Reha Erdem ülkemiz sinemasının en heyecan verici yaratıcılarından. Geçtiğimiz Berlin Film Şenliği’nde ilk kez görücüye çıkmış son filmi ‘Jîn’, sinemasının tüm erdemlerini taşıyor. Filme adını vermiş onyedi yaşındaki kadın gerilla Jîn, Erdem sinemasının baskıcı düzene başkaldıran küçük kadın karakterlerinin şimdilik sonuncusu. Önce devletten sonra dağdaki örgütten kaçan Jîn, bu anlamda ‘Hayat Var’ın kadın kahramanının uzak akrabası görünümünde. Jîn isminin Kürtçe’de hayat anlamına gelmesi bu açıdan hoş bir raslantı. Hayat’ın İstanbul varoşlarındaki isyanı Jîn’in ülkenin uzak doğusundaki dağlarından yankılanıyor bu kez. Babası çok küçük yaştayken elinden alınmış bu yedi çocuklu yoksul ailenin kızı, öfkesini haykırabildiği dağlarda bulmuş kendisini. Lâkin dağda doğayı ve içinde yaşayan canlıları öğüten acımasız bir savaş sürmekte, o güzelim yaşam bombalar altında yok edilmektedir. Sıcak ana kucağı ve barış özlemiyle evine dönebilmek için terk eder dağları. Ancak yollar tekinsiz, karşısına çıkan insanlar çoğunlukla tehlikelidir.
‘Jîn’ işte bu yaşam arzusuyla dolu gencecik kızın zorlu eve dönüş öyküsü üzerine kurulmuş. Erdem filmle ilgili söyleşilerinde vurguladığı üzere, ülkemizde halen sürmekte olan trajik savaş gerçeğini bir masal formunda anlatmayı seçmiş. Ve hikâyesini ‘Kırmızı Başlıklı Kız’ masalı üzerine inşa etmiş. Bu filmin politik gücünü ve bölgedeki barış özlemini 
azaltmıyor gerçi. Yuvasına, nenesine dönmeye çabalayan küçük kızın yolunu kesen türlü engeller ve özellikle cinsel açlıkla saldırganlaşmış sivil erkekler güruhu belki sinemamızda çokça rastlanmış klişelere göz kırpıyor ama film asıl gücünü genç kızın dağdaki serüveninden alıyor. Erdem’in filmine mekân olarak kullandığı Kaz dağları zorunlu koşullar nedeniyle öykünün geçtiği yerler değil elbette ancak tüm hayvanları, yeşili ve sesleri ile saf, bozulmamış doğanın yer aldığı aldığı sahneler bir kez daha büyüleyici ve filmin en etkileyici bölümlerini oluşturuyor. Bunda Florent Herry’nin olağanüstü görüntü çalışması kadar doğanın çığlığını haykıran İzlandalı çellist Hildur Gudnadottir imzalı bestelerin katkısını da vurgulamadan geçmeyelim. Erdem’in muhtemelen bu yıl içinde ‘Şarkı Söyleyen Kadınlar’ isimli bir ikinci filmi daha gösterime giriyor. Merakla bekliyoruz.
(16 Mart 2013)
Ferhan Baran
ferhan@ferhanbaran.com
giren alt sınıfa mensup genç kızların bu yolla para ve özgürlük arayışlarını hiçbir yargıda bulunmadan, cinema verite tarzında bir yaklaşımla incelemiş. Gündüz güzellerinin öncüllerine kıyasla çok daha cüretkâr seks fantezileri ve Anne’ın günlük rutin ev işlerini koşut kurguyla aktarma yoluyla farklı kadın yaşamlarının karşıtlığını vurgulamış, farklı özlemlerin altını çizmiş. Bu arada kadın dostluğu ve dayanışması üzerine ilginç anlar yakalamış.
İkisi de Nicole Kidman’lı Moulin Rouge ve 
Carey Mulligan, Tobey Maguire, Joel Edgerton, Isla Fisher ve Jason Clarke 
1974’ün Muhteşem Gatsby’si
Malgorzata Szumowska (Malgorata Şumoska diye okunuyor), 2011 yapımı 
Vème-Gizemli Kadın”
Festival vasıtasıyla farklı sinemasını tanıma şansı bulduğumuz Fransız yönetmen Bruno Dumont’un geçtiğimiz ay son Berlin şenliğinde gösterilmiş, gelmiş geçmiş en yetenekli kadın heykeltraşlardan Camille Claudel’in akıl hastanesi yıllarındaki içsel karmaşası üzerine son filmi, Juliette Binoche’un kompozisyonuyla da dikkat çekiyor.
