52. Uluslararası Antalya Film Festivali’nin başlamasından birkaç ay önce Antrakt Sinema Gazetesi’nin sahibi Deniz Yavuz aradı, festival kataloğunu hazırlama görevinin kendisine verildiğini bildirdi. Rahmetli yazar arkadaşımız Orhan Ünser’le birlikte yerli sinemamız hakkında her olayı, bilgiyi takip ettiğimizi bildiğinden, kataloğa koymayı düşündüğü, sinemamızın bir önceki yıl kaybettiği değerleri sanatçılarımızı hatırlatacak ve anmamıza vesile olacak bir yazı hazırlamamı istemişti. “Anadolu’nun Kayıp Şarkıları” başlığı ile hazırladığım bu anma yazısı o yılki festivalin kataloğunda yayınlandı. 53. festivalde de benzer bir talep geleceği düşüncesiyle doğal olarak o tarih itibariyle notlarımı daha dikkatli ve titiz bir şekilde devam ettirdim. 53. festival ilgililerinden herhangi bir talep gelmeyince bu notlarımı aşağıda yayınlıyorum.

Sanatçıların kaderidir, yaşarken onları alkışlar, iltifatlar, ödüller yağdırır, göklere çıkarırız ancak bu dünyadan göçüp gitmelerinden sonra unutuveririz. Hanımla aile büyüklerimizin yattığı Zincirlikuyu Mezarlığı’na ne zaman gitsek hemen yanlarında bulunan Güzin Özipek, Aydın Tezel ve Necati Cumalı’nın mezarları başlarında da birer Fatiha okuruz. Sizler de öyle yapın.

52. Uluslararası Antalya Film Festivali kitabında kayda geçen son kaybımızdan sonra meçhule uğurladığımız sevdiğimiz, saydığımız ve unutmayacağımız aşağıdaki sinema sanatçılarımızı rahmetle anıyoruz.

2015 yılının Kasım ayı iki oyuncu, Erol Alpsoykan, Atilla Arcan ve bir yönetmenimiz, Oğuz Gözen ile sinema filmlerinde köpek eğitmenliği yapan İsmail Efe Yıldız’ı aramızdan aldı. Babadan sinemacı ve gerçek adı Atilla Gürses olan Atilla Arcan’ı yönetmenlik yaptığı filmleriyle de hatırlıyoruz ve bu vesileyle Hababam Sınıfı filmlerinde özel okul sahibini canlandıran babası Muharrem Gürses’i de rahmetle anıyoruz. Beyoğlu ve merkezî semt sinemalarında, yaptığı C sınıfı filmlerine yer bulamayan yönetmen Oğuz Gözen’in kaderi ise filmleriyle Anadolu’nun dar gelirli sinemalarını ihya etmekti.

2015 son ayı Aralık veda ederken Osman Betin, Mithat Esmer, Remzi Evren ve Şefik Döğen adlı oyuncularımız ile Aşkın Yazıcı adlı kamera arkası çalışanımızı da beraberinde götürdü. Pelin Esmer’in 11’e 10 Kala filminde, kendi hayatından kesitleri başarılı bir şekilde perdeye yansıtan Mithat Esmer aynı zamanda yönetmenin amcasıydı ve rol aldığı tek filmle sinemamızın unutulmazları arasına girmeyi başardı. Sinemamızın önde gelen komedi oyuncuları arasında yerini alamayan Şefik Döğen’in şanssızlığı belki de bir türlü gerçek kabiliyetini gösterebileceği filme denk gelememesiydi.

2016’nın aramızdan aldığı ilk sanatçımız müzisyen Ergüder Yoldaş oldu. Hayatının son yıllarında Büyükada’da inzivaya çekilen ve insanlardan uzak bir yaşam süren Yoldaş, Demiryol filmine yaptığı müzikle sinema tarihimize de yazıldı. Ocak ayındaki diğer kaybımız Ülkü Ülker olurken, Şubat ayında sinema yazarı ve Akademisyen Veysel Atayman aramızdan ayrıldı. Bir zamanlar Antalya’nın neredeyse tüm sinemalarına hükmetmiş olan sinemacı yazar Şener Akıncılar, 06 Mart 2016 tarihinde vefat etti ve Güzeloba 2 Mezarlığı’na defnedildi. Antalya Film Festivalleri sırasında Antalya’da olan ebedi istirahatgâhlarının ziyaretleri gelenek haline dönüşen Hayati Hamzaoğlu ve diğer sanatçılarımız ziyaret edilirken gönül Şener Akıncılar’ın da hatırlanmasını arzu ediyor.

