Çağan Irmak’ın son filminin ilk üç gününde seyirciden çok iyi rağbet görmesi basına “Dedemin İnsanları, Çağan Irmak’ın en iyi açılış yapan filmi oldu” şeklinde yansıtıldı. Bu ifade diğer filmlerinin ilk 3 gün hasılatlarıyla karşılaştırıldı. “Issız Adam”a bir şey demeyeceğim ama yapımcısı Avşar Film’de çalıştığım sırada vizyona giren “Babam Oğlum”a basın koordinatörü olarak kenarından köşesinden bulaşmışlığım var. O nedenle bir hatırlatma yapayım. “Dedemin İnsanları” belirtildiği gibi ilk 3 gününde 490 salonda vizyona girdi ve 164.500 kişi tarafından seyredildi. “Babam Oğlum” ise ilk 3 gününde 35 salonda vizyona girdi ve 35.101 kişi tarafından seyredildi. Rakamları salon adedine indirgersek Çağan Irmak’ın En İyi Açılış Yapan Filmi hâlâ “Babam Oğlum”, çünkü Dedem’i 3 günde salon başına 336 kişi, Babam’ı 1.101 kişi izlemiş. Şimdiden yazayım “Dedemin İnsanları” vizyonunu tamamladığında benzer bir kıyaslama yapılırken “Babam ve Oğlum”un vizyonunu -yanlış hatırlamıyorsam- 175 kopya ile tamamladığı da dikkate alınsın. Birde “Çağan Irmak’ın filmleri genelde kulaktan kulağa yayılarak seyircinin ilgisini çekiyor” deniyor. Bu ifadede de bir eksiklik söz konusu. “Dedemin İnsanları”nın tanıtımını yapan arkadaşın da başına aynı şey geldi. Biz basın koordinatörleri istisnasız her film için aynı tanıtım gayretini gösteririz, ondan sonrası filmin kendisine kalmıştır. “Babam ve Oğlum”da da öyle bir söylenti çıkmıştı, neymiş efendim film iyi duyurulmadığı halde kulaktan kulağa yayılarak seyircisini arttırmış. Açıkladığım üzere hiçde öyle değil. Film iyi hasılat yaptığında kulaktan kulağa, tepeden tırnağa, aşağıdan yukarıya, sağdan sola yayılmış oluyor, kazara iş yapmazsa basın elemanları al gülüm ver gülüm. Olmuyor yani, tarihe not düşmüş olayım.

(01 Aralık 2011)

Sadi Çilingir

Twilight serisinin dördüncü filmi Twilight Saga: Breaking Dawn – Part 1 (Alacakaranlık Efsanesi Şafak Vakti Bölüm 1) tıpkı Hary Potter’ın son iki filminde uygulanan taktikte olduğu gibi ikiye bölündü.
Ve yine beklendiği gibi gişe rekorları kırıyor.
Tabii Twilight’ın hinlikleri bununla sınırlı değil.
İzleyici kitlesini özellikle gençlerin oluşturduğu Twilight’ın sondan bir önceki bölümü Breaking Dawn adeta gelenek, görenek ve ahlâk bilgisi dersi gibi.
Nasıl mı?
Bir kere gençler kendi hayatlarıyla ya da hayalleriyle bir şekilde bağlantı kuramadığı bir filmi böylesine sahiplenmez.
Twilight, her ne kadar vampir ve kurt adamlarla dolu fantastik bir hikâye gibi görünse de bu tiplemeleri (görünüşlerindeki gerçeklikten de dolayı) kendi hayatlarında bulmaları olası. Bella ve Edward arasındaki ilişkiyi fena halde ciddiye alıyor ve kendileri de tıpkı Edward gibi bir sevgili bulma hayalleri kuruyorlar.
Peki Edward’ın vampir olmak dışındaki özellikleri neler?
Bir kere yaşı büyük ve olgun…
18 yaş altı genç kızlara bak böyle büyük bir adamla birlikte olursan baştan bir şeyleri kabullenmelisin mesajı veriliyor bir kere.
Peki, yaptın bir hata ve aşık oldun, o halde mutlaka evlenmelisin.
Evlilik dışı ilişki yaşamamalısın diyerek okuldu, eğitimdi, kariyerdi her şey bir kenara bırakılıyor.
Evlilikten önce cinsel bir yakınlaşma kesinlikle yaşanmıyor.
Bir de işin içine bebek girince, durumun ciddiyeti giderek artıyor.
Bu yaşta hamile kalan her kıza o çocuğu dünyaya getirmemesi öğütlenir.
Çünkü kendisi daha çocuktur ama filmimiz sizin günahlarınızı o masum yavru çekmesin diyerek onu dünyaya getirme pahasına annenin ölümü daha doğruymuş gibi gösteriyor.
Tabii bir de annelik içgüdüleri var.
Kan içmeler vs…
Bella’yı yavaş yavaş öldüren bebek önce şeytan sonra da günahsız bir melek oluveriyor.
Gelenek ve göreneklere uygun düğün hazırlıkları, bebeğe iki tarafın annesinin harflerinden uydurmasyon bir isim türetmeler daha neler neler…
Kısaca Twilight Saga bu bölümde gençliğe hitabe gibi.
Tabii bir de genel olarak filmin sinemasal olarak verdiği tattan söz etmek gerekirse, yerle yeksan olduğunu söylemeye gerek var mı bilmiyorum.
Filmin 15, hadi bilemediniz 30 dakikası alacak bir mevzu 120 küsür dakikaya öyle bir yayılmış, öyle bir yayılmış ki, bir an kendimi bir brezilya dizisinde sandım.
Göz göre göre yoluyorlar fanları.
Filmin maliyeti de ilk gün çıkmıştır eminim.
Çünkü bütün film neredeyse kapalı mekânlarda geçiyor.
Bir balayı evi, bir de Edward’ların evi.
Güzel iş valla.
Yine de takdir etmek lâzım.
Bakalım son bölümde nasıl bir taktik uygulayacaklar, bekleyip göreceğiz.

