri yanında diğer kahramanlarla / yaşayan kahramanlarla ilişkilerini de filmine yerleştirmiş. 
Korku filmleriyle flört eden ‘Stop Motion Animasyon’ furyasına türün ustası Tim Burton’dan parlak bir katkı 
Ölüm gerçeği ve öteki aleme merakı tüm yapıtına yansımış olan Burton, korku sineması geleneğinin sıkı takipçisidir. Son filmi bir kez daha sinema tarihinin bu en köklü türüne saygıyla dolu. Victor ve ailesinin soyadı ilk filmde olduğu gibi Frankenstein, Winona Ryder’ın seslendirdiği küçük Elsa efsanevi vampir avcısı Van Helsing’in soyadını taşıyor, sınıf arkadaşlarından Edgar ‘E’ Gore yakın tarihli başka bir animasyonun kahramanı, çılgın bilim adamının kambur asistanı Igor’un tıpkısı. Yeni versiyonda rolü büyüyen ve daha önce ‘Ed Wood’da ünlü korku filmleri oyuncusu Bela Lugosi’yi canlandırmış Martin Landau’nun seslendirdiği biyoloji öğretmeni Bay Rzykruski tiplemesi bariz bir biçimde Burton’ın hayranı olduğu bir diğer korku filmleri efsanesi Vincent Price’ı andırıyor. 
çalışarak, yıl sonunda kayıplarımız olarak sizlere ulaştırmaya çalışıyoruz. Sylvia Kristel ise, sonradan fark ettiğimiz bir isim, ölüm haberi gazetelerde çıktı, uykusunda ölmüş, toprağı bol olsun. Gazeteler haber olarak geçtiler de, sinemamızdaki çalışması ile ilgili -ben görmedim- tek satır yazılmadı. 2002’de bir Türk yapımında (yapımcı Sinan Çetin / Plato Film) oynadı. Hollanda kökenli bu oyuncu Emmanuelle filmi ile birden ünlenince peşi peşine -aynı adı taşıyan ve numaralandırılan- filmlerde oynadı. Kaç tane olduğunu bilemiyorum, taklitleri de çekilmiş olabilir, -yerelleştirilerek- yerlisi bile yapıldı (!?!):Kasımpaşalı Emanuel (Sırrı Gültekin / 1979)
Güneş / 2005) Fakat Sinan Çetin -her halde çekip bitirdi- The Banka filmini 2002’den beri -2012’deyiz- gösterime sokmuş değil. Yazarların yazdıkları romanları okura ulaştırmamaları / yayınlamamaları görülmüş bir olaydır ama, “film çekip” bunun seyirciye ulaştırılmaması pek gördüğümüz bir olay değil (ama The Banka olayı da tek değil!) Çeşitli filmlerin çekildikten sonra seyirciye ulaşamaması / gösterime çıkamaması, sık sık duyup üzüldüğümüz şeyler ama The Banka olayı farklı, gösterime sokulmuyor. Bütün bunları yazmanım asıl nedeni, tüm basında yer alan Sylvia Kristel’in ölümü haberleri arasında The Banka filminden hiç söz açılmadı, filmin gösterime çıkarılmaması bir bahane olabilir mi? (Bana göre olmaması gerekirdi.) 
Rzykruski’nin sınıfta yaptığı bir deney Victor’a bir şey denemeye itiyor. Victor, Sparky’yi hayvan mezarlığındaki ebedi istirahathanesinden çıkarıp deneyi yapıyor ve Sparky hayata dönüyor. Frankenstein ruhu yeniden gelmiş ve ölüyü diriltmiş. Bilim fuarı da var kasabada. Öğrenciler bilim yarışını kazanmak için birbirleriyle yarışıyorlar. Aslında bu yarışı yarışmaya sokan Toshiaki. Olanlar oluyor ve ölmüş hayvanlar tek tek mezarlarından çıkıp kasabaya heyecanlı korku salıyorlar. Bir de Edgar “E” Gore var, Victor’ın sınıf arkadaşı. Görünüşüyle de sinemanın Drakulalarından düşmüş gibi. 
