Ben de dehşete düştüm! 18 yıldır kültür sanat dalında gazeteciyim, 16 yıldır aralıksız gazete ve televizyonlarda film eleştirisi yapıyorum, 14 yıldır film gösterilen programlar sunuyorum, 12 yıldır Türkiye’nin önde gelen film festivallerine film seçiyorum…

Birçok sansür vakasıyla karşılaştım, birçok filmin yasaklandığına tanık oldum, birçok filmin bağlamından koparılıp tuhaf tuhaf çıkarsamalar yapılarak tartışıldığını hayretle gördüm. Ama böyle bir saptırmayla ilk kez karşılaşıyorum!

24′teki Tematik Film Kuşağı’nda geçen yıl 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’ne denk gelen bir yayınımızda “Kuduz Köpek Johnny / Johnny Mad Dog” adlı filmi gösterdik. Bu kuşakta hep yaptığımız gibi Film Önü bölümüne filmin temasına uygun olarak alanında Türkiye’deki en yetkin isimlerden birini davet ettik. Uluslararası Af Örgütü’nden bir temsilci rica ettik, Türkiye Lobi ve Medya Koordinatörü Avi Haligua filmi izledi, temsil ettiği kurumun hassasiyetlerini yansıttığı kanaatine vardı ve yayınımıza katıldı. Af Örgütü’nün geçen yılki bildirisi de zorla silah altına alınan çocuklar sorununa özellikle değiniyordu.

Bu filmi seçtik çünkü bu konuda yapılmış en cesur ve gerçekçi filmdi. 2008 Cannes Film Festivali’nde Fatih Akın’ın başkanlık ettiği Belirli Bir Bakış jürisi Umut Ödülü vermişti. Jüride Yeni Delhi Televizyonu’ndan Hintli gazeteci Anupama Chopra, Rusya 1. Ulusal Kanalı’ndan gazeteci Catherine Mtsitouridze, haftalık Al Ahram Gazetesi’nden Mısırlı eleştirmen Yasser Moheb, İspanyol Filmotek’inin yöneticisi Jose Maria Prado yer almıştı.

2009 İstanbul Film Festivali’nde İnsan Hakları ve Sinema bölümünde verilen Avrupa Konseyi Sinema Ödülü – FACE’e aday gösterilmişti. Sadece izleyip beğenenler olarak kendi kanaatimizle sınırlı kalmadık, The Independent ve l’Humanite gibi bu konulara duyarlı yaklaşımlarıyla tanınan gazetelerin, Sight & Sound gibi film eleştirisinin en yetkin örneklerini veren bir derginin övgü dolu eleştirilerini de okuduk.

Buna rağmen, her ne kadar filmin belgeselvari gerçekçiliğine hizmet etse de çok sert sahneler olduğuna kanaat getirdik. Yurt dışında 12 – 15 yaş arası sınırlar konmuştu. Zaten RTÜK ölçütlerine uydurma zorunluluğumuz vardı. Filmi televizyon yayımına uygun hale getirdik, bazı şiddet içeren sahneleri kısalttık, birçoğunu da blurrledik. Tematik Film Kuşağı’nda yayınlandı. Film Önü’nde çocuk haklarına saygı ve hassasiyet çağrısında bulunduk. Açıkçası bu yayınımızla gurur duyuyorum. Diğer bütün yayınlarımızla gurur duyduğum gibi. Tematik Film Kuşağı’nın tekrar gösterimlerinde Film Önü’nü yayınlamıyoruz.

Geçen haftaki tekrar gösteriminden sonra böylesine önemli bir yapım hiç ummadığımız bir haksızlığa hedef oldu.

Gazete Habertürk’ün 29 Nisan tarihli İstanbul ekinde manşet haber… Başlığı “İDO’da film koptu”.

Aa, ne olmuş acaba?

Spotu aynen şöyle: Olacak iş değil ama oldu! Feribotta sürekli açık olan Kanal 24′te kanlı, şiddetli, tecavüzlü film yayınlandı. Yolcular isyan etti, İDO yetkilileri “Anlaşmamız var kapatamayız” dedi. Dehşet filmi çoluk çocuğa izletildi.

