Sadi Bey’in Facebook Günlükleri:

Malûm, bugünlerde Şeytan gündemde. O sebeple son 10 yılda sinemalarımızda gösterilen Şeytan’lı filmlere bir göz attım. 2006 yılı Ocak ayından 2016 yılı Aralık ayı sonuna kadar* sinemalarımızda 33 adet Şeytan’lı film gösterilmiş. Bunların 15 tanesinde “Şeytanın”, 13 tanesinde “Şeytan”, 3 tanesinde “Şeytanı”, 1’er tanesinde de “Şeytani” ve “Şeytanlar” kelimesi geçiyor.
15 ve 13’ten örnek vereyim: “Şeytanın Pabucu Oteli İkizi İni Yüzü Ormanı Günü Kapısında Gözleri Gecesi Çocukları Oyuncakları Oğlu”, “Şeytan Tohumu Geçidi Tepesi Tüyü Papuçta – Marka Giyer – Duymadan Önce”.
En kısa isimlisi “Şeytan” (Devil), en uzun isimlisi ise “Sweeney Tood: Fleet Sokağının Şeytan Berberi” (Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street).
Bu filmlerin sinemalara dağıtımları ise şöyle olmuş: Bir Film ve Tiglon Film 5, M3 Film ve Pinema Film 4, Duka Film ve Warner Bros. 3, Medyavizyon Film, MC Film ve UIP Filmcilik 2, 35 mm Filmcilik, Mars Dağıtım ve Özen Film 1 Şeytan’lı film gösterime çıkarmış.
Bu bilgilerin sektöre hayırlı olmasını dilerim.
*2017 yılında Şeytan henüz sinemalarımıza uğramadı. (26 Ocak 2017)

TRT TV Filmleri projesi kapsamında gerçekleştirilen, Bedir Afşin’in yönettiği “Son Kuşlar” filmi, geçen yıl yapılan 35. İstanbul Film Festivali kapsamında ilk defa düzenlenen Seyfi Teoman En İyi İlk Film Yarışması’nda gösterilmişti. Bu film 26 Ocak Perşembe akşamı TRT 1.de gösterildiğine göre muhtemelen sinemalarda göremeyeceğiz. TRT.nin basın bülteninde bu filmler hakkında şöyle bilgi veriliyor: Türk Sineması’nın 100. yılı ve TRT’nin 50. yılını taçlandırmak için 2014 yılında başlatılan TRT TV Filmleri projesi, Türk Sineması’na ve televizyon sektörüne yeni hikâye ve eserler kazandırmayı, genç sinemacıların özgün ve yenilikçi projelerine imkan sağlamayı hedefliyor. Proje kapsamında çekilen 33 film, her Perşembe gecesi, saat 20:00’de, TRT 1 ekranlarında yayınlanacak. (26 Ocak 2017)

“Zaman insanları değiştirir” derler, bir Recep’i değiştiremedi, O hep İvedik. “Recep İvedik 5”i Şubat ayında izleyeceğiz ve muhtemelen yine yaptıklarının aynısını yapacak. Sonraki film “Recep İvemedik” olsun, belki başka şeyler anlatır. (27 Ocak 2017)

Yerli filmlerimizin yurt dışında dünya prömiyeri yaptığı haberinin yabancı dilde afiş ile servis edilmesinde tarih tekerrür ediyor. Yazdığım bu cümleyi kendim de pek anlayamadığım için izah edeyim. Yeşim Ustaoğlu’nun son filmi “Tereddüt”ün dünya galasını geçtiğimiz Eylül ayında Toronto Uluslararası Film Festivali’nde yapacağının haberi “Clair Obscur” adlı yabancı dilde hazırlanan afişi ile servis edilmişti. Benzer haber servisini bir-iki gün önce Ceylan Özgün Özçelik’in “Kaygı” adlı filminde de yaşadık ve Türkçe hazırlanmış afişi gönderilmediği için haberi “Inflame” adlı yabancı dilde hazırlanan afiş ile vermek zorunda kaldık. Bu durum, bir Alman internet sitesinin, Dünya prömiyerini Türkiye’de yapan Alman filminin haberini Türkçe afiş ile yayınlaması gibi oluyor. Bir web sitesi editörü olarak “Zoruma gidiyor” desem yeridir. Netekim dedim. (27 Ocak 2017)