Nisan ayında aramızdan ayrılan Aydın Tansel şarkılarıyla birkaç filmimize, Attila Özdemiroğlu ise müzik düzenlemeleriyle onlarca filmimize katkıda bulundu. Erhan İpar ve Çetin İpekkaya yaptıkları başarılı seslendirmelerle birçok filmimize emek verdiler. Adnan Mersinli’yi genellikle Cüneyt Arkın’ın tarihi filmlerinde yanında gezdirdiği kader arkadaşı rolleriyle hatırlıyoruz. Şarkıcı, oyuncu ve yapımcı Erol Solak ve Aşk Filmlerinin Unutulmaz Yönetmeni lâkabıyla anılan Ülkü Erakalın da 2016’nın Nisan ayında aramızdan ayrıldı. Erakalın, Türkan Şoray’la film çektiği gibi vamp kadın olarak ün yapan Arzu Okay ve Zerrin Egeliler’le de filmler yapmaktan çekinmedi.

Sinemamızın farklı rollere çıkan oyuncuları Romalı Perihan (gerçek adı Perihan Benli), Heyecan Başaran ve Oya Aydoğan, Mayıs ayında aramızdan ayrıldılar. 1950’li yılların oyuncularından Heyecan Başaran, Muhsin Ertuğurul’un yönettiği ilk renkli filmimiz Halıcı Kız’da oynadı. Kısa film yönetmen ve senaristi Serkan Erkök ve yönetmen Orhan Çetin, Mayıs ayında kaybettiğimiz diğer sanatçılarımızdı.

Davudi sesiyle hatırlanan spiker, oyuncu ve seslendirme sanatçısı Alp Buğdaycı, 01 Haziran’da aramızdan ayrıldı ve Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi. Kendisine yaşlılığı hiç yakıştıramadığım oyuncu, yönetmen, senarist, yapımcı, Köpekler Adası filmiyle 34. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü kazanan Tanju Gürsu, 07 Haziran’da hakkın rahmetine kavuştu. Haziran ayı, bir başka kısa filmci Caner Ceyhan’ı da aramızdan alırken, Nisvan: Tarihe Adını Yazdıran Kadınlar adlı filmde kendisini canlandıran ünlü yazar Hakkı Devrim, Kilyos’ta toprağa verildi. Sevilen oyuncular Nezih Tuncay, Mehmet Ege, Emrah Altındağ, Haziran ayındaki oyuncu kayıplarımız oldular. Haziran ayında kaybettiğimiz diğer sanatçılarımız Ses Mühendisi Demir Arakon ile nev-i şahsına münhasır gitaristimiz Asım Can Gündüz oldu. Gündüz, Mc Dandik ve Dansöz adlı filmlerle beyazperdede göründü.

Temmuz ayı, kimisi tek, kimisi birden fazla filmle sinemamızın çeşitli dallarında hizmet vermiş olan sanatçılarımızı aramızdan aldı: Turgay Şeren (Futbolcu), Erol Batıbeki (Işıkçı), Adnan Şahin (Renk Uzmanı), Aydın Ungan (Oyuncu), Çetin Can (Işık Şefi), Işıl German (Ses Sanatçısı), Hüseyin Altın (Ses Sanatçısı). Sinemamızın bir başka kadersizi Leyla Sayar da 22 Temmuz’da aramızdan ayrıldı ve Merkez Efendi Mezarlığı’nda toprağa verildi. Sayar, şöhrete kavuştuktan sonra hayatını sade şekilde devam ettiren ve maneviyata yönelen ilk akla gelen sinema sanatçılarımızdandır. Daha sonra Ayşe Şasa, Necla Nazır ve Kudret Şandra da maneviyata yöneldiler.