Yok artık daha neler! Bugünleri de mi görecektik! Bak sen şu vicdansızlara, şu sorumsuz yayıncılığa bak! Habere göre “Çocuklara yönelik istismar ve şiddetin kol gezdiği şu günlerde öyle bir olay yaşandı ki, akıllara zarar”.

Benim aklıma da zarar!

Yolcular kapatın demiş, İDO kapatmamış, aileler çocukları izlemesin diye akla karayı seçmiş. Çocukcağızların medyadan çekmediği kalmadı, bütün bir gece ulusal kanallardan yayınlanan diziler, hatta sırf çocuklara yönelik çizgi filmler bile bunca şiddet yüklüyken, reklâmlarda her tür cinsiyetçiliik kol gezerken bir bu eksikti!

Neymiş bu film? “Kuduz Köpek Johnny”. Pardon? Aynı isimda başka bir film mi var? Büyük harfle atılmış “SARSICI” başlığı altındaki film bilgilerini okuyalım bakalım:

“Kuduz Köpek Johnny adlı film Afrika’daki çocuk savaşçıları anlatıyor. Filmde gerçek hayatında da asker olan 15 çocuk rol aldı. Şiddet sahnelerinin son derece çarpıcı şekilde kullanıldığı filmde, uyuşturucu alan çocukların birbirine tecavüzü de var. Birçok eleştirmen tarafından fazla cüretkar bulunan film, Cannes Film Festivali’nde ‘Umut Ödülü’ almıştı. Film için 15 yaş sınırı da konulmuştu.”

Sinemadan bir parça anlayan biri haberin niteliğiyle filmin niteliği arasındaki çelişkiyi hemen görmüştür. Umarım göremeyenler oradan buradan ucuza kiloyla sapık filmler kaldırdığımızı sanmamıştır!

İnsaf edin sevgili Habertürk çalışanları!

Birincisi kuşağın adı Dünya Sineması değil Tematik Film Kuşağı.

İkincisi ilk yayın değil, tekrar yayını. RTÜK’ün onayı olmasa ilk yayından sonra ihtar ya da ceza alırdık. İnanın bana bir filmimizin bir plânının fonunda minicik görünen karakterler sigara içiyormuş diye 50 bin TL ceza kestiler çatır çatır! Yani denetleniyoruz!

Üçüncüsü çatışma ve tecavüz sahneleri kesildi ve blurrlendi. Biz filmi yaş sınırını kaldıracak hale getirdik. 15 yaş sınırı kondu demişsiniz, o her ülkede verilmedi, Fransa’da 12 yaşın altına yasak örneğin. Zaten bunlar da orijinal versiyon üzerinden yapılan sınırlamalar. Bizimki orijinal versiyon değil.

Dördüncüsü bu film hakkında çıkan hemen hemen bütün ciddi basın organı eleştirileri övgüyle dolu. Sadece ‘cüretkâr’ denmiyor o upuzun eleştirilerde!

Altıncısı bu filmi dolaysız veya dolaylı olarak onaylayan kurumlar hepimizden daha üstündür karar mercii olarak: Cannes Film Festivali seçicileri, Fatih Akın başkanlığındaki hepsi medya çalışanlarından oluşan Belirli Bir Bakış Jürisi, Uluslararası Af Örgütü… Ayıptır söylemesi ben o tarihte henüz seçilmiş değildim ama bugün Dünya Film Eleştirmenleri Federasyonu – FIPRESCI Başkan Yardımcısı unvanını taşıyorum.

