Evlilik sözleşmesi hangi şartlar altında geçerlidir. Çiftlerin karşılıklı taahhütleri nelerdir. Evlilik yemini hangi koşullarda geçerliliğini yitirir. İsveçli yazar yönetmen Ruben Östlund’un geçtiğimiz yıl festivallerde ilgiye karşılanmış son çalışması bu meseleler üzerine kafa yoruyor. Bizde ‘Turist’ adıyla gösterilen filmin meramını ifade eden özgün adı ‘Force Majeure’ uluslararası bir hukuk terimi. Dilimizdeki karşılığıyla ‘mücbir sebep’ bir sözleşmenin iptaline yol açabilecek beklenmedik olayları kapsıyor. Terimin işin içine Tanrı’nın da karıştığı İngilizce versiyonu ‘Act of God’ ‘anlaşmayı yapan tarafların iradesi ve eylemi dışında gerçekleşmiş ve önüne geçilemez bir durumu’ ifade ediyor.
İsveçli çekirdek ailenin Fransa Alplerindeki mutlu mesut kayak tatilinin bir kabusa dönüşmesine işte böylesine beklenmedik bir olay neden oluyor. Manzaralı çatı restorandaki yemek sırasında tehdide dönüşen çığ tehlikesi kontrol altına alınıyor gerçi, ancak kesif kar dumanı konukları dehşete düşürmeye yetiyor. Panik esnasında çocuklarına sımsıkı sarılan anne ortalık yatıştığında aile reisi babanın cep telefonu ve eldivenlerini alarak olay yerinden 
uzaklaştığını fark ediyor. Bu beklenmedik gelişme kadının erkeğine olan güvenini yok edecek, mutlu aile tablosu çatırdamaya başlayacaktır. Bundan sonrası çığ tehlikesinin darmadağın ettiği aile sözleşmesinin yenilenmesi, yitip giden güven duygusunun onarılması sürecidir. Tüm aile bireyleri endişe içindedir. Küçük erkek çocuk ebeveynlerinin boşanmasından korkar. Hayatta kalma güdüsü ağır basmış adam evrensel erkeklik kodlarıyla, kahramanını yitiren kadın savunmasızlığıyla yüzleşir.
Anlık bir gelişmenin ilişkinin tüm dinamiğini değiştirmesi üzerine gelişen anlatının İsveçli ebeveynleri bizde çok az izlenmiş yakın tarihli Julia Loktev filmi ‘Yalnız Gezegen / The Loneliest Planet’in turist çiftini anımsatıyor. Östlund’un önceki filmlerinden aşina olduğumuz belgeselci üslubu yine ön planda. Çatışmaya incelikli mizahını katmayı ihmal etmeyen sinemacı, ön jenerik çıkarken perdede beliren mutlu aile fotoğraflarından başlayarak mercek altına aldığı çekirdek birimi bir böcekbilimci edasıyla mikroskop altına yatırıyor. Vivaldi Mevsimler’in yaz fırtınasını haberleyen huzursuz ezgileri eşliğinde aile kurumunun altını deşmeye koyuluyor.
Gözlemci kamerası ve etkileyici mizanseniyle nefes nefese izlenen izlenen filminde gerilim yüklü diyaloglarını absürd mizah anlayışıyla yoğuruyor kuzeyli yönetmen. Karakterlerine şefkatle yaklaşıyor, çaresizliklerini anlamaya çalışıyor. Hatta, Antonioni esintili sisli puslu finalinde hemcinsine fazla yüklendiğini düşünerek çatışmanın tarafları arasında denge kurmaya kadar vardırıyor işi. Östlund’un mizahı film ertesinde de sürüyor. Oscar adayları arasına giremediğini öğrendiği New York’taki otel odasında yaşanan çakma öfke krizinin kaydını internette paylaşmaktan kendini alamıyor. İyi yazılmış ustalıkla kotarılmış muzip bir seyirlik ‘Force Majeure’. Bergman ya da Antonioni derinliği beklememek kaydıyla rahatlıkla izlenebilir.
(09 Şubat 2015)
Ferhan Baran
ferhan@ferhanbaran.com
3. Uluslararası Kayseri Altın Çınar Film Festivali, Yücel Çakmaklı Film Atölyesi ve Anadolu Sinemacılar Derneği tarafından 05 – 08 Mayıs 2015 tarihleri arasında gerçekleştiriliyor. Son başvuru tarihi 27 Mart 2015 olarak belirlenen festival kapsamında yapılacak yarışmada Kısa, Belgesel ve Animasyon filmler yarışacak. Festivalin “Sinemanın Çınarları” bölümünde ise Yeşilçam’dan 3 oyuncusuna yaşam boyu onur ödülü verilecek. Uluslararası teması Filistin olarak belirlenen festival boyunca Filistin’den gelecek olan sinema sanatçılarıyla söyleşiler düzenlenecek. Festivalin ulusal gösterim bölümünde ise altı uzun metrajlı film gösterimi yapılacak.
