Efsaneler kulaktan kulağa yayılır, yayıldıkça farklılaşır… Çoğunlukla da güncellenmektir bu farklılaşma. Herkes bilir efsanenin aslını, az ya da çok. Herkes alacağı tadı da kestirebilir, az ya da çok. Beklentileri o versiyon üzerinden değil, efsane üzerinden şekillenir.

Tarzan, sinemanın çok sevdiği, çok kullandığı efsanelerdendir. Teknoloji gelişip güçlendikçe Johnny Weissmuller’den (en çok tanınan ve tabii, sevilen Tarzan’dır) başlayarak yeni versiyonlar yapılır. Bu kez, David Yates çekmiş, Adam Cozad ve Craig Brewer’ın kaleme aldığı, Edgar Rice Burroughs’un yarattığı Tarzan efsanesini…

Görsel şölen

Sinema tarihi boyunca ne kadar Tarzan trüğü varsa tümünün yer aldığı Tarzan Efsanesi, tam bir aksiyon, tam bir görsel şölen. Belli ki ince ince işlenmiş, ince ince düşünülmüş, ince ince çalışılmış ve bir bütün olarak sunulmuş izleyicinin önüne.

Bir hileyle yeniden ormana dönen Tarzan, hem hileyi boşa çıkarır (bütün kahraman filmlerinin olmazsa olmazıdır, hep başarırlar) hem de ikiye bölünen dünyada Avrupalıların köleci, ticari anlayışı karşısında Amerikalıların daha özgürlükçü -ama hep kendine yontan- yaklaşımını vurgular.

Jane ile Tarzan…

Bu tür macera aksiyon filmlerinin taşıyıcı gücü olan kadın, bu kez çok daha aktif, çok daha kararlı. Erman Şener (çiçekler çelenk örsün başucunda), “Seyirciyi çekmek için vardır kadın kahramanlar, bakın hemen hepsinde sadece dururlar, hiçbir şeye katkıları yoktur, güzellikleri, cinsellikleri dışında.” derdi. Jane, bu kez bu kalıbı karmayı başarmış, bana göre…

Geniş savanların arasında onlarca canlının yaşam savaşımı verdiği ve gökyüzünün alabildiğine uzak olduğu ormanların içinde hayata tutunan Tarzan (Alexander Skarsgård), Londra’da Lordlar Kamarasının asil bir üyesidir: Greystoke Lordu 3. John Clayton. Sevgilisi, artık eşi, güzel Jane (Margot Robbie) ile birlikte Afrika ormanlarına ticari ataşe olarak dönerler. Yanlarında insan hakları savunucusu -emekli asker- George Washington Williams (Samuel L. Jackson); karşılarında ise Leon Rom (Christoph Waltz), esas kötü adam vardır; üzeri tozlanmış yaşanmışlıkları da unutmamak gerekir…

Aradan geçen zaman içerisinde çok şey değişmiştir kuşkusuz, ama acılar duruyordur, kinler daha bir bilenmiştir, sadece karşılaşmak bile bir savaşın başlangıcı olacaktır.

Mağluptur, bu yolda galip

Kötüler cezalarını çekerler, hemen her macera filminde olduğu gibi… Mutlu sonla biter film ve kahraman(lar)ımız başarmışlardır. Ama gerçekten öyle midir? Gerçekten başarı sağlanmış mıdır? Başarı aynı zamanda bir başka acının, sıkıntının, zahmetin, egemenliğin kapılarını mı açmaktadır? “Tarzan Efsanesi”, bir anlamda köleci Avrupalılarla özgürlükçü Amerikalıların karşı karşıya geldiği bir şölendir. İzleyici de kafasında bu karşı karşıya gelişin 100 – 150 yıllık gelişimini kafasında sorgulayarak çıkar salondan. Mutludur, keyifli bir film izlemiştir, balta girmemiş ormanlarda, onlarca vahşi hayvanı (onlardan daha da vahşi insanı, bir de) izlemiştir. Filmin kıssasından hisse almasının zamanıdır.

Tarzan Efsanesi, Yönetmen David Yates, Oyuncular Alexander Skarsgard, Samuel L. Jackson, Margot Robbie, Djimon Hounsou… 08 Temmuz’dan itibaren.

(04 Temmuz 2016)

Korkut Akın

Bu hafta gösterime giren ‘Midnight Special’ çağdaş Amerikan Bağımsız Sineması’nın öne çıkan isimlerinden Jeff Nichols’ın ilk stüdyo deneyimi. İlk üç filmiyle bağrımıza bastığımız sinemacının henüz 26 yaşında çektiği ‘Shotgun Stories’, ABD sinema endüstrisi ölçeğinde yok denecek kadar küçük bir bütçeyle çekilmiş hayranlık uyandıran bir ilk filmdir. North Carolina Üniversitesi’nden mezun okullu sinemacı ailesinin imece usulü katkılarıyla tamamlar ilk uzun metrajını. Gözüne kestirdiği deneyimli sinema ve tiyatro oyuncusu Michael Shannon bu yetenekli gencin filminde ücretsiz oynamayı kabul eder. Dağıtım sorunları nedeniyle yapımından üç yıl sonra 2007’de izleyici karşısına çıkan film beğeniyle karşılanır, Viennale’de Sinema Eleştirmenleri Birliği FIPRESCI ödülüne layık görülür.

Sinemacının doğup büyüdüğü güneydoğu Arkansas’ın küçük kasabasında bir kan davası etrafında şekillenen ‘Shotgun Stories’ bir ilk filmden beklenmeyen olgunluğuyla dikkat çeker. Bölgenin pamuk tarlalarını, baraj gölünde balıkçılık işiyle uğraşan yoksul insanlarını belgesel titizliğiyle yansıtan Nichols’un filmi dingin temposuna ustaca yedirilmiş her an patlak vermesi beklenen çatışmanın gerilimini izleyiciye aktarmada son derece başarılıdır.

