Son günlerin en çok izlenen yerli yapımı “Çakallarla Dans 2”yi yönetmeninden dinlemek için, sevgili sinema yazarı arkadaşım Murat Tolga Şen’i de yanıma alarak, düşüyoruz yollara. Yolda epey dedikodu yaparak SugarWorkz’e geliyoruz. Balkonda bizi filmin senaristlerinden Ali Tanrıverdi karşılıyor coşkuyla. Tamam diyorum galiba röportaj iyi geçecek. Kapıdan girdiğimizde içerdeki aile ortamını ve huzuru hissediyoruz. Herkes işinde gücünde… “Filmi çektik hadi artık biraz dinlenelim” diyen yok! Hepsi yeni projeler için uğraşıyor. Yönetmen Murat Şeker tüm içtenliğiyle başlıyor anlatmaya… Gizlisi saklısı yok, ne geçiyorsa içinden onu söylüyor. Bir ara Ali Tanrıverdi’ye dönüyor, “Sen neden oradasın, hadi katıl bize!” diyor. Yapımcı kardeş Hülya Şeker sıcacık çaylarıyla ve gülümseyen yüzüyle ısıtıyor içimizi. Kısacası biz aslında onlara misafirliğe gitmiş oluyoruz ve işte ortaya da böyle bir sohbet çıkıyor. Yazması bizden okuması sizden!

Türk Halkı Çakalları sevdi. Nedir bu filmi diğerlerinden ayıran?

Murat Şeker: Türkiye’de mizah filmlerinde sıkıntı var. Ve biz de Çakallarla Dans serisini biraz da bu yüzden yaptık. Nalına mıhına dokundurarak, risk alarak bu filmi çektik. İlk filmin senaryosuna bakın meselâ, bizim filmde anlattığımız birçok durum gerçekte yaşandı. Şike skandalı da bunların başında geliyor. Çakallarla Dans 2’de de kobaylar ve AVM’ler üzerinde durduk.

Bu konuyla ilgili nasıl çalışmalar yaptınız peki?

Ali Tanrıverdi: Murat Abi Cumhuriyet Gazetesi’nde çıkan bir haberi getirdi. Türkiye’de 893 kişinin kobay olarak kullanıldığı ve öldükleri yazıyordu haberde. Sonra bir araştırma yaptık. Brezilya, Çin, Amerika gibi ülkelerde bu sayının çok daha fazla olduğunu öğrendik.

Murat Şeker: İlâç deneylerinde birçok insan ölüyor. Birçoğu hasta olduğu için bunu mecburiyetten kabul ediyor, ama bir o kadar insan da 100 – 150 dolar gibi bir paraya bu işi yapıyor. Bizim Çakallar da şartlı tahliye için olmak için kabul ediyorlar…

Böyle zor bir konuyu komediyle birleştirmekte çok kolay değil ama…

Ali Tanrıverdi: Bence filmin en büyük etkisi, dipnotlarda olan mevzular. Bizim aldığımız olumlu eleştirilerin neredeyse yarısı o ince göndermeler için yapılıyor. Biz bu kobay olayını tabiri caizse “kör göze kör parmak” yapsak belki de insanlara itici gelecekti. Komediyle bu durumu birleştirince herkesin daha da iyi görebileceği bir şey çıktı ortaya.

Murat Şeker: Biz ikinci filmde gişe baskısını da hissettik. Montajda birçok şeyi çıkarmak zorunda kaldık. Çok daha sert bir film olacaktı. İlk filmin önermesinde de bu filmde de çakalların yaptıklarına dikkat ettik. Adamlar suç işlediler ama sonunda hapishaneyi de boyladılar.

Sinema seyircisini sadece İstanbul, İzmir, Ankara’dan ibaret görmeyip oyuncularla birlikte birçok şehri de gezdiniz.

