Olmayan bir kasabada, olmayan bir hayatın içinde olan, ama gerçekten olan bir kadının hikâyesi “Kader Postası”.

Zeynep için Yusuf, Yusuf için Zeynep çocukluk arkadaşı, aşkı, her şeydir… Bir gün hiç ummadıkları bir şey olur: Büyürler. Dolayısıyla da ayrılırlar. Zaten yönetmenlerin anlatmak istedikleri de o ayrılıkla birlikte kadının öyküsü. Düşlerinde yaşattığı o çocukluk aşkını mektuplarda arayan kadının öyküsü. Kasaba, anne babası, arkadaşları ne kadar karşı çıkarlarla çıksınlar mektuplar belirleyici olacaktır Zeynep’in yaşamını. Elif Akarsu Polat, Çiğdem Bozali birlikte çekmişler bu ilk filmlerini… Hayatın temelinde kadın varsa ve kadınlar olmadığında hayat duruyorsa, Zeynep’te simgeledikleri “kadın”ı gerçekten iyi betimlemişler.

Özenli, titiz…

İnce eleyip sık dokumuşlar senaryolarını yazarken, yazıp silmiş, silip yeniden yazmışlar… çekerken de aynı titizliği göstermişler tabii… Belli ki dayanışma ile çıkmış “Kader Postası”. Zeynep gençken eteği dizlerinin üstündeyken, erişkinliğe erdiğinde dizlerinin altına dek uzamış. Bu, ne kadar karşı çıkarsa çıksın mahalle baskısının galip geldiğinin göstergesi inceden. Öte yandan Zeynep’in büyüdüğünün göstergesi de…

Bir filmde bir meslek erbabı, hele de yanlış yaptığında o meslek büyükleri hemen kamuoyu oluşturmaya kalkışır, öykü de, anlatılan da, çabalar da bir anda o tartışmanın altında ezilir… En tam da bu duyarlılıkla yönetmen iki arkadaş 84 plakalı araçlar sürmüş yollara.

Diğer birkaç özenli detayı merakla ve heyecanla izleyecek olanlara bırakalım.

Soğukkanlı geçiş…

Bu tizliğe Zeynep’in neredeyse iki giysiyle, tek pabuçla filmi bitirmesi yakışmadı, ama nazarlık olsun diyelim… Yeşilçam’da tasarruf öyküleri meşhurdur (Lokantayı kapatan sevgili veya -benim başımdan geçen- ilanı aşk edecektir, tamam lokantayı kapatmıştır, ama masada bir çiçek olsa anın ruhunu çok daha güçlü yansıtmaz mı? Prodüksiyonun buket bile değil, bir dal çiçek almaya parası yoktur).

Bir de öykünün kurgusunda (yine Yeşilçam deyişiyle “soğukkanlı geçiş”le göz ardı edilen) küçük hatalar var, dikkatli izleyicinin yakalayacağı. Yine de tüm bunlar filmin gücünü, değerini düşürmüyor, aksine yükseltiyor. Çünkü önceden tahmin edilebilecekler nedeniyle daha görmeden yorumlama fırsatınız oluyor. Bu da ilginç bir deneyim, bana sorarsanız.

Kim ne derse desin…

Elif Akarsu Polat ile Çiğdem Bozali iyi bir senaryo ve film çıkarmışlar. Sımsıcak duygu yüklü ve rahat izlenen filmin konusu ve akışı dozunda… Ritmini bir tık hızlandırabilselerdi -ki, iyi bir montajcının altın makası bunu başarabilir- çok daha üst düzey film diyebilirdim.

Kader Postası
Yönetmen Elif Akarsu Polat, Çiğdem Bozali
Oyuncular Boncuk Yılmaz, Benian Dönmez, Şahin Ergüney, Tansel Öngel, Görkem Yeltan…
6 Aralık’ tan başlayarak gösterimde…

(04 Aralık 2019)

Korkut Akın

[email protected]

Kırklı yaşlarının başlarındaki Ricky, dört kişilik çekirdek ailesinin daha iyi koşullarda yaşaması için çabalamaktadır. Akla ne gelirse her türlü inşaat işini yapmış, mezar bile kazmıştır. Bir ev sahibi olma ve kiradan kurtulma girişimi 2008 mali kriziyle birlikte yitip gitmiştir. Her kış şantiyelerde kıçının donmasından bıkmış, sistemin ona sunduğu ‘kendi işinin patronu ol’ vaadine kapılmıştır. Evlere saat başı giderek yaşlı ve muhtaç insanların bakımını yapan karısını, iş aracı otomobilini satmaya razı ederek bir kamyonet satın alır. ‘Hızlı Kargo’ kuruluşlarından birinin sözleşmeli sürücüsü olarak daha fazla para kazanma ve iki sene içinde başını sokacak bir eve sahip olmanın hayalini gerçekleştirmeye koyulur.