Evet, şu an Tematik Film Kuşağı’nın sunucusu olarak tarafım ama olmasam, siz bu konuda ilkeli ve nesnel habercilik yapmak istemiş olsanız, benden görüş talep etseniz size şunu yazardım:

Bu filmdeki şiddetin kullanımı yersiz ve ticari değil, gerekli ve gerçekçidir. Çocuk askerlerin içinde yaşadığı koşulları anlayıp onları yargılamamız, hâlâ birer çocuk olduklarını ve bilinçsiz davrandıklarını anlamamız için gerçekçi biçimde yansıtılmıştır. Cüretkâr değil natüralisttir anlatım biçimi. O yüzden etkileyicidir ama ne rencide edicidir ne de özendirici. Bu filmde çocuk askerlerin maruz kaldığı ve uygulamaya zorlandığı şiddetin doğası irdelenmekte ve onların içinde hâlâ çocuk kalan yan sergilenerek, rehabilitasyon umuduna dikkat çekilmektedir. Kanayan bir yaranın kanamasını durdurmak için üzerine bastırmak gerekir.

(02 Mayıs 2010)

Alin Taşçıyan

Sadi Bey’in Onuru Bizi Gururlandırdı

Sevgili dostum ve abim Sadi Bey, Anadolu Üniversitesi 12. Uluslararası Eskişehir Film Festivali’nde Sinemaya Emek Ödülü aldı. Sadi Bey bu ödülü yıkılacak olan Emek Sineması’na adayarak hoş bir sürpriz yaptı. Yıllardır tüm sinema camiasını ayırt etmeksizin kucaklayarak yardım eden Sadi Bey’in ödül kazanması artık internet sinema yazarlığının gitgide ne kadar önem kazandığının bir göstergesidir.

Paraya Dayalı Bir Sistem

Sinema özünde sanat, gerçekte ise paraya dayalı bir üründür. Yani kim ne çekerse çeksin, yatırdığı onca parayı çıkarıp kâr etmek ister. Yeşilçam döneminde sponsor, devlet desteği ve reklâm geliri yoktu. Tek gelir biletli seyirci idi. Bu sebeple sinemada kaliteyi belirleyen halkın kendisi idi. Yani eskiden sinema halkın aynası gibiydi. Sinema halkın erdemini, cesaretini, namusunu, korkaklığını, özgürlüğünü, ihtiyaçlarını beyaz perdeye yansıttı.

Bu süreç uzun yıllar devam etti. 75’lerde seks filmleri furyası patlak verince kadın ve çocuklar evlerine döndü. Filmler sadece sokaktaki adam için çevrilmeye başladı. 75 – 90 arası aslında Türk sinemasında bunalım ve kurtuluş dönemidir. Özel TV kanallarının ortaya çıkışı ile montajcısından sesçisine kadar yeni bir nesil yetişmeye başladı. Önce yabancı diziler Köle Isaura’lar seyirciyi esir etti. Televizyon seyircisinin kokusunu alan sektör, sinema ve dizi filmler ile tıpkı eskiden olduğu gibi izleyicinin tam olarak istediği şeyleri vermeye başladı. Zamanla iyice yetişen yeni yönetmenlerimiz teknik olarak Hollywood’dan aşağı kalmayan, hatta onları bile aşan filmler çekmeye başladılar.

Eski Yeşilçam Seyircisi, Bugünün Rating Sistemi

Televizyondaki dizi enflasyonu bugün hız kesmeden devam ediyor. Son 10 yıldır çekilen dizi filmler genç, yaşlı herkesi ekran karşısına çiviliyor. Arada kötü olanlar veya ratinge yenilenler henüz daha başlarda iken sona eriyor. Yoluna devam edenler ise neredeyse 200 bölüm oynuyor. Dizi filmlerin çeşitliliğine bakacak olursak, hemen hemen her yaşa uygun bir dizi görebilirsiniz. Acemi Cadı, Aşk-ı Memnu, Kurtlar Vadisi gibi…

Ben bu durumu eski Yeşilçam dönemine benzetiyorum. 60’lı yıllarda senede 200 film çevrilir ve genç yaşlı herkes sinemaya koşardı. Halkın beğenmediği bir film iki seksen yere yatar ve bir daha o türde film çevrilmezdi. Halkın sevdiği filmler olursa da çarşaf çarşaf benzer filmler çekilirdi. Yani bugünün rating sistemi eskiden sinemaya biletli giden halkın ta kendisi idi. Değişen sadece teknoloji oldu ve artık halkın beğenisini sadece 3 – 5.000 aile belirler oldu.