Bursa, Adana, Kuşadası, İskenderun, Antakya birçok yeri dolaştık evet. Biz gizli bir halk kahramanımız olduğunu biliyoruz, özellikle genç nesilde bu var ve çok güzel bir durum. Farklı bir duygudaşlık bu çünkü bizim filmimizde hayran olunacak bir yıldız yok.

Ama karakterler çok sevildi.

Murat Şeker: Evet karakterler seviliyor ama asıl konseptin kendisi ilgi çekiyor. Yani “Çakallarla Dans” diye bir olgu var. Gençler filmi ilgiyle izliyor. Farklı şehirler gezmenin bize faydası bu durumlara canlı canlı şahit olmamız. “Of” çeken de oluyor, şarkılara eşlik eden de. Meselâ geçenlerde İskenderun’da oyuncularla birlikte filmin ortasında aniden içeri girdik. Seyirciler çok şaşırdı. Çok güzel bir andı.

Seyirci Türk sinemasına sahip çıkıyor bu sevindirici bir durum.

Murat Şeker: Evet seviyor, sahip çıkıyor ama seyirci sinemada eğlenmek istiyor. Meselâ Çakallarla Dans’ı biz Antalya Film Festivali’ne yarışma filmi olarak yollayabilirdik. Ödül vermezlerdi ama yarışma filmi olurdu. Ama ben de şu korku başladı; “Festivallerde kaza ile ödül alırsak sıkıcı damgası yeriz!”. Bu arada vermezler ama Murat Akkoyunlu o performansa ödülü hak eder.

Nasıl bir performanstır ondaki zaten. O attığı takla neydi öyle? Kaç tekrar yaptınız?

Murat Şeker: Murat gerçekten döktürüyor. Taklayı zaten tiyatro oyununda da atıyordu. Adam deli yani. 2 tekrar yaptık, zaten bir sahnede de güldük diye kesmek zorunda kaldık.

Peki Sanat filmleri için neler söyleyeceksiniz?

Murat Şeker: Dünya’da çok iyi örnekleri olsa da minimalist Türk sinemasının en büyük sorunu finale giden yolda merak unsurunun göz ardı edilmesi. Yaşamın sıradanlığını ve dingiliğini anlatmaya çalışırken sıkıcılığa doğru gidiyorlar. Türkiye’deki yaşam o kadar değil. Anadolu bile kendi içinde dinamiği olan bir yer. Türkiye’de ketum insan sayısı azdır. Biz neşeli, heyecanlı insanlarız. Benim için Fellini vardır meselâ. Her filmi bir olay. Yaptığı filmler uçuk kaçık, kendi içinde gelgitleri olan, diğer taraftan da yaşam sevincini de içinde barındıran işler. Ama maalesef asık suratlılık ve ciddilik bu toplumda pirim yapıyor. Gülmek bir zafiyet gibi görülüyor.

Siz de hayata gülümseyenlerden ve gülümsetenlerdensiniz o zaman bu tarz işler size uymaz mı yani?

Murat Şeker: Beni az çok tanıyanlar nasıl olduğumu bilirler. Hareketli, hızlı bir adamım. Asık suratlılığın ve ciddiliğin pirim yapmasını tamamen kınıyorum.

Ali Tanrıverdi: Biz zaten senaryoda 10. sayfada sıkılmaya başlarız. Sonrası da saçma olur.

Peki diğer filminiz de yolda. “Akıllı Köpek Max”. Bu proje nasıl oluştu?

Murat Şeker: Biz Ali ile başka bir çocuk filmi senaryosu yazdık zaten. Ama o daha drama – komedi bir iş. Çakallardan sonra bu filmi çekmeyi düşünüyorduk. Focus Film’den teklif gelince senaryoyu da beğenince hazırı varsa hemen gidip çekelim dedim. Şu kadarını söyleyebilirim; “Türkiye’de ilk defa doğru düzgün bir çocuk filmi çekildi.”

Olumlu mesajları olan bir film mi?