03 Ağustos’ta vefat eden efektör Ayhan Arlı’nın acısı henüz tazeyken 07 Ağustos’ta hayatını kaybeden Boom Operatörü Sabri Livan, Silivrikapı Mezarlığı’na defnedildi. Ağustos ayında yazar, senarist ve yönetmen Hüseyin Alemdar’ı Ankaralılar’a emanet ettik. Bir motorsiklet kazasında talihsiz bir şekilde kaybettiğimiz sevilen komedi oyuncumuz İsrafil Köse’ye rahmet diliyoruz. Duayen oyuncumuz Çetin Öner’le bir Adana Altın Koza Film Festivali ödül töreninde aynı masada, yan yana yaptığımız sohbeti gözlerimiz buğulanarak hatırlıyoruz. Asıl adı Abdülkadir Pirhasan olan, yaşamının son anına kadar yolundan dönmeyen, hep aydınlık, hep ilerici, hep yol gösterici yazar, şair, senarist yönetmen Vedat Türkali’yi Zincirlikuyu’da sonsuzluğa uğurladık.

Hüzün mevsimi Eylül, önce, yüzünden gülücük eksik olmayan, sevilen başrol oyuncularımızdan Mahmut Hekimoğlu’nu aramızdan aldı, O’nu Sakarya’nın Hendek ilçesi Kalayık köylülerine teslim ettik. Sinemamızın bebek yüzlü aktörü Tarık Akan önceleri salon filmlerinde, sonraları çoğu sinema tarihimize yazılmış sosyal mesajları güçlü filmleriyle sinemasal hafızamızda yerini daima muhafaza edecek. Eylül’de giden bir başka duayen, Sinema Tarihçisi, Eleştirmen, Yazar Giovanni Scognamillo oldu.

Ekim ayının sevenlerini üzen ilk sanatçısı Efeminya Özmavridis oldu. Özmavridis, Deniz Tanyeli adıyla 1950’li yıllarda onlarca filmin başrolünde oynayarak hayranlarının gönlünde yer edinmişti. Nereye defnedildiği konusunda yaptığı araştırma sırasında bize de danışan bir hayranının, hakkında hazırladığı bir kitabının yakında yayınlanacağını da bu vesileyle duyurmuş olalım. İnternet ortamında aradığınızda bulacağınız ilk fotoğraf olan, yukarıdaki görselini bir filminin fragmanından alıp sitemizdeki taziyemizde kullanmıştık. Toprağı bol olsun. 14 Ekim’de vefat eden Ümit Utku, seveni kadar sevmeyeni olsa da sinemamızın köşe taşlarından biridir. Ümit Utku’nun önceleri çocuk oyuncu olarak tanıdığımız oğlu Menderes Utku’nun ortak olduğu sinema grubu şu anda el değiştirse de ülkemizin en büyük sinema zinciri olarak biliniyor. Senarist, oyuncu Ali Fuat Kalkan 17 Ekim’de, makinist ve sinema sektörümüzün 35 mm film makinelerinin bakım ve kurulum ustası Turgut Orhan ise 29 Ekim Cumhuriyet bayramında hakkın rahmetine kavuştu. Orhan Usta, Beyoğlu, Beşiktaş ve Şişli’de makine dairesine uğramadığı hiçbir sinema yok diye anlatılmaktaydı.

“Gönül Ülkü – Gazanfer Özcan” olarak daima birlikte anılan sevilen tiyatro oyuncularımızdan, sinemada da oyuncu ve seslendirme sanatçısı olarak görev yapmış olan Gönül Ülkü Özcan, eşi Gazanfer Özcan ile birlikte nice mutlu yaz mevsimlerini geçirdikleri Silivri’deki bahçeli evlerinde hayata veda etti. Evlerinin önünden geçen ve kendilerini tanıyıp, el sallayan, istisnasız tüm sevenlerine gülücükle cevap verirlerdi. O zamanlar oralardan geçerken Cüneyt Arkın’a da küçük oğullarıyla birlikte yeşillikler arasında futbol oynarken rastlayabilirdiniz. Rahmetli babamın aynı zaman aralığında Cüneyt Arkın’la birlikte erken saatlerde balık tuttuğu da olmuştur. Kasım ayında kaybettiğimiz diğer sektör insanlarımız Mete Dönmezer (Oyuncu, Seslendirme Sanatçısı), Alaaddin Us (Besteci, Şarkıcı), Münir Akça (Oyuncu), Mithat Alam (Oyuncu, Sinefil), Akın Paşaoğlu (Oyuncu) oldu. Sinemamızın en sempatik komedi oyuncularından Necdet Tosun’un oğlu Erdal Tosun’u 30 Kasım’da, en verimli çağında talihsiz bir kaza sonucu kaybettik.