Sinema Meclisi Sınıfı Geçti

Ne çok özlemişiz sinema sohbeti izlemeyeli. Hatırlıyorum 1985’li yıllarda Rekin Teksoy’un TRT’deki sinema ve edebiyat sohbetlerini. Pazar günlerimizin en güzel saatleri idi. Sevgili dostumuz Ali Murat Güven eli yüzü düzgün çok düzeyli bir sinema programı ile ekranlara renk getirdi. Cine5’te her Cumartesi 22:30’da yayınlanacak olan Sinema Meclisi programı her hafta 4 veya 6 konuk ağırlayarak sinemanın sorunlarını tartışacak. Kendisine yayın hayatında başarılar ve sinema dolu günler dilerim.

(02 Mayıs 2010)

Erhan Işık

[email protected]
www.yesilcam.gen.tr

Siyah Beyaz, sizin ilk uzun metrajlı filminiz. Bir yönetmen olarak Ahmet Boyacıoğlu’nu tanıyabilir miyiz?

1988’den beri sinemanın içindeyim. 8 yıl Ankara Film Festivali Yürütme Kurulu üyeliği yaptım. 1995’den bu yana da Gezici Festival’i gerçekleştiriyoruz Ankara Sinema Derneği’ndeki arkadaşlarla. Sinema daha ağır basınca 1997’de çalıştığım hastahaneden istifa ettim ve yirmi yıllık genel cerrahi kariyerimi bıraktım. 2001 yılında iki kısa film çektim, ikisinde de Tuncel Kurtiz oynadı. 2005 – 2007 yılları arasında Türkiye’nin Eurimages temsilciliği görevini yürüttüm.

Filmin senaryosu da size ait ve bildiğim kadarıyla Ankara da “Siyah Beyaz” adında bir bar gerçekten var. Niçin bu barın filmini yapmak istediniz?

Filmin senaryosu üzerinde yaklaşık yedi yıl çalıştım. Siyah Beyaz, Ankara’da 26 yıldır açık olan bir bar ve sanat galerisi. Benim 1986’dan beri devamlı gittiğim, arkadaşlarımla buluştuğum bir mekân, bir çeşit yaşam alanı. Sahipleri Fulya ve Faruk Sade, çok yakın arkadaşlarım. İlk filmim (kısa film) Cenaze Töreni’ni de orada çekmiştim, çok sinematografik bir yer. Siyah Beyaz’ı ve müdavimlerini, o bardaki dostluklar anlatan bir film yapmayı yıllardır plânlıyordum.

Filmin hazırlık ve çekim aşamalarından bize biraz bahsedebilir misiniz?

Aslında 2008 Temmuz ayında çekimlere başlamayı plânlamıştık, ancak zaman darlığı nedeniyle gerekli hazırlıkları tamamlayamadık. Bunun üzerine çekimleri 2009 Temmuz ayına erteledik. Bu ertelemenin çok büyük faydasını gördük çünkü hazırlanmak için bir yıl zamanımız oldu. Bu süre içinde oyuncu kadromuzu ve teknik ekibimizi yavaş yavaş oluşturduk ve plânladığımız gibi 29 Haziran 2009’da çekimlere başladık.

Filminiz için bir Ankara filmi oldu diyebilir miyiz peki?

Siyah Beyaz, biz Ankaralılar için önemli bir mekân. Yıllardır birçok ressamın ve heykeltıraşın sergilerine ev sahipliği yaptı, birçok sanatçının, gazetecinin ve politikacının uğrak yeri oldu. Böyle bir mekânı konu alan film, şüphesiz birçok insan tarafından “Ankara filmi” olarak değerlendiriliyor. Ama diğer taraftan Siyah Beyaz’ın müdavimleri arasında yer alan birçok kişi de artık İstanbul ve Bodrum’da yaşıyor. Filmin öyküsünü ele aldığımızda, uzun süren ve bozulmayan dostlukları anlattığı için, filmin böyle dostlukların var olduğu her yerde de geçebileceğini düşünmek gerekiyor.