“Frankenstein”, İthaki Yayınları’ndan 2012’de çıkmıştı. Romantizm akımını da keşfetmek gerekecek. Elbette Burton, “Dracula”ya da selâm gönderiyor. Victor’ın anne-babası, evde televizyonda Terence Fisher’ın 1958 yapımı “Horror of Dracula-Dracula’nın Dehşeti” filmini izliyorlardı. Burton’ın 
tanışıyor. Gün onun için çok zorlu geçiyor. Tüm zorluklarda Vincent yanında hep. Heather’ın gerçek adı Sharon. Babası Harry’ninki de Christopher da Silva. Sharon’ın annesi Rose, Sessiz Tepe adındaki kasabada mı? Babası da ortadan yok olan Sharon, Vincent’ı da ikna ederek arabayla Sessiz Tepe’ye doğru yola çıkıyorlar. Bu o kadar kolay değil. Kasabada gizemli tarikat tuhaf olaylar yaratarak Sharon’a korkunç kâbuslar yaşatıyor. Sharon kim diye kuşku da oluşuyor zihinlerde. Sharon bir yetim ve gerçek anne-babasını bilmiyor. Bu filmi seyrederken insanın zihni gerçekten karışıyor ve hikâye derinleştikçe bazı şeyler daha anlamlaşmaya başlıyor. Hikâye 
sürprizli gelişiyor ve kendini de hemen ele vermiyor. Çünkü Sharon’la özdeşleşen seyirci, Sharon bir şeyleri anlamaya başladığında anlam yaratabiliyor. Kışın içindeki kasaba sisler içinde ve kar gibi küller yağıyor. Dışarıda hiç kimsenin görünmediği kasaba tam anlamıyla hayalet şehir. 1960’ların ve 70’lerin arabaları, dükkânlar, evler orada yaşanmışlığı hissettiriyor. Tarikat, lunaparkın altındaki mahzenlerde yaşıyor ve özgürlüklerine ulaşacaklarını düşlüyorlar şiddet saçarak. Hikâye gerçekten sürprizli ve her şeyi kendiniz yaşamalısınız sinemaskop üç boyutlu perdede. 
3D-Sessiz Tepe: Karababasan 3D”
ışıklandırmalar da bu gotik atmosfere çok şey katmış. Bu filmdeki mekânlar bizi gerçekten etkiledi. Belirlediğimiz bu unsurları, öncelikle korku sineması en başından beri kullanıyor. Elbette çok şey gelişti. Bassett’ın 
Paul Thomas Anderson’ın altıncı ve şimdilik son filmi 
geçirmiş eski tüfek Sydney’in Vegas’ta son kuruşunu da yitirmiş John’u bir fincan kahve ve sigara ikramının ardından himayesine alması, ya da ‘Ateşli Geceler / Boogie Nights’da baskıcı annesinin bunalttığı genç Eddie Adams’ın porno kralı yapımcı Jack Horner’ın vesayeti altında para ve şöhrete kavuşması gibi Freddie Quell de yaralı ruhunu manevi babası ve ustası Lancaster Dodd’un güvenli kollarında onarmaya çalışacaktır.
çekilmiş erkekler fantezisi, savaş sonrasının albenili alışveriş merkezindeki detaylar, John Ford’un ünlü westerni ‘Çöl Aslanı / The Searchers’ın final çekimine saygı duruşunda bulunan California kırsalından kaçış bölümü, Quell / Phoenix’in öfkesini yenemeyip tarihi klozeti parçaladığı hapishane sekansı veya hapishane dönüşü ustayla çırağın çocukça bir coşkuyla yerlerde yuvarlandığı unutulmaz sahne, Quell’in genç yaşlı ayırt etmeden ev partisindeki tüm kadınları anadan doğma düşlediği bölüm ilk elde akla gelenler.