(01 Aralık 2011)

Gizem Ertürk

Henüz Ahmet Uluçay’ın acı kaybına alışamamışken, sinemamızın köşe taşlarından, birçok unutulmaz filmin yaratıcısı usta yönetmen Zeki Ökten’in ölüm haberiyle sarsılmıştık o günlerde.. Şimdi ise Lütfi Akad ustanın ölümünün acısına alışmaya çalışıyoruz. Sinemanın o güzel insanlarının acı kaybı kolay alışılır gibi değildi. Güzel düşlerin izini sürenler birer birer çekiliyordu hayattan ve hayat daha da anlamsızlaşıyor; biz gittikçe daha yalnızlaşıyorduk her ölümle. Ahmet Uluçay da büyük düşlerin izini sürmüştü yaşamı boyunca.

Hepimizin kalbinde yatan aslan sinemaydı bütün zamanlarımızda, yaşımız kaç olursa olsun. Beyazperdede izlediğimiz filmlerin etkisiyle hülyalara dalar, sinemanın yakıcı aşkı ile kavruluruz.

Henüz ilkokul yıllarımda, lokum kutularının altını sinema perdesi biçiminde kesip, kutunun iki ucuna geçirdiğim çubuklara gazeteden kestiğim “Bizimkiler” çizgi romanını arka arkaya ekleyip sararak yaşıtlarıma sinema gösterileri yapardım. Ortaokula geldiğimde sinema makinesiyle, film afişleriyle tanışmıştım. Ortaokul arkadaşım Orhan’ın babası okullarda hafta sonları film oynatırdı. Yaşlanan ve yorulan babasından görevi Orhan devralmıştı. Kartal’ın, Cevizli’nin, Maltepe’nin çeşitli okullarında hafta sonları birlikte film gösterirdik. Sinema makinesini, afişleri ve büyük siyah perdeleri birlikte taşır, filmleri birlikte sarardık. Okulun salonunda filmi izleyen çocuklarla birlikte, biz de izlerdik kaçıncı kez izlediğimizi düşünmeden ve sıkılmadan.

O yaşlarda birçok işte çalışmama karşın, en çok sinemalarda çalışan yaşıtlarıma imrenirdim o günlerde. Çünkü benim gidemediğim, izleyemediğim filmleri onlar hiç kaçırmıyorlardı. Yine de gittiğimiz sinemalarda ‘alaska frigo’ ve gazoz satan o çocuklar kadar iyi tanırdım sinema oyuncularını.

Ahmet Uluçay’ın yaşamöyküsünü düşündüğümde o günlerimi anımsıyorum. 1950’li 60’lı yıllarda köyleri, kasabaları gezen seyyar sinemacılar vardı. Kimi köy meydanında ya da okul salonunda gösterirdi filmleri. Ahmet Uluçay’ın da yaşam öyküsünden, sinemayı böyle bir seyyar sinemacı sayesinde tanıdığını öğreniyoruz. Bir tutkuya dönüşen sinema düşünü hayata geçirmek için çok beklemez. Her “düşbaz” gibi biraz delidir sonuçta. Onun deliliği dahiliğindendir. “Köyün delisi” diye bellenen kimseler bilge kişilerdir çoğu zaman. Bilge ve dahi sinemacı Ahmet Uluçay da köyün delisi gözüyle bakılabilecek düşünü gerçekleştirme işine koyulur. Dahiliği yaşamı boyunca hepimizin tanık olduğu zekâsı ve yaratıcılığındandır; “deliliği” ise “düşbaz”lığından. 12 yaşında arkadaşı İsmail Mutlu ile üç yıllık bir uğraşın sonunda yaptıkları sinema makinesiyle bir ahırda köylülere film göstermeye başlarlar. Sinema çöplüklerinden film toplayıp, kareleri birbirine ekler, bir kaç saniyelik görüntüler elde ederek; köyün bir ahırında dağları, deniz ve ormanı seyrederler. Ailesinin “sinema zengin çocuklarının işidir” demesi de tutkusunu yok edemez.

Arkadaşlarıyla “Tepecik Köyü Arkadaş Sinema Grubu”nu oluşturup çok kötü bir kamerayla işe koyulurlar ve ilk filmi “Optik Düşler”i 1992 yılında çeker.