2016 yılının Aralık ayında sinema sektörümüzden sadece Akademisyen Yazar ve Çevirmen Ertan Yılmaz hayata veda etti ve İzmir Karşıyaka Örnekköy’de defnedildi.

İnsanlar fani, görüntü sonsuz olduğundan onları daima hatırlayacağız ve hatırlanacaklar, mekânları cennet olsun.

Tesbit edebildiğim kadarıyla meslekleri ve nereye defnedildiklerini de ekleyerek ebediyete uğurladığımız sanatçılarımızı aşağıda liste olarak da belirtiyorum:

Erol Alpsoykan (13 Kasım 2015), Oyuncu
Atilla Arcan (16 Kasım 2015), Oyuncu, (Küçükyalı)
Oğuz Gözen (23 Kasım 2015), Yönetmen, Senarist, Yapımcı, Oyuncu, (Üsküdar Bülbülderesi)
İsmail Efe Yıldız (25 Kasım 2015), Köpek Eğitmeni, (Bahçeköy)
Osman Betin (16 Aralık 2015), Oyuncu
Aşkın Yazıcı (26 Aralık 2015), Kamera Arkası Çalışanı, Ses Kayıt Elemanı
Mithat Esmer (27 Aralık 2015), Oyuncu
Remzi Evren (07 Ocak 2016), Oyuncu, Sanat Yönetmeni, (Ümraniye Ihlamurkuyu)
Şefik Döğen (14 Ocak 2016), Oyuncu, Senarist, Yapımcı (Zincirlikuyu)
Ergüder Yoldaş (25 Ocak 2016), Müzik Düzenleme
Ülkü Ülker (31 Ocak 2016), Oyuncu, (Ümraniye Ihlamurkuyu)
Veysel Atayman (21 Şubat 2016), Akademisyen, (Silivrikapı)
Şener Akıncılar (06 Mart 2016), Sinemacı, Yazar, (Antalya Güzeloba 2)
Aydın Tansel (01 Nisan 2016), Şarkıcı, Besteci, Oyuncu, (Bodrum’da Vefat Etti)
Erol Solak (01 Nisan 2016), Yapımcı, Oyuncu
Erhan İpar (04 Nisan 2016), Tiyatrocu, Seslendirme Sanatçısı, (Ümraniye Hekimbaşı)
Ülkü Erakalın (06 Nisan 2016), Yönetmen, Senarist, Yapımcı, Oyuncu, Kurgucu, Müzisyen, (Kasımpaşa Kulaksız)
Adnan Mersinli (18 Nisan 2016), Oyuncu, Yapımcı, (Ayazağa)
Attila Özdemiroğlu (20 Nisan 2016), Besteci, (Zincirlikuyu)
Çetin İpekkaya (25 Nisan 2016), Oyuncu, Senarist, Seslendirme Sanatçısı, (Berlin)
Perihan Benli (Romalı Perihan) (05 Mayıs 2016), Oyuncu, (Ayazağa)
Heyecan Başaran (10 Mayıs 2016), Oyuncu, (Kilyos Ağlamış Dede)
Oya Aydoğan (15 Mayıs 2016), Oyuncu, Yapımcı, (Zincirlikuyu)
Serkan Erkök (23 Mayıs 2016), Yönetmen, Senarist, Oyuncu
Orhan Çetin (24 Mayıs 2016), Yönetmen
Alp Buğdaycı (01 Haziran 2016), Oyuncu, Seslendirme Sanatçısı, Spiker, (Karacaahmet)
Tanju Gürsu (07 Haziran 2016), Oyuncu, Yapımcı, Yönetmen
Caner Ceyhan (11 Haziran 2016), Yönetmen, Yönetmen Yardımcısı
Mehmet Ege (12 Haziran 2016), Oyuncu, (Ankara Karşıyaka)
Hakkı Devrim (15 Haziran 2016), Yazar, Oyuncu, (Kilyos)
