Sinemada sansüre tamamıyla karşıyım. Bu dünyada internet kullanan herkes, istenildiği kadar yasak koyulsun, istediği her filme, istediği zaman ulaşır. Çağdaş anlayış ve hukukta da, ticari dağıtıma / gösterim ağına girmiş sinema filmleri sansür edilmiyor; ancak çok ama çok titiz biçimde sınıflandırılıyor. Türkiye’de 2004 yılında bir yasa ve bağlı olarak yönetmelik çıktı. Bu konuda ayrıntılı yazdığım için yinelemeyeceğim. Özetle, sınıflandırma kategorilerinde (yaş ve işaretleme) eksiklikler taşıyor; vahimi de sansürü kaldırmıyor, bilakis filmlerin yasaklanmasına ve kesilmesine olanak sağlayan maddeler içeriyor. Filmler öncelikle üç kişilik alt kurullarda denetleniyor. Gerekirse dokuz kişilik üst kurul toplanıyor. Alt kurullardaki üç kişi, Bakanlık temsilcisi, sektör içinden önerilen yine Bakanlıkça seçilen bir kişi ve yine Bakanlıkça belirlenen bir psikolog!

Değerli okurlar, alt kurullar öyle kararlara imza attılar ki, bir “TOP 10” yapmak zorunda hissettim kendimi. Buyurun:

1) “Kurtlar Vadisi: Irak” yaş sınırı olmadan, yanlış okumadınız, yaş sınırı getirilmeden geçti! CHP bu konuda mecliste soru önergesi bile verdi.

2) İçeriğinde, cinayet, uyuşturucu kullanımı, tabancayla rulet içeren “Kabadayı” yaş sınırı olmadan geçti! Yani yedi-sekiz yaşındaki çocuğunuzla gidebilirdiniz; kimse engel olamazdı!

3) ABD’de “PG–13”, İngiltere’de 15+ almış gençlik filmi, spor içerikli “Never Back Down – Asla Pes Etme”, tümüyle reddedildi. İtiraz üzerine üst kurul toplandı ve sorunsuz geçti. Film, ilan edildiği halde 4 gün gösterime giremedi.

4) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarınca, İstanbul Uluslararası Film Festivali’nde bilet alınıp salonda izlenen (festivallerde sansür yok) “Lie with Me”, ithalâtçı şirket tarafından festival sonrası gösterime sokulamadı; çünkü kurul, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından 18 yaş üzeri olanları da cinselliğin kötü etkilerinden korumak için külliyen reddetti. Daha sonra filmin yönetmeni, başka bir filminin gösteriminden dolayı Antalya Film Festivali’nde ağırlandı.

5) Meselenin DVD cephesinde, Pedro Almodovar’ın 1987 yılı yapımı 9 ödüllü “La ley del deseo – Tutku Kanunu”, reddedildi. İthalâtçı firma mahkemeye başvurdu. Yaklaşık iki yıllık bir süreçten sonra idari mahkeme filmin Türkiye insanıyla buluşmasına izin verdi.

6) Yine DVD’de, Finlandiya filmi “Levottamat – Huzursuz”a kesilmesi şartıyla izin verildi. Ülkemiz insanının ‘uzak durduğu’ sevişme ve sevişirken soyunma gibi ayıp sekanslar çıkarıldıktan sonra film raflarda yerini aldı. Kesinti, toplam yedi buçuk dakika!

7) Sonlarına doğru sevişme sahneleri içeren Türk filmi “Yanlış Zaman Yolcuları”, üyelerce, 137 dakikalık süresinin sonuna kadar -sanırım- izlenemediği için, yine yaş sınırı olmadan gösterime girdi.

8)- Tüm dünyada en az 12+ alan “Sin City”, bilin bakalım kaç aldı: “7+”

9) Tümüyle “PG-13” sertifikası alınabilecek şekilde çekilmiş “The Mummy: Tomb of the Dragon Emperor – Mumya: Ejder İmparatoru’nun Mezarı” kaç aldı peki: Şaşırmayın; “18+” (Bu satırların yazıldığı sırada, 26 Eylül’de vizyona çıkacak, yine “PG-13” belgeli film “Hellboy II: The Golden Army – Hellboy II: Altın Ordu”, “18+” almış; şirketin itirazı üzerine karar üst kurula havale edilmişti).

10) Cannes Film Festivali yarışmalı bölümünde yer alan “The Brown Bunny”nin kesilmesi şartıyla DVD’de satışa sunulmasına karar verildi. Şirketi bunu kabul etmeyerek filmi Türkiye’de kesikli çıkmadı.

Not: Üst kurul, “Hellboy II:Altın Ordu”nun yaş sınırını “13+” olarak yeniden belirledi.

(21 Eylül 2008)

Ali Ulvi Uyanık

aliuyanik@superonline.com

Yönetmenliğini, muhalif duruşuyla kendini kanıtlamış Ken Loach’un üstendiği “İşte Özgür Dünya” kapitalistlerin ve liberallerin özellikle izlemesi ve bir an için vicdanları ile yüz yüze gelmelerini gerektirecek bir film. Sadece bu kadar değil elbette. Tüm dünyaya, hangi ideolojik görüşe sahip olurlarsa olsun tüm insanlara seslenen bir film. Evet, birçok replik körün gözüne parmak cinsinden ama günümüz insanına imalar pek de kâr etmiyor. Söyleyeceğini hiç çekinmeden söyleyen bir film. Ne şiş yansın ne de kebap telâşına düşmemiş, cesur…

Para şeytanidir, tatlıdır, diyor Loch. Aman onun tuzağına düşmeyin. Tıpkı zavallı Essexli genç kadın Angie gibi. Çalıştığı iş yeri tarafından sebepsiz yere işten atılan yaralı bir kadın Angie. Artık emir almak istemiyor ve kendi işini kurmak istiyor. En yakın kız arkadaşını da yanına alarak eski yaptığı işi yani “göçmenlere geçici iş bulma” işini yapmaya başlıyor. Başlarda gördüğü insanlar, dinlediği hikâyeler çok üzüyor onu. Ancak zaman geçtikçe ve paranın tadını aldıkça görmezden ve duymazdan gelmeye başlıyor. Bir taraftan eski patronlarından öcünü almak istiyor. Ancak öcünü yine kendisi gibi olan insanlardan alıyor. Bir zamanlar kendisine yapılan şeylerin aynısını zavallı işçilere yapıyor. Yani özgür dünyanın kuralına göre oynuyor.

Ken Loach’ın oyuncu yönetimi hataya mahal bırakmıyor. Bastığı zemin, senaryosu çok sağlam. Loch’un belgesel sinemacısı yönüne elbette hizmet ediyor İşte Özgür Dünya. Bu yapısı her zamanki gibi filmine yüksek bir gerçeklik duygusu katıyor. Söylemeden geçemeyeceğim ki ben Angie adlı kadın karakterden fena halde nefret ettim. 🙂 Eminim izleyenler de bu samimi duyguları yaşayacaklardır.

Ülkemizde de çok fazla kişiye ulaşması gereken bir film. Bence bolca tavsiyeyi hak ediyor. Sayıları hızla artan liberallere ve hızla kapitalistleşmeye başlayan ülkemize de söylecek bir çift lâfı olduğunu düşünüyorum. Evet, çok fazla didaktik bir şekilde işte bunlar kötüdür, yanlıştır diyor Loach. Ama dedim ya belki de sert bir şekilde bir şeylerin yüzümüze vurulmasına ihtiyacımız var. Özgür dünyanın kurallarını değiştirmeye hakkımız var.

(21 Eylül 2008)

Gizem Ertürk