‘Şeref Madalyası / Medalia de Onoare (2009)’ isimli bir önceki filmini festivalde izlemiş olduğumuz Calin Peter Netzer’in geçtiğimiz ay Berlin şenliğinde en iyi film seçilmiş son yapıtı. Yükselen Romanya sinemasının en taze örneklerinden.
Mısırlı Yousry Nasrallah’ın 2012 Cannes şenliğinde yarışmış filmi Arap devrimine içerden bir bakış. Tahrir sokaklarının değişim mücadelesini bir aşk hikâyesi üzerinden anlatmış.
Geçtiğimiz yıl kaybettiğimiz ülkemiz sinemasının önemli düşünür yönetmenlerinden Erksan’ın 1975 yılında TRT için çektiği, beş hikâyecimizin (Sait Faik Abasıyanık, Kenan Hulusi Koray, Sabahattin Ali, Samet Ağaoğlu, Ahmet Hamdi Tanpınar) kısa öykülerinden yola çıkmış orta metrajlı filmleri televizyonda ilk gösterildiğinde tartışmalar yaratmıştı. Pera Müzesi’ndeki gösterimler, Erksan’ın bu zor görülür filmlerini daha önce izlemeyenler ve bu çarpıcı seriyi yeniden değerlendirmek isteyenler için önemli bir fırsat.
Hollywood’u Hollywood yapan biraz da müzikallerdir. Sesli sinemaya geçiş yıllarında sinema endüstrisinin itici gücü olan tür, stüdyo sisteminin çözülmeye başladığı 50’li yıllardaki irtifa kaybına rağmen, renkli televizyonla rekabetin hızlandığı 60’lı yıllarda Amerikan sinemasının kurtarıcısı olmuştur. Bu dönemde ‘Batı Yakasının Hikayesi / West Side Story’ (1961), ‘Benim Tatlı Meleğim / My Fair Lady’ (1964), ‘Neşeli Günler / The Sound of Music’ (1965), ‘Oliver’ (1968) gibi müzikâl uyarlamaları en iyi film dahil birçok dalda Oscar ödülleriyle desteklenmiş, geniş kitleler tarafından beğeniyle izlenen bu filmler endüstrinin uluslararası pazardaki konumunu güçlendirmiştir. 
Set tasarımı, makyaj gibi teknik dallarda kusursuz. Diyalogların olmadığı yapımda kuşkusuz egemen olan müzik. Hooper bunun bilincinde olarak eserin güzelim solo şarkılarında ağırlıklı olarak yakın plân kullanmış. Oyuncular müzikâl yeteneğe sahip ünlü starlar arasından seçilmiş ve şarkılar çekimler sırasında canlı olarak kaydedilmiş. Müzik ve dans becerisine 2009 yılında sunucusu da olduğu Oscar törenlerinde şahit olduğumuz Hugh Jackman’ın ‘Jean Valjean’ kompozisyonunda parladığı filmden en kârlı çıkan ise Anne Hathaway. İngiliz yönetmen, talihsiz ‘Fantine’in dokunaklı şarkısı ‘Bir Düş Düşledim / I Dreamed A Dream’i 3,5 dakikalık tek plân olarak çekmiş. Bu etkileyici plân sekans ve güçlü yorumuyla Hathaway bu yılın tüm önemli ödül listelerine girmiş durumda. Solo performanslarda genç yıldızlar da çok başarılı. Şahsi favorim ise Eponine’de mezzo soprano Samantha Barks’ın ‘Kendi Başıma / On My Own’ yorumu. 
Sinema dünyasının en prestijli ödüllerinden biri olarak kabul edilen ama aslında bir nevi Hollywood camiasının kendisinin pişirip kendisinin yediği Akademi Ödülleri sahiplerini buldu sevgili sinemaseverler.