(27 Ocak 2017)

Sadi Çilingir

[email protected]

Satıcı (Forushande)
Yönetmen-Senaryo: Asghar Farhadi
Müzik: Sattar Oraki
Görüntü: Hossein Jafarian
Oyuncular: Taraneh Alidoosti (Rana), Shahab Hosseini (Emad), Babak Karimi (Babak), Farid Sajadhosseini (Yaşlı Satıcı), Mina Sadati (Sanam), Maral Bani Adam (Kati), Mehdi Koushki (Siavash), Emad Emami (Ali), Shirin Aghakashi (Esmat), Pirzadeh Majid (Macit), Sahra asadollahi (Müjgan), Ehteram Boroumand (Bayan Şahnazari), Sam Valipour (Sadra)
Yapım: Memento (2016)

İran sinemasından çıkan önemli yönetmenlerden Asghar Farhadi’nin, Arthur Miller’ın trajik oyunuyla koşutluk kuran “Satıcı” filmi, sinemayla tiyatroyu uzlaştıran değerli bir yapıt.

Tiyatrocu genç çift olan Emad ve Rana, Amerikalı Arthur Miller’ın “Satıcının Ölümü” oyununu Tahran’da küçük bir sahnede sahneye koyuyorlar. Film, sabahın telâşı üzerine açılıyor. Buldozer yandaki arazide yeni bina için temel kazarken, Emad ve Rana’nın kaldıkları apartman göçme tehlikesi atlatıyor. Tehlike biraz olsun atlatılınca apartman sakinleri kurtarabildikleri eşyalarıyla buradan taşınıyorlar. Emad ve Rana da, oyuncuları Babak’ın yardımıyla bir daireye taşınıyorlar çok geçmeden. Bu taşınma Emad ve Rana’nın hayatında derin izler de bırakacaktı.

1972’de İsfahan’da doğan İranlı yönetmen Asghar Fahradi’nin Oscar ve “Altın Ayı” kazanan 2011’deki “Jodaeiye Nader az Simin-Bir Ayrılık” ve 2013’teki “Le Passé-Geçmiş” filmleri ülkemizde gösterilmişti. 2016 yapımı “Forushande-Satıcı” filmi, Cannes’da Asghar Farhadi’ye “En İyi Senaryo”, Shahab Hosseini’ye de “En İyi Erkek Oyuncu” ödüllerini getirdi. Fahradi filmiyle Miller’ın oyunu arasında trajik koşutluk kurmuş. Oyun sahnede sahnelenirken, gerçeklikte de bir satıcının tragedyasıyla bir genç kadının trajedisi yaşanıyor. Bu trajedide kadın ölmüyor. Ya satıcı?

Miller’ın 1949’da yazdığı “Satıcının Ölümü” oyunu, aynı yıl büyük yönetmen Elia Kazan tarafından Broadway’de sahnelenmişti, belirtelim. Oyunda, satıcı Willy Loman’ın 2. Dünya Savaşı sonrasındaki trajik hayatı anlatılmıştı. Küçük de olsa Asghari’nin “Satıcı” filmiyle Miller’ın “Satıcının Ölümü” ruhen bir noktada buluşuyor. İkisi de tragedyaydı. Antik Yunan tragedyasının modern sahnelenmesi gibiydiler.