Sosyalizmin yılmaz sözcüsü İngiliz sinemacı Ken Loach’un, geçtiğimiz Cannes Film Festivali’nde dünya prömiyerini yapan son filmi ‘Üzgünüz, Size Ulaşamadık / Sorry, We Missed You’ işte bu ailenin hikâyesini anlatıyor. Alabildiğine minimal bir estetikle, altı çizilmiş bir gösterişsizlikle. 82 yaşındaki usta yönetmen her zamanki gibi tavizsiz bir anlatım tutturuyor. Geç kapitalizmin sosyal refahın yerlerde süründüğü yeni düzeni içinde ayakta kalmaya çalışan emekçiler, özel şirketlerin -aslında toplumun- kandırmacasının kurbanı oluyor ve iş yükü tümüyle sırtlarına binmiş bir halde sözleşmeli köleler haline geliyorlar.

Nasıl mı oluyor? Şirketlerle sözleşme imzalayan işçiler herhangi bir maaş almıyor, yaptıkları iş üzerinden ücretlendiriliyor. Kesin bir mesai saati yok, her an hazır olmak zorundalar. Filmdeki örnekten yola çıkarsak, Ricky’nin hizmet verdiği ‘hızlı paket teslimi’ firmasında sürücülerin sadece teslimatları değil, her bir hareketi kontrol altında. Yanlarında taşımak zorunda oldukları elektronik tarayıcı, araçlarından iki dakika uzaklaşsalar bip sinyali vermekte. Bırakın yemek yemeyi, en basit ihtiyaçları için bile vakitleri yok. İşemek için yanlarında plastik bir şişe bulundurmaları o yüzden telkin ediliyor onlara. Herhangi bir güvencesi, sendikası olmayan bu işte her türlü risk işçinin omuzuna yüklenmiş. Ricky hastalandığında veya bir kazaya uğradığında yerine yedek bir şoför bulmaya mecbur, yoksa ceza ödemek durumunda kalacaktır. Herhangi bir teslimat gecikirse yahut elektronik tarayıcının başına bir şey gelirse bunun tazminini de yine sürücü karşılayacaktır.

Sabahın erken saatlerinden geç vakitlere kadar ev ev dolaşan, uzak mesafelere gidebilmek için ona kolaylık sağlayan iş aracı elden çıktığı için gün boyu otobüslerde sürünen evin annesi Abbie de kocası gibi pestili çıkmış bir halde geç saatlerde evine dönebilmektedir. Mevcut tempo aile düzenini de sarsacak, yaşadıkları düzene isyan eden ergen oğulları ile sorun yaşayacaklardır. Bu tablo karşısında ‘herşeyin kontrolünden çıktığını’ haykırır Ricky. Giderek sonsuz bir bataklığa saplandığını hissetmektedir. Sistem onları tuzağına düşürmüştür bir kere.

Loach dijital devrim üzerine de önemli şeyler söylüyor filminde. Gelişen teknolojinin çalışan insanı özgürleştireceği düşüncesinin, teknolojinin kullanma biçimiyle nasıl bir zincirli köleliğe evrildiğini gözler önüne seriyor. Evin oğlu Sebastian’ın cep telefonu elinden alındığında çılgına döndüğü sahnede annesinin, ‘onun tüm hayatı telefonu, herşeyi onun içinde’ sözleri ibret verici bir başka gerçeği yüzümüze çarpıyor.

Cannes’dan Altın Palmiye ödüllü bir önceki Ken Loach filmi ‘Ben Daniel Blake’ gibi Newcastle’da geçiyor hikâye. Sinemacının 1996 yapımı ‘Carla’nın Şarkısı’ndan itibaren sürekli çalıştığı senaryo yazarı Paul Laverty ile bu 13. birlikteliğinde, Kuzey İngiltere’nin bu küçük işçi kenti ülkenin mikrokozmosuna dönüşüyor. Thatcher’dan miras neoliberal uygulamalarla emekçi haklarını tırpanlayan, yoksullara yaşam hakkı tanımayan çağdaş kapitalist düzenin insanı insanlıktan çıkaran tuzaklarına karşı direniyor bir kez daha. Ancak tünelin ucundaki ışık konusunda pek de umutlu olduğu söylenemez. New Castle göğü kadar gri ve pastel renklerin ağır bastığı bir sinematografi tercihi bunu işaret ediyor. Filmin adı çifte anlamlı. Düz anlamıyla, kuryelerin alıcıyı bulamadıklarında kapıya iliştirdikleri not olarak gözükse de, toplumun görmezden gelinen emekçilerine hitaben devlet, düzen, sistem adına onlardan özür diliyor eski tüfek sinemacı. ‘Üzgünüz, Size Ulaşamadık’ her Ken Loach filmi gibi çok ilgiye değer, saygın bir sinema örneği. Mutlaka izlenmeli.

(02 Aralık 2019)

Ferhan Baran

[email protected]