Bir diğer sürpriz de En İyi Yönetmen kategorisinden geldi. Heykelcik için adı belki de en az telâffuz edilen isimlerden bir tanesi olan Tayvanlı yönetmen Ang Lee, 
Mark O’Brien ile benzer bir kaderi paylaşmış, onun gibi küçük yaşlarda çocuk felcine yakalanmış ve ömür boyu koltuk değneklerine mahkûm olmuş yönetmen Lewin, başka birinin elinde kolaylıkla ucuz bir seks komedisine dönüşecek hikâyesinden çok sıcak, duygusal, o ölçüde de özgürlükçü bir film çıkarmış. Cinselliği, cinsel ilişkiyi bir tabu olmaktan çıkararak, doğanın bir armağanı, bir yaşam sevinci olarak sunmasını bilmiş. ‘Tanrı’nın bizler için şekillendirmiş olduğu bedenimizden utanmayalım’ mesajını çok iyi vurgulamış. Bunu yaparken de iki parlak oyuncusundan ustaca yararlanmış. Özlediğimiz Helen Hunt yıllara meydan okuyan çekiciliğiyle Oscar adayı seks terapisti -ya da daha doğru bir ifadeyle, uygulamalı seks eğitimcisi- rolünde, 
Yılmaz Erdoğan’ın Cuma günü gösterime giren filmi 
Muzaffer’in Heybeliada Sanatoryumu’nda daktilolarla dolu bir odaya girmenin şaşkınlığı ile bir daktilonun önüne oturup masada da tomarla kâğıt bulduğundaki hayretini, coşkusunu, yüzündeki inanamaz ama mutlu ifadeyi unutmak mümkün mü? Arkadaşına sesleniyor: “Rüştü?!” Oysa onlar Zonguldak’ta parasızlıktan şiirlerini yazacak kâğıt bile bulmakta zorluk çekiyorlardı. Şair çilesi, işte. ‘Hoca’ diye hitap ettikleri edebiyat öğretmeni / büyük şair Behçet Necatigil bile, yazacak kâğıt çıksın diye öğrencilere fazladan ödev verdikten sonra garip Rüştü ile Muzaffer ne yapsın? Sonra Rüştü işi duvarlara yazmaya kadar vardıracak.
Ama gençlik heyecanı, şiir aşkı verem dinler mi? Arada bir ruhları kararsa da aslında umutlular, iyi şair olduklarına, bir şekilde tanınacaklarına inanıyorlar. Maddi şartlar onları yıldırmıyor. Bir gece Behçet hocanın kapısına dayanıp önce daktilosunu ödünç istiyorlar, sonra da kâğıtlarından bir tutam… Nihayet gene kapıyı çalıp, daktilo yazacak yerleri olmadığını itiraf ediyorlar. Ama yüzlerdeki umut ifadesi, endişeyle hafiften gölgelense de, silinmiyor.
Nuri de bunlardan biri. Tarık Nuri, elde ettiği bilgileri Rumlara ve Ermenilere veriyor. Yunanlıların da işleri kolaylaşıyor. Taş Mektep’in öğrencilerinden Mehmet, penceredeki Rum kızı Mina’ya aşık. Okulun müdiresi de Güzide. Okulda bir de Abbas emmi var. Güngörmüş Abbas, cepheye hemen gitmek isteyen gençleri sakinleştiriyor. Bütün bunlar olurken okula Tevfik yüzbaşı geliyor. Ankara’daki Meclis, Kayseri’ye taşınması emri verilmiş. En uygun yer de Taş Mektep. Yüzbaşı, cepheye gitmek için heyecanlı gençlere küçük talimler yaptırırken Güzide’yle de aralarında aşk ateşi yanmaya başlıyor. Savaş olsa da nazik insanların devri o zamanlar. Şunu belirtelim, filmden yansıyan aşklar gerçekten nazik. Günümüzdeki derinliksiz aşkları üzerinden bakınca anlaşılamayabilir bu. Çünkü 
günümüzde insan ilişkileri çok sert. Her şey alabildiğine yavaş ve aşkın tüm ritüelleri yaşanıyor. Filmdeki kaba diyalogları ve duyguları okşayan tarafları unuttuğunuzda, insanlara dair küçük hikâyeler gerçekten sıcaklık veriyor. Çoğu yerde iyi işlenmemiş diyaloglar ve bununla gelen abartılı oyunculuklar, iyi yakalanmış bazı hikâyeleri de alıp götürüyor maalesef. Bu abartılı haller, bir yerden sonra müsamereden öteye gitmiyor. Üç milyonluk bütçesi olan bu film, sanatsal tarafları öne çıkartarak gişeyi sağlama alamazdı. Gişenin garantisi duyguları okşamaktı. Ama, birkaç zaman sonra tüm bu abartılı haller eserin handikapı olacak. Hatta tebessüm bile yaptıracak. Kurtuluş Savaşı’na duyulan saygıya rağmen. 