Ailesini korumak için tehlikeyi göze alan birey temasını daha sonraki filmlerinde işlemeye devam edecektir genç sinemacı. 2011 yapımı ikinci filmi ‘Sığınak / Take Shelter’ -aralarında Cannes Film Festivali’nin saygın ‘Eleştirmenler Haftası Büyük Ödülü’nün de bulunduğu- 40 küsur ödülle yönetmenin adını daha geniş kesimlere duyurur. Bağımsızların kalesi ‘Sundance Enstitüsü’nden destek alan yapım, paranoid şizofrenik ebeveyninin genlerini taşıyan Güneyli işçinin ailesini yaklaşan büyük kasırgadan korumak için giriştiği mücadele üzerinedir. Bizde de gösterilmiş olan bu gotik Güney hikâyesi yönetmenin ilham perisi Michael Shannon ile Jessica Chastain’in müthiş performanslarıyla belleklere kazınır.

Nichols 2012 yapımı üçüncü filmi ‘Mud’ ile Cannes Film Festivali ana yarışma seçkisindedir artık. Louisiana’da çekilmiş olan film, Mississippi nehrinin kıyılarına konuşlanmış yüzen evleriyle bölgenin kaybolmakta olan yaşam kültürüne saygıda bulunur. Filme adını veren kanun kaçağı adam sevdiği kadını korumak için yörenin belalı tayfasıyla çatışmaktan çekinmeyecektir bu defa. Bu koruma kollama öyküsünü 14 yaşındaki Ellis’in gözünden anlatmayı yeğleyen Nichols’ın filmi kendi yetişme çağından, çocukluktan delikanlılığa geçişin masumiyet yıllarından izler taşır. Bu defa Matthew McConaughey ve Reese Witherspoon gibi yıldız isimleri dahil etmiştir oyuncu kadrosuna, ancak yan bir rolde de olsa Shannon filmin kadrosundadır bir kez daha.

İlk üç filminde bağımsız tavrından taviz vermeyen yazar yönetmen, değişmez görüntü yönetmeni Adam Stone ile çalışır. Müzikleri David Wingo’ya teslim eder. Erkek kardeşi Ben Nichols ve grubu Lucero’nun’un country ezgileri filmlerinden eksik olmaz. Ancak daha geniş bir izleyici kitlesiyle buluşma vaktinin gelmiş olduğunu düşünmüş olsa gerek, senaryosunu kaleme aldığı ve aynı teknik kadroyla bir kez daha çalıştığı ‘Midnight Special’ için Hollywood’un büyük stüdyolarından Warner Bros. ile anlaşır.

Şubat ayında Berlin’de yarışan ve bizde Türkçe ad konulmadan gösterime sokulan yapımla ilk kez tür sinemasına yönelen Nichols özellikle seksenli yılların fantastik filmlerine göz kırpıyor. Belgesel dokunuşlu dingin filmlerin ardından anaakım izleyiciye doğru yapılmış bu ilk hamlede olağanüstü güçlere sahip Alton Meyer’in hikâyesini izliyoruz. Babasının bir zamanlar müridi olduğu dini tarikata kaptırdığı sekiz yaşındaki çocuk üstün meziyetleri sayesinde farklı ve bilinmeyen dilleri konuşmakta, devlet bürokrasisinin gizli şifrelerini çözebilmektedir. Devletin peşinde olduğu Alton, babası ve yakın dostu tarafından kaçırılır. Böylece FBI ve CIA ajanları ile tarikatçılardan kaçarken Alton’ın özel güçlerinin de keşfedileceği nefes kesen bir yolculuk başlar.

Bu fantastik gerilimle kendi yetişme çağının gözde sinemacıları Spielberg, Carpenter ya da Shyamalan gibi isimlerin klasik yapıtlarına göndermeler yapıyor Nichols. Ancak mesafeli kişisel tavrını korumaya da özen gösteriyor. Lakin bu kaçıp kovalamaca hikâyesinin, genç sinemacının önceki işlerinin hayli gerisinde kaldığını düşünüyorum. Bu hırgür içinde evladını korumaya çalışan babada Michael Shannon’ın ‘Sığınak’ta olduğu denli etkili olamadığı kanısındayım. Spielberg serüvenlerine, sözgelimi bir E.T.’ye kıyasla hayli mesafeli tutulmuş duygusallığıyla Nichols’ın filmi ana akım izleyiciyi ne ölçüde tatmin eder onu da bilemem.

Sözün kısası, büyük ölçek stüdyo girişimi Nichols’ın kariyerine şimdilik kaydıyla yarar getirmişe benzemiyor. Ancak genç sinemacının bu filmin hemen ardından Cannes’da yarışan ‘Loving’ ile yeniden bağımsız kökenlerine dönüş yaptığını işitmekten memnuniyet duyduğumuzu belirtmek isterim. Michael Shannon’ın bir kez daha kadrosunda yer aldığı, ‘Midnight Special’de babanın yakın dostu Lucas kompozisyonunda parlayan Joel Edgerton’ın 50’li yılların sonlarında Virginia’da siyahi eşiyle birlikte hapse atılan Richard Loving’i canlandırdığı bu ırkçılık karşıtı yapımın önümüzdeki mevsim hiç değilse festivallerde karşımıza çıkmasını ümit ediyoruz.

(02 Temmuz 2016)

Ferhan Baran

[email protected]