Bizde ‘Şüphe’ adıyla gösterime giren ‘Burning / Beoning’in çok katmanlı yapısıyla tartışmasız bir başyapıt olduğunun altını çizerek söze başlamak istiyorum. Güney Kore’nin önde gelen yazar yönetmenlerinden ve ülkenin eski kültür bakanı Lee Chang-dong’un izleyenlerin yüreğinde yer etmiş ‘Şiir / Shi’ adlı filminden tam sekiz yıl sonra çektiği ‘Şüphe’, tanınmış Japon yazar Haruki Murakami’nin ‘Barn Burning’ isimli kısa hikâyesinden yola çıkmış.

Usta sinemacı, geniş kapsamlı bir metin haline dönüştürdüğü 10 küsur sayfalık öyküde ana karakterlerin yaşları, yakınlıkları, medeni durumları ve en önemlisi sosyal konumlarıyla oynamış. Sözgelimi, hikâyede bir arkadaş düğününde tanışan, aralarında 12 yıl yaş farkı bulunan orta sınıf kökenli Jong-su ile Hae-mi, filmde Kuzey Kore ile sınır teşkil eden kırsal yörede birlikte büyümüş ergen sayılabilecek yaşlarda iki çocukluk arkadaşı. İkili yıllar sonra büyük şehrin kalabalığında karşılaşıyor. Yarı zamanlı işlerde çalışarak metropolde tutunmaya çabalayan yazarlık heveslisi genç adam ile varoluşunun ve hayatın anlamının peşindeki genç kızın kısa süreli birlikteliğinin büyüsü, Hae-mi’nin bir Afrika seyahati sırasında tanıştığı üst sınıftan yakışıklı ve mağrur Ben’in ortaya çıkışıyla bozuluyor. Jong-su’nun görünürdeki sakinliğinin altında alev alev kabaran öfkesi hikâyeyi çok bilinmeyenli bir denkleme doğru sürükleyecektir.

Yönetmen bir söyleşisinde milenyum kuşağı gençlerinin patlamaya hazır bir biçimde ‘öfkeli’ olduklarından söz ediyor. Geleceklerinin önemli ölçüde değişmeyeceğinin paniğinde kendilerini yetersiz hisseden genç insanları anlatmak için Murakami’nin kısa öyküsünden yola çıktığını belirtiyor. Ben haricinde iki ana karakteri alt sınıftan gençler olarak konumlandırması bu yüzden. Kore’nin varlıklı bölgesi Gangnam’da lüks rezidansında yaşayan, afili Porche marka araba kullanan şık giyimli genç adam kırsal kökenli iki arkadaş/sevgili’nin dünyasına, -Jong-su’nun tabiriyle- bir modern çağ ‘Muhteşem Gatsby’si olarak giriyor. Ne iş yaptığı belli olmayan, kendi deyişiyle mali piyasalarda ‘oyun oynayarak’ para kazandığını söyleyen Ben, kendi biçimlendirdiği ahlâk anlayışını savunarak, iki aylık periyodlar dahilinde kırsalda unutulmuş seraları yaktığını ve bundan büyük bir haz duyduğunu anlatıyor Jong-su’ya kafalarının dumanlı olduğu bir gece vakti. Bu itirafın hemen ardından sırra kadem basıyor Hae-mi. Genç adamın büyüyen ‘şüphe’si, yangın yerine dönmüş ruhundaki alevlerin ortalığı kasıp kavurmasına neden olacaktır.

Adını Murakami’nin en sevdiği yazarlardan biri olan William Faulkner’ın aynı adlı eserinden alan, dilimize ‘Ahır Yakmak’ olarak çevirebileceğimiz özgün hikâyede ağılların yerini Kore’de daha yaygın olarak bulunan seralar almış. Faulkner yazar olmak isteyen Jong-su’nun da favori edebiyatçılarından. Ben’in onun tavsiyesi üzerine bir kafede Faulkner külliyatını karıştırdığı bir sahneyle yazara saygıda kusur etmeyen Chang-dong, kısacık hikâyenin sınırlarını ustaca geliştirmiş. Jong-su’nun ebeveynleri, komşuları, Ben’in arkadaşlarını devreye sokmuş.

Herşeyden önce Murakami külliyatını çok iyi incelemiş. Bu hikâyede olmayan ama Japon yazarın diğer temel yapıtlarında yer alan motifleri, meseleleri ustaca bezemiş yapıtına. Murakami’nin, daha önce de sözünü ettiğim, milenyum gençliğinin çıkışsızlıkla büyüyen öfkesi, kent ile taşra arasında giderek büyüyen uçurum, çarpık kentleşme gibi ana meseleleri; onun eserlerinin ruhunu yansıtan kedi, kuyu benzeri motifler bu çok başarılı sinema eserine ustaca yedirilmiş.

İçe dönük bir aşk ve cinsellik hikâyesi olarak başlayan, sınıf çatışmasının körüklediği bir yangın yerine dönüşen hikâye, son bölümde yaman bir gerilim ve iz sürümle noktalanıyor. Ancak perde kapandıktan sonra, filmin Türkçe adındaki ‘şüphe’ Jong-su gibi içimizi kemirmeye devam ediyor. İzlediklerimiz gerçekten yaşanmakta mıdır? Yoksa yazar olmak isteyen genç adamın hayalleri midir her şey?

Çok katmanlı, katmanların sabır ve sükunet ile açıldığı, 148 dakikalık süresine karşın su gibi bir solukta izlenen film, günbatımında Miles Davis eşliğinde Hae-mi’nin ‘büyük açlık’ın izinden yakarış dansının yer aldığı bölümle zirveye ulaşıyor. İzlenmesi, tekrar tekrar izlenmesi gereken sinema şaheserlerinden biri ‘Şüphe’.

(11 Ocak 2019)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com