Emrah Altındağ (16 Haziran 2016), Oyuncu
Demir Arakon (19 Haziran 2016), Ses Mühendisi
Asım Can Gündüz (24 Haziran 2016), Müzisyen, Oyuncu, (Kanlıca)
Nezih Tuncay (29 Haziran 2016), Oyuncu, Senarist, (Kartal Maltepe)
Turgay Şeren (07 Temmuz 2016), Futbolcu, Oyuncu
Erol Batıbeki (08 Temmuz 2016), Işıkçı, Oyuncu (Üsküdar)
Adnan Şahin (12 Temmuz 2016), Renk Uzmanı, Oyuncu, Kurgucu
Aydın Ungan (14 Temmuz 2016) Oyuncu
Çetin Can (16 Temmuz 2016), Işık Şefi, (Ümraniye Ihlamurkuyu)
Işıl German (17 Temmuz 2016), Ses Sanatçısı, Oyuncu, (Kuşadası Adalızade)
Leyla Sayar (22 Temmuz 2016), Oyuncu, (Merkez Efendi)
Hüseyin Altın (23 Temmuz 2016), Ses Sanatçısı, Oyuncu, (Sütlüce)
Ayhan Arlı (03 Ağustos 2016), Efektör, Oyuncu
Sabri Livan (07 Ağustos 2016), Boom Operatörü, (Silivrikapı)
Hüseyin Aydemir (19 Ağustos 2016), Yönetmen, Senarist, Yapımcı (Ankara Cebeci)
İsrafil Köse (22 Ağustos 2016), Oyuncu, Yapım Asistanı, (Kocasinan)
Vedat Türkali (29 Ağustos 2016), Senarist, Yönetmen, Yazar, (Zincirlikuyu)
Mahmut Hekimoğlu (10 Eylül 2016), Oyuncu, Yapımcı, (Sakarya Hendek Kalayık Köyü)
Çetin Öner (14 Eylül 2016), Oyuncu, Senarist Yapımcı, Yönetmen, (Ankara Karşıyaka)
Tarık Akan (16 Eylül 2016), Oyuncu, Yönetmen, Yapımcı, Yazar, (Bakırköy Zuhuratbaba)
Giovanni Scognamillo (08 Ekim 2016), Sinema Tarihçisi, Eleştirmen, Yazar, Oyuncu, Yapımcı, (Feriköy)
Deniz Tanyeli (13 Ekim 2016), Oyuncu, (Şişli Rum Ortadoks)
Ümit Utku (14 Ekim 2016), Yapımcı,Yönetmen, Senarist, Oyuncu, (Zincirlikuyu)
Ali Fuat Kalkan (17 Ekim 2016), Senarist, Oyuncu
Turgut Orhan (29 Ekim 2016), Makinist, 35 mm Makine Bakım Kurulum Ustası (Zincirlikuyu)
Gönül Ülkü Özcan (02 Kasım 2016), Oyuncu, Seslendirme Sanatçısı, Yapımcı, (Karacaahmet)
Mete Dönmezer (16 Kasım 2016), Oyuncu, Seslendirme Sanatçısı
Alaaddin Us (20 Kasım 2016), Besteci, Şarkıcı, (Kartal Başıbüyük)
Münir Akça (27 Kasım 2016), Oyuncu (Ordu Perşembe)
Mithat Alam (28 Kasım 2016), Oyuncu, Boğaziçi Üniversitesi Mithat Alam Film Merkezi Kurucusu, (Rumelihisarı Aşiyan)
Akın Paşaoğlu (28 Kasım 2016), Oyuncu, (Alanya)
Erdal Tosun (30 Kasım 2016), Oyuncu, Seslendirme Sanatçısı, (Sarıyer)
Ertan Yılmaz (17 Aralık 2016), Akademisyen, Yazar, Çevirmen, (İzmir Karşıyaka Örnekköy)

(31 Ocak 2017)

Sadi Çilingir

sadicilingir@sadibey.com