Murat Şeker: Çocuklara özgüven aşılayacak bir film bu. Köpekle olan dostluğu ile çocuğun kendini aşma hikâyesini anlattık.

Bu filmde de futbol var mı peki?

Murat Şeker: Olmaz mı. Kahramanımız Deniz, mahalleye sonradan gelen bir çocuk ve son gelen kaleye geçer. Başarısız da bir kaleci olur. Sonrasında gelişen olaylar ve Deniz’in Max ile dostluğu anlatılıyor.

Filmlerinizde sizi görmeye alıştık. Bunun devamı gelecek mi?

Murat Şeker: Geldi bile.

Nasıl yani?

Murat Şeker: Mehmet Bahadır Er’in yeni filmi Sev Beni’de oynuyorum. Ushan Çakır ve Güven Kıraç ile birlikte oynadık. Ben de yan karakterlerden biri oldum. Film bir aşk filmi ama benim olduğum sahnelerden gülme komasına gireceksiniz.

Merak ettik şimdi.

Murat Şeker: Daha fazla detay veremem…

Cidden sürpriz oldu ama bize şimdi.

Murat Şeker: Bahadır ile ben okuldan arkadaşız. Onun ilk yaptığı film “Goy Goy” diye bir filmdi. Film 50’ye yakın ödül aldı. Orada da ufak bir rolüm vardı. “Sen bana uğurlu geldin hadi gel bu filmde de oyna.” dedi. Bence oyuncu psikolojisinden çok fazla uzaklaşmamak için kamera önüne geçmek lâzım. Oynamak kolay iş değil. Sete gidip oyuncu tarafında beklemek de ayrı bir durum. Ben bir taraftan da ajanlık yapıyorum yani. Oyuncu gözünden yönetmeni görmeye çalışıyorum.

Murat Tolga Şen’e teşekkür ederiz.

(20 Aralık 2012)

Yeliz Bozkurt

Amerikan sinemasının iki yıldız oyuncusu Brad Pitt ve Tom Cruise’un yapımcılığını da üstlendikleri son filmleri bu hafta gösterimde. Akıl almaz bir katliamın Amerikan halkını derinden yaraladığı şu günlerde, ikisi de şiddet ve öldürme üzerine ancak bakış açıları birbirinden çok farklı filmler bunlar. George V. Higgins’in 1974’te yazılmış ‘Cogan’s Trade’ adlı romanından 2008 yılına uyarlanmış ‘Kibarca Öldürmek / Killing Them Softly’de olaylar, mafyanın gözetiminde faaliyet gösteren kaçak bir oyun salonunun iki kafadar tarafından soyulmasıyla başlıyor. Hedeflenen, daha önce benzer şekilde kendi mekânını soymaktan mimli Markie Trattman’a suçu yükleyerek paraları kırışmak. Olay şehirde krize neden oluyor. Mafyanın işleri bozuluyor, kumar ekonomisi duruyor. Düzenin sağlanması ve güvenin yeniden tesisi için tetikçi Jackie Cogan görevlendiriliyor. Pitt’in canlandırdığı soğukkanlı katilin öldürme tarzı kendine özgü. Kurbanının işini uzak bir mesafeden habersizce hallediyor. Salya sümük ağlamalara, diz çöküp yalvarmalara muhatap olmak istemiyor. Bizdeki çevirisiyle ‘kibarca’ değil de acı çektirmeden temizlemek kastedilen.