Ahmet Uluçay’ın kısa filmlerini, belgesellerini 2005 yılında Akbank Kısa Film Festivali, Özel Bölüm’de izleme olanağı bulmuştum. Yaşam öyküsünde yer alan “ilk kez 1994 yılında 6. Ankara Uluslararası Film Festivali’ne katılarak Optik Düşler ve Koltuk Değneklerinden Kanat Yapmak isimli filmleriyle tanındı. Ahmet Uluçay 11 filmiyle 22 ödül kazandı” cümleleri kısa yaşamına ne çok düş sığdırdığını anlamamız için ipucu.

Bir söyleşisinde “Dünyanın en güzel filmlerini ben çekiyorum. Buna inanıyorum ve dünyanın en güzel filmlerini yine ben çekeceğim.” demişti. Karpuz kabuğundan gemiler yaptı, düşlerini yüzdürdü; bize de dünyanın en iyi filmlerinden birini bıraktı miras olarak.

Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak

“Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak” filmin kahramanlarından biri olan Karpuzcu Kemal’in, “olmayacak şeylere umut bağlamak” anlamında kullandığı ve kendi uydurduğu bir deyimdir.

Filmin Öyküsü: Recep ve Mehmet yazları, köylerinin yakınındaki yaz mevsiminde yakınlardaki Tavşanlı kasabasında çıraklık yapmakta olan iki köylü çocuğudur. Recep bir karpuz satıcısının, Mehmet ise bir berberin yanında çıraklık yapmaktadır. Her ikisi de sinemaya delicesine tutkundur. Bu tutkunun bir sonucu olarak geceleri köydeki evlerinin terkedilmiş ahırında bir yandan derme-çatma bir film projeksiyon makinesi yapmaya çalışırken, diğer yandan da hayatlarını tümden değiştirecek olan rejisörlük hayalleri kurmaktadırlar. Köyün delisi Deli Ömer de çocukların bu sinema sevdasının tek tanığı ve destekçisidir.

Onların bu konudaki uğraşlarını kimse ciddiye almaz: Ne kasabadaki fotoğrafçı, ne aileleri, ne de kasabadaki sinema salonunun sahibi… Fakir köylü çocuklarıdır onlar ve böyle şeylerle vakit geçirmeyerek vakitlerini daha faydalı uğraşlar için harcamalıdırlar.

Recep bir gün, kasabada oturan ve ineklerine yedirmek için ham karpuzları toplamaya gelen Nezihe adlı iki kız çocuğu olan dul bir kadın ile tanışır. Nezihe’ye her gün kelek çıkan karpuzları toplayıp kendisine getirmek üzere söz verir. Bu sevimli çocuktan hoşlanan Nezihe, Recep’in bu iyiliği karşısında onu sık sık çay içmek veya kahvaltı etmek için evine davet etmeye başlar. Recep bu gelip gitmeler sırasında Nezihe’nin büyük kızı olan ve yaşça da kendisinden büyük olan Nihal’e ilgi duymaya başlar ve onun ilgisini çekebilmek için türlü uğraşlar verir. Nihal ise başlangıçtan beri bu yabancı ve köylü oğlan çocuğun eve girip çıkmasından bile rahatsız olmakta ona elinden geldiğince ters davranmaktadır. Küçük kız Güler ise ablasının aksine Recep’e ilgi duymakta ancak o da bu ilgisine karşılık bulamamaktadır. Önceleri karşılıksız olan bu aşklar, tam anlamıyla gelişmeye fırsat bulamadan Nezihe ve kızlarının aniden kasabadan taşınmasıyla sona erer. Bu sırada zaten işlerini de kaybetmiş olan iki kafadarın ellerinde artık sadece uyduruk projeksiyon makinelerinde hareketli görüntü elde edebilmek ümidi kalmıştır.

Sinema projeksiyon makinesi konusundaki denemeleri sonunda başarıya ulaşsa da iş ve aşk konularındaki şanssızlıkları bu konuda da yakalarını bırakmaz. Deli Ömer bir kızgınlık anında zorlukla çalıştırmayı başardıkları projeksiyon makinesini parçalar.

Sonunda, Recep ve Mehmet’in hayatlarında iz bırakarak geçen bir yaz mevsimi sona ermiş ve kahramanlarımız her şeyi kaybetseler de hiçbir zaman kaybetmeyecekleri sinemasal hayalleri ile başbaşa kalmışlardır.

Film “Optik Düşler”in uzun metraj olarak tasarlanmasıyla oluşur. ‘Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak’ Uluçay’ın yaşamöyküsüne dayanıyor.

“Entelektüel olmaya çalışmıyorum. Sinema yaparken bildiklerimi de unutuyorum.” diyordu Ahmet Uluçay. Entelektüel olma beyhude çabası biz ölümlülere özgüydü sonuçta. O, yaradılıştan zeki ve büyük düşleri olan, naif bir sinemacıydı; naif olduğu kadar büyük yaratıcılara özgü bir bilgeliğin sinemamızdaki karşılığıydı.

(01 Aralık 2011)

Mesut Kara