Biz hepimiz (sinema camiası) şu koca dünyada hâlâ kapalı kutu olan Türkiye sinemasının bir yerindeyiz… Festival vesilesiyle memlekette arz-ı endam eden 10 ünlü isimden 9’una “Sinemamız hakkında ne düşünüyorsunuz, tanıdığınız yönetmenler, oyuncular var mı?” diye sorunca; gözüne ışık tutulmuş tavşan gibi bir süre yüzümüze bakıp ardından da “Mutlaka izleyeceğim, öğreneceğim.” gibi klişe cümleler kuruyorsa zaten dünyada bir iz bırakamamışız demektir.

Christopher Walken ile Bilinmezlere Doğru

Festival boyunca tüm basın buluşmalarını takip etme fırsatı buldum. Bunlardan bazıları oldukça keyifli geçerken kimisi de çevirmen krizi ya da katılan kişinin kendisinden kaynaklanan sebeplerle verimli olamadı. Hayal kırıklığı ile başlayan buluşma aslında en heyecanla beklediğimiz isimlerin başında gelen Christopher Walken oldu. Tabii bunda çevirmenin de büyük etkisi var. İlk basın toplantısı olduğu için yeterince koordine edilmedi mi sorun neydi tam olarak bilmiyorum ama toplantının başlamasına birkaç dakika kala çevirmen yok mu diye insanlar ortalıkta koşuşturuyordu. Sonunda iyi niyetli bir genç biraz da mecburiyetten işi üzerine aldı ama heyecandan bir süre sonra bırakın İngilizceyi ana dilini bile unuttu. Hal böyle olunca sorular ya yanlış ya da eksik soruldu. İlk toplantı olduğu ve günlerdir süren tartışmalar “ulusal yarışma” meselesine odaklandığı için kendisine ulusal yarışma kaldırıldı, uluslararası tek yarışma ile devam etme kararı alındı, bununla ilgili ne düşünüyorsunuz diye soruldu. Walken da şaşkınlık içinde, tabii konudan bihaber olduğu için “Bilmiyorum, niye yaptınız ki bunu, ulusal ve uluslararası yarışma neden bir arada olamıyor.” diyerek soruyla karşılık verdi.

Etik Dışı mı, Suç mu?

Hollywood’u karıştıran herkesin bildiği sır! Weinstein skandalı ile ilgili soruya da yine bilmiyorum, duymadım diye cevaplayarak herkesi hayretler içinde bıraktı. Matt Dillon ise aynı soruya çok da samimi bir cevap vererek; “Bunun sır olmadığını zaten biliyor yıllardır duyuyorduk. Etik ve suç farklı şeyler bunun suç olduğunu bilmiyordum. şeklinde yanıtlayarak yine de kafalarda soru işareti bıraktı. Juliette Lewis ise aynı soruya görece daha sevimli bir yanıt vererek, kimse buna cesaret edemedi; kafalarını uçururdum diye yanıtladı. Yalandan da olsa, ne güzel güldü o sabah bize. Emmy ödüllü “Entourage” dizisinin yıldızı Adrian Greiner ise görece sorulara daha aklı başında yanıtlar verdi. Kendisine yöneltilen Türkiye politik olarak dışarıdan nasıl görünüyor sorusuna; birçok Amerikalının aksine bilgim olmadan fikir yürütmek istemem diyerek yanıtladı. Bizdeki “Survivor” dizi sektöründen hareketle sorulan setlerdeki şartlar sorusuna o kadar uzaktı ki “Tıpkı tatil gibiydi.” diyerek içimizi dağladı.