ailesinden yıllarca uzak cephelerde savaşmaktan yorulmuş. Onun firar etmesi de insani. Diğer askerler gibi. Mina’nın abisi Aleko, trajediyi başlatan genç oluyor. Patlattığı bomba, Kayseri’deki Taş Mektep Sultanisi’nin 63 öğrencisini cepheye götürüyor. Gençler, 1921’de Sakarya Meydan Muharebesi’nde savaşarak ölüyorlar. Hepsi acemi. Bu okul, 1883’te öğrenime açılmış. Cumhuriyet döneminde bu okul, şöhretler lisesi diye anılıyor. Ülkemizde hiçbir lise, sonradan hepsi tanınmış olan öğrenci okutmadı. Galatasaray Lisesi bile. Cephe sahnelerinin yer yer çarpıcı olduğunu belirtmeliyiz. Final bölümü insanın gözlerini dolduruyor, belirtelim. Filmin estetiği genel olarak iyi olsa da bazen kendinizi televizyon dizisi estetiğinin içindeymiş gibi de 
hissedebilirsiniz. Fonda duyulan müzikler de duyguları okşuyor. Yönetmen Altan Dönmez, başrolünde Türkan Şoray’ın oynadığı “Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam” dizisini yönetmişti. Dönmez, kameramanlıktan yönetmenliğe geçti. Ayça Varlıer, “Kalbim 4 Mevsim” televizyon dizisinde oynamıştı en son. Oyuncu, Fatih Hacıosmanoğlu’nun 2007’deki 
1984’te daha 52 yaşındayken beyin tümöründen ölen büyük usta François Truffaut, sinemanın öfkeli yönetmenlerindendi. Sonra durulan yönetmen, hayatını filmlere adadı. Hollywood’un B sınıfı filmlerine, Hitchcock sinemasına tutkuluydu. Ustayı, ilk iki uzun çalışması “400 Darbe” ve “Piyanisti Vurun” filmleriyle anıyoruz. Bir de kısa filmi var.
Kadim dostu olsa da zaman zaman küstüğü Godard, Jacques Rivette, Eric Rohmer, Claude Chabrol vardı. Truffaut, öfkeli yazılar yazdı. Hollywood’un B sınıfı diye küçümsediği kara filmlere ve Hitchcock sinemasına saygınlık kazandırdı. Elbette kendi gibi sonradan önemli yönetmenlerden olacak Cahiers du Cinéma’nın diğer eleştirmenleri gibi. Bu, Hollywood’un ve Hitchcock’un da dikkatinden kaçmadı. “Auteur” kavramını geliştirdi. Ona göre yönetmenin yaratıcılığı sadece yönetmekle değil, senaryoyu yazmasıyla, kamerayı kullanmasıyla, hatta montajı yapmasıyla olurdu. Eğer her şeyi yönetmen yaparsa geriye kalan neydi? Yıpranma, zihinsel çöküş ve tükenme miydi? Anglo-Amerikan bakışına göreyse yaratıcı yönetmen, sadece bir türde değil, birçok sinema türünde yapıtlar ortaya koyması gerekiyordu. Truffaut, zaman içinde hem kendi yönettiği, hemde başka yönetmenlerin filmlerinde de oynadı. Kendi yönettiği 1969’daki siyah-beyaz “L’Enfant Sauvage-Vahşi Genç”, 1973’teki siyah-beyaz ve renkli “La Nuit Américaine-Güneşte Gece”, 1978’deki “La Chambre Verte-Yeşil Oda” öne çıkanlardı. Hollywood’da 
Steven Spielberg’ün 1977’deki bilimkurgusu “Close Encounters of the Third Kind-Tehlikeli İlişkiler” de vardı. Truffaut, Jean Renoir ve filmlerine daima saygı duydu. Tıpkı Hitchcock filmlerine olduğu gibi. Truffaut, “Les Films du Carrosse” film şirketinin adını, Renoir’nın 1953 yapımı “technicolor” çekilmiş başyapıtı “Le Carrosse d’Or” filminden etkilenerek koydu. Truffaut’nun 22 uzun metrajlı filminin sekizini sinema perdesinde görme onuruna eriştik. Toplamda da 15 filmini görmüşüz. Truffaut, ustası olarak gördüğü Hitchcock’la 1962 yılında röportaj da yapmıştı. Afa Yayınları, 1987’de bu kitabı “Hitchcock” adıyla yayımlamıştı. Truffaut’nun ilk üç filmini, 1994’te İzmir Film Festivali’nde görme onuruna ulaşmıştık. Alsancak’taki Fransız Kültür Merkezi’nde bir dolu Truffaut filmi oynamıştı o festivalde. 1980’li yıllarda bu kültür merkezi mutluluk verdi bize hep 1980’lerde hayatımızın en değerli filmlerini gördük, hem sinema salonlarında hem de TRT’de. Şimdi birer klâsik o filmler. Bu saygı yazısında ustanın ilk iki filmine dokunuyoruz yeniden. Truffaut, yönetmen yerine çoğunlukla “mise en scene” ibaresini kullandı. Bu “sahneye koyan” demek. Onun, “auteur” ruhuna da uygundu bu.