Birdenbire gelen…

Emad, “Satıcının Ölümü”nü hem yönetiyor hem de başroldeki Willy’yi oynuyor. Emad, lisede de sanat dersleri veriyor bunları yaparken. Akşam eve dönerken Rana cepten onu arıyor alışveriş yapması için. Kısa bir an sonra dış kapının zili çalıyor. Rana, otomatik kapıyı açarken, dairenin kapısını da açık bırakıyor. İşte beklenmedik ve birdenbire meçhul bir adam tarafından saldırıya uğruyor Rana. Yönetmen, saldırıyı doğrudan göstermemiş. Saldırı öncesi kamera bir an dairenin açık kapısından holü gösteriyor. Sonrasındaysa büyük bir travma yaşanıyor. Rana komşular tarafından hastaneye götürülmüş. Merdivenlerde kan izleri de fark ediliyor. Saldırgan ayağından mı yaralanmıştı? Saldırgan kaçarken geride pikap kamyonetini de bırakmış. Bu pikapla saldırgana ulaşılabilir miydi?

Rana’nın gizemleri…

Saldırının hem fiziksel hem de ruhsal travmasını yaşayan Rana, bu olayı polislik olmasını istemiyor. Rana’nın zihnindeki dehlizde kasvet dolu gizemler savrulmuş sanki. Evin içinde korkular yaşarken bir şeylerin açığa çıkmasını da istemiyor. Saldırganı görmüş müydü? Rana, apartmanın otoparkında sorun çıkartan pikabı caddeye park edince olayların gidişi de değişiyor birden. Pikap ortadan kayboluyor. Emad arabasıyla giderken pikabı bir fırının önünde görüyor. Sonra da pikabı takip ediyor. Önce Macit’ten şüpheleniyor Emad. Onu eşyalarını taşımasına zorluyor. Sonra da yıkılmakta olan apartmanda Macit’i bekliyor.

Satıcıyla tragedya sahnesi…

Macit, müstakbel kayınpederini göndermiş apartmana. Macit, yaşlı satıcının kızı Müjgan’la evlenmeye hazırlanıyor. Küçük konuşmalardan sonra Emad, yaşlı satıcının ayakkabısını çıkartmasını, sonra da çoraplarını. Bundan sonra ne olacaktı? Bu anlarda, tiyatro sahnesiyle sinema perdesinin kolay kolay bir araya gelemeyeceği iş birliği doğuyor ve tragedya trajedi sınırlarında dolaşmaya başlıyor. Bu anlara sinema perdesinde tanıklık etmek sanat açısından heyecan veriyor. Gerilim ve merak da küçük bir armağandı filmden. Ahu’yu da öğreniyorsunuz bu tragedya sahnesinde. Hiç görünmeyen, ama görünen her şeyden daha fazla etki bırakan Ahu, bu tragedyaya sahne olduğunu hiç bilmeyecekti belki de. Bu filmde, Sinemayla tiyatronun bu sevişmesine tanıklık ediliyor. Sinema tarihinde birkaç örnek var sinemayla tiyatronun uzlaşmasında. Aklımıza hemen gelenlerse, Joseph L. Mankiewicz’in 1950 yapımı siyah-beyaz “All About Eve-Perde Açılıyor”, François Truffaut’nun 1980 yapımı “Le Dernier Metro-Son Métro”, Arthur Hiller’ın 1982 yapımı “Author! Author!-Yazar Yazar” filmleri.

Filmde görsel anlamda unutulmaz anlar da var. Öncelikle Miller’ın oyununun sahneden bölüm bölüm yansıması heyecan vericiydi. Elbette tiyatro kulisi de gerçekçi yansıyor. Emad’ın sınıfı da eğlenceliydi. Gençler bulunduğu her yere enerjilerini de taşıyor. Yoğunlukla iç mekânda geçen bu filmde, arada Tahran da kendini gösteriyor. İnsan ve araba kalabalığı bir cangıl gibiydi. Elbette müziklere de kulak vermek gerek. Bu film, 89. Akademi Ödülleri’nde “En İyi Yabancı Film” dalında Oscar’a da aday.

(26 Ocak 2017)

Ali Erden

[email protected]