Michel Hazanavicius ve Cannes Etkisi; Bosna’da Bilim Kurgu ve Döner

Açıkçası festival boyunca bana kendimi Cannes’da hissettiren tek an cool gözlükleri, Polo tarzı, Fransız aksanlı naif İngilizce konuşmasıyla yürüyen asalet Michel Hazanavicius’un kapıdan içeri girdiği an oldu. Son filmi Redoutable üzerine tüm soruyla titizlikte cevaplandıran yönetmen sempatik tavırlarıyla filmleriyle olduğu gibi karakteriyle de sevgimizi kazandı. Danis Tanovic basın toplantılarında bulunmayı pek sevmediğini itiraf etti, birkaç sene önce filmim burada ödül almıştı ancak gelemedim; film festivallerine bir gitmeye başladınız mı sonu yok, bir bakmışsınız bütün hayatınız festivallerde geçmiş diyerek, durumun gereksiz olduğunun altını çizdi… Sorulara genelde alaycı ve esprili yanıtlar verdi. Bosna’nın geleceğini nasıl görüyorsunuz sorusuna; bilim kurgu filmi ilginç olurdu, ama yine döner kesmeye devam ederdik cevabıyla olaya eksantrik bir bakış açısı getirdi.

Türkiye Sineması mı, o da ne?

Christopher Walken’lı basın toplantısını hatırlayalım; kendisine Türkiye sineması hakkında ne düşündüğü sorulduğunda; Çin ve Hindistan gibi ülke sinemalarını örnek vererek “Ne yazık ki bu ülkelerin filmlerini izlemeye pek vaktim olmuyor. Oscar zamanı eve DVD yolluyorlar, orada ne varsa onları izliyorum, onun dışında klasik filmleri izlemeyi tercih ediyorum.” demişti. Hemen ardından buluşma fırsatı yakaladığımız Juliette Lewis de benzer bir yanıt vererek, sinemamız hakkında bilgi sahibi olmadığını söyledi. Biraz daha şanslı olduğumuz başka bir basın toplantısında Matt Dillon; Fatih Akın ve Ferzan Özpetek’i örnek göstererek yüreklere su serpti. Özetle başlıkta yazdığım sözü burada tekrar etmek isterim; “Madem sen bensin ben de senim, niceye bu şenlik benlik?”

Bir şeyi bulunmadığı yerde aramak…

Dönelim en başa; 54. Uluslararası Antalya Film Festivali heyeti, 21 Temmuz 2017 tarihinde gerçekleştirdiği basın toplantısında “ulusal yarışmayı” kaldırdığını duyurmasıyla tartışmaların fitilini ateşlemişti. Ulusal yarışmanın kaldırılacağı duyumlarını birkaç yıldır kulislerde duyuyorduk ancak gerçek olabileceğine pek de ihtimal vermemiştik. Bu yüzden basın toplantısı çoğu kişide büyük bir şok ve soğuk duş etkisi yarattı diyebiliriz. Ulusal yarışmayı kaldırıp film foruma ağırlık vermenin aynı şey olduğunu düşünmüyorum. Film forumda verilen destekler ve yapılan çalışmalar ne kadar önemli olsa da ulusal yarışmanın yerini almasına imkân yok. Sonrasında yönetmen Kaan Müjdeci öncülüğünde başlatılan karşı hareket sinema camiasından büyük destek gördü. Kişisel olarak da çok yaratıcı ve amacına hizmet eden bir çalışma olduğunu düşünüyorum. Sonuç olarak bu festival bizim; halkın ve sinemacıların… Herkesin bildiği gibi Antalya bugün dünyada önemli ödüller kazanan birçok yönetmenin ilk adımlarını attığı yer… Dolayısıyla bu karara itiraz etmeleri ve protesto etmeleri etkiye tepki yasasının kısa ve en kolay anlaşılması gereken sonucu olmalıydı. Festivalde zaten filmleriyle yer alamayacak sinemacıların festivale gitmemesi kadar doğal bir şey yok… Ancak bir sinema yazarı ya da gazetecinin festivali gitmeyerek protesto etmesi kadar da eşyanın doğasına aykırı bir durum yok… Yine Mevlana’nın bir sözünden hareketle; bir şeyi bulunmadığı yerde aramak, aramamak demektir. Sanırım bu her şeyi özetliyor.

(31 Ekim 2017)

Gizem Ertürk