Filminizi izleyen Siyah Beyaz bar müdavimleri arasından; “Aaa filminde beni anlatmışsın” diyenler çıkacak mıdır?

Siyah Beyaz’ın bazı sahnelerinde barın müdavimlerini zaten figüran olarak kullandık, dolayısıyla birçok insanın beyazperdede kendini barın içinde görme şansı var. Diğer yandan filmde anlatılan karakterler barın müdavimlerinden yola çıkılarak yaratıldığı için birçok insanın filmde kendini bulması gayet doğal. Gerçek hayatta da barın sahibi olan Faruk Sade, filmde Taner Birsel tarafından canlandırılıyor.

Bir de şu konu çok dikkatimi çekti, filmin karakterlerinden Muzaffer kalp krizi geçirdikten sonra daha sakin bir yaşam sürmek istiyor ve sümüklü böcek besleyerek vaktini geçiriyor. Muzaffer’in bu sakin yaşam isteğini neden sümüklü böcek beslemekle temsil ettiniz?

Erkan Can’ın canlandırdığı Muzaffer, filmdeki en kurmaca karakter. 40 yaşında kalp krizi geçirdikten sonra işini bırakıyor ve hayatını yavaşlatma kararı alıyor. Kedi veya köpek yerine sümüklü böcek beslemesi de hayatını yavaşlatmasının bir göstergesi gibi. Filmin çekimlerini sırasında sümüklü böcekler hakkında çok şey öğrendik. Örneğin sümüklü böcekler saniyede 1 mm yol kat ederlermiş. Salgıları keskin cisimler üzerinde yürüseler bile onları yaralanmaktan korurmuş, dolayısıyla bir sümüklü böceğin bir jiletin üzerinde yürümesi bile mümkünmüş.

İlk uzun metrajlı filminizde bu kadar ünlü ve başarılı oyuncuyu bir araya getirmeyi nasıl başardınız?

Aslında çok kolay oldu. Tuncel Kurtiz yıllardır projenin içindeydi hatta onun canlandırdığı Ahmet Nihat karakteri için senaryo aşamasında uzun süre birlikte çalıştık. Diğer oyuncuların çoğu da senaryoyu okuduktan bir gün sonra projeye dahil oldular.

Filmin internet sitesinden takip edebildiğim kadarıyla, film her şehirde değil sadece belli yerlerde gösterime giriyor. Bu bir tercih miydi, yoksa zorunluluk mu?

Şu an 53 kopya ile başta Ankara, İstanbul, İzmir olmak üzere 11 kentte gösterimdeyiz. Film önümüzdeki haftalarda diğer kentlerde de gösterime girecek.

Gelelim doktorluk geçmişinize, aslında bir cerrahsınız; sinema hayatınıza nasıl girdi?

Çocukluğum beri iyi bir sinema izleyicisiydim. Almanya’da 1977 – 1985 arasında genel cerrahi ihtisasımı yaparken sinema tarihinin bütün klâsiklerini izleme ve arşivleme şansına sahip oldum ve çok büyük bir sinema kitaplığı oluşturdum. Türkiye’ye döndükten sonra da 1986’da Oscar Filmleri adlı bir kitap yazdım, o sırada Ankara Film Festivali’ni yapmaya hazırlanan Sayın Mahmut Tali Öngören ve ekibiyle tanıştım. Ondan sonra da sinema benim için en önemli uğraş oldu.

Röportajımız burada sona eriyor tüm sinemaseverlere ve sadibey.com okuyucularına son olarak ne söylemek istesiniz?

İyi Seyirler dilerim!…

Röportaj için teşekkürler…

(30 Nisan 2010)

İlayda Vurdum