Bisikleti süren kısa saçlı genç kız Bernadette, yazın Nimes’in güneyli güneşi altında pedal çevirirken, Jean Malige’in kamerası da geriye kayarak bu güzellğii ölümsüzleştiriyordu. Filmin müziklerini de Maurice Leroux bestelemişti. Filmi, bir anlatıcının (Michel François) sesiyle izliyorsunuz. Ormana gelen Barnedette, bisikletini ağaca dayadıktan sonra çocuklar gelir. Çocuklardan biri bisikletin selesini kokluyor mutlulukla. Bernadette, Gérard’la (Gérard Blain) çıkıyor. Bernadette ve Gérard öpüşürken, çocuklar heyecanla dikizliyor onları. Nimes şehrinde Roma devrine ait yapılar çok. Arena bile var. Gérard ve Bernadette, romantizm içinde yakan güneşin altında dolaşırken, çocuklar da onları takip edip duruyorlar. Çocuk oldukları için oyun oynamak da hakları. 
Filmde, sinemayı bulan Lumiere kardeşlerin 1895’te çektikleri “L’Arrouseur Arrosé” kısa filmine de selâm var. Bahçıvan sulama yaparken, çocuk hortuma basıyor. Gérard’la tenis oynayan kısa etekli Bernadette’in tüm çekiciliği çocukların gözünden yansıyor perdeye. Çocuklar onlara “Gérardette” adını takıyorlar sonra. Gérard’ın tek isteği Bernadette’le sevişmek. Ormanda buna ulaşacakken, elbette çocuklar var. Sonra Nimes’den trenle ayrılan Gérard’ın trajedesi gecikmiyor Nimes’e. Bu kısa filmde, masumiyetin gözleriyle şehvet yansıyor perdeye. Bu kısa filmi seyrederken, çocukluğunuzun sıcak yazlarındaki kısa pantolonlu anları yaşıyorsunuz.
Moussy’yle ortak yazmıştı. Muhteşem müzikleri de Jean Constantine besteledi. Klâsik müzik tadı veriyor bu müzikler. Tema müziği gerçekten etkileyici. Filmdeki küçük Antoine Doinel de üvey babasının soyadını kullanıyor. Antoine’ın (Jean-Pierre Léau) annesi Gilberte (Claire Maurier), Julien Doinel’le (Albert Rémy) evli. Üçü, küçük dairede yaşıyorlar. Antoine’ın en iyi arkadaşı Réne Bigey (Patrick Auffay) ve bu sıkı arkadaşıyla dışarıdaki Paris’i serseri ruhla keşfediyor Antoine. “Ufak Yaprak” adı taktıkları Fransızca öğretmenleri de (Guy Decomble) baskıcı biri. Truffaut, daha sonraki yıllarda Antoine Doinel’in hayatını seriye dönüştürmüştü. Bu siyah-beyaz filmi perdede sinemaskop seyretmek müthiş bir duyguydu. Filmde “Yeni Dalga” yönetmenlerinden Jacques Demy polisi ve Philippe de Broca da lunaparktaki adamı oynuyordu. Jeanne Moreau köpekli kadın, Jean-Claude Brialy de köpekli kadının peşine takılan sokaktaki adamdı. Truffaut da lunaparkta şöyle bir görünüyordu. 