2007 yapımı sıradışı western ‘Korkak Robert Ford’un Jesse James Suikastı / The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford’ ile gönüllerimizde taht kuran Andrew Dominik’in bu daha minör ama etkileyici filminin tekinsiz mekânları, finansal bunalımla çalkalanan Amerika’nın metaforu görünümünde. Borsada son 20 yılın en düşük rakamlarının görüldüğü kriz günlerinde geçen filmin ilk planlarından itibaren fonda yaklaşmakta olan başkanlık seçimi konuşmalarına şahit oluyoruz. McCain ile kıyasıya çarpışan Obama, tepetaklak olmuş ekonomiyi yeniden düze çıkartacağını, piyasalarda oluşan güven kaybını onaracağını, Amerikan rüyasına sahip çıkacaklarını vs. tekrar edip duruyor. Amerika’da düzen bir kere bozulmuş, uluslararası mali oyuncular masadan kalkmış. Oyunu yeniden başlatmak için Lehman Brothers gibi birkaç kurban gerekmektedir.

Jackie Cogan’ın dediği gibi Amerika bir ülke değil, bir işletmedir. Üstelik iyi yönetilmeyen bir işletmedir ve burada herkes kendi başının çaresine bakmak durumundadır. Görece kısa tarihi boyunca şiddeti besleyen topraklar buraları. Öldürücü silâhlara ulaşmanın o denli kolay olduğu. Dominik’in filmi de silâh seslerinin son jenerik akışı boyunca dinmediği çağdaş bir western sayılabilir. Louisiana’nın izbe batakhanelerini fon almış bu bağımsız yapım, çok yakın bir dönemde geçmesine rağmen yetmişli yılların B tipi gangster filmlerinden esinler taşıyor. Şiddet yüklü sahnelerin eşlik ettiği karanlık üslûp ise, Tarantino’dan ödünç alınmış cinsellik ve kara mizah yüklü diyaloglarla dengelenme yoluna gidilmiş.

Haftanın bu defa büyük stüdyo (Paramount) destekli bir diğer Amerikan yapımı ‘Jack Reacher’ın böylesine bir alegoriyle işi yok. İyilerin kötüleri hakladığı, keskin nişancılığın yüceltildiği, gösterişli atış talimlerinin eksik olmadığı düz bir gerilim-aksiyon izlediğimiz. Yasa filan hak getire, kötüler olay yerinde infaz ediliveriyor.

Bu kez hikâye, bir kiralık katilin yaya yolundaki beş kişiyi gün ortasında uzaktan tek atışlarla katli üzerine. Suç plânlı bir biçimde devletin kendi yetiştirdiği, Irak’ta, Afganistan’da görevlendirdiği -ilerde bir gün kapitalizmin rayından çıkmış herhangi bir ülkeye düzeni yeniden tesis (!) adına göndereceği- eğitimli tetikçilerinden James Barr’ın üzerine yıkılıyor. Ancak -seyirciye en başından gösterildiği gibi- katil başka biridir ve olayı aydınlığa çıkarmak, eğitilmiş vatan evlâdını (!) kurtarmak tetikçilerin eğitmeni eski savaş gazisi ‘Jack Reacher’a düşmektedir.

Bebek yüzüne hızla geçen yılların izi düşmüş Tom Cruise’un Rambo’luğa soyunduğu film -benzer rolleri bırakacağı da yok, ‘Görevimiz Tehlike’nin beşincisi yoldaymış- bir bestseller uyarlaması. İngiliz yazar Lee Child hayranları 15 romanlık serinin dev cüsseli kahramanına ufak tefek Cruise’un can vermesini nasıl karşılar bilemem ancak bizler buna benzer öykülerin anlatıldığı filmleri daha önce defalarca izlemiştik. Bir zamanlar ‘Olağan Şüpheliler / The Usual Suspects’in yaman senaryosuyla övgüye ve Oscar dahil ödüllere boğulmuş Christopher McQuarrie’nin yönetmenliğini yapmış olduğu bu sıradan yapımın belki de tek sürprizi, Sovyet Gulag’ındaki ölümcül tutsaklık yıllarında kafayı sıyırmış eski mahkûm rolünde, bir dönem Genç Alman Sineması’nın efsanevi ismi, şimdilerin saygın belgeselcisi Werner Herzog’un varlığı.

(20 Aralık 2012)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com