sokaklarda. Yalan da söylüyor Antoine. aşırı disiplin belki de çocukları buna zorluyor. Okula neden gelemediğini öğretmenine, annesinin öldüğü için olduğunu söylüyor Antoine. Bu bir yalan mıydı, gerçekten zihninde annesi ölmüş müydü Antoine’ın? Okula gitmediğini öğren Julien, Gilberte’le beraber okula geliyor ve Antoine’ı tokatlıyor. Antoine’ın onuru kırılıyor. Eve gitmeyen Antoine, René’nin amcasının matbaasında geceyi geçirmeyi umarken, çalışanlar geliyor ve Antoine gecenin içindeki Paris’te tek başına dolaşıp duruyor. Karnı acıkan Antoine, sütçünün bıraktığı süt şişelerinden birini alıp kaçıyor. Sabah okula gittiğinde annesi onu alıyor ve tüm şefkatini Antoine’a gösteriyor. Suçluluk duygusu da olabilir. Antoine evde sigara içerken Balzac’ın 1834’te yayımlanmış “Mutlak Peşinde” (Le Recherche de l’Absolu) romanını okuyor. Bu roman ülkemizde 1945 ve 1965’te basılmış iki defa. En son da 2012’de İş Bankası Yayınları’ndan çıkmış bu roman. Sonra kendine Balzac köşesi yapıyor Antoine. Köşede mum yakınca olanlar oluyor ve yangın çıkıyor. Truffaut, Balzac hakkında bir şeyler düşünüyor olmalı. Antoine, Balzac’ı tanıdıktan sonra hayatı da bambaşka taraflara gidiyor gecikmeden.
satması için. Sonra René’yle beraber adamı takip ediyorlar. Sonra da daktiloyu üçkâğıtçı adamdan kurtarıyorlar. Satamayınca, Antoine daktiloyu büroya götürdüğünde bekçi onu yakalıyor. Hayatının akışı da değişiyor böylelikle Antoine’ın. Babası onu karakola götürüyor. İfadesi alınıyor. Nezarete atılıyor. Geceleyin öteki tutuklularla beraber cezaevi arabasıyla hapishaneye götürülüyor Antoine. Bu anlar, müthiş bir sinematografiyle yansıyor perdeye. Hapishanede, dışavurumcu ışık düzenlemeleri öne çıkıyordu. Fonda da Antoine’ın içindeki çığlığı dışarı çıkartan müzik duyuluyordu. Hücresindeki Antoine, cebindeki az tütünü kâğıt parçasına koyup sarıyor, sonra da içiyor. Sabah, parmak izi alınıyor. Fotoğrafları çekiliyor. Sonra da çocuk ıslahevine yollanıyor. Antoine, ıslahevinden kaçmayı da başarıyor gecikmeden. Kamera, onun özgürlüğe koşuşunu hiç kesme yapmadan yana kayarak izliyor. Özlemini duyduğu denize ulaşıyor sonra. Kıyıda yürüyen Antoine, kameraya doğru yaklaşıyor, görüntü donuyor, çerçeve öne doğru “zoom” yaparak Antoine’ın mutlulukla hüzün arasındaki anını yakalıyor. Bu anı birçok yönetmen yaratmak istedi, ama bu sıcaklığı veremediler hiç. Bu sahneler, Fransanın Atlantik kıyılarındaki Honfleur’de çekilmiş. 
Léna’yı; Nicole Berger, Thérèsa Saroyan’ı; Michèle Mercier, Clarisse’i; Serge Davri, Plyne’i; Richard Kanayan, Fido Saroyan’ı; Albert Rémy, Chico Saroyan’ı; Jean-Jacques Aslanyan, Richard Saroyan’ı; Boby Lapointe şarkıcıyı canlandırıyor. Filmde Boby Lapointe’un besteleyip söylediği “Framboise” ve Félix Leclerc’le Lucienne Vernay’in beraber söylediği “Dialogue d’Amoureux” şarkılar da kulağa geliyor. “Dialogue d’Amoureux” şarkısı, Léna ve Edouard gece arabada giderken radyodan duyuluyor. Aznavour şarkı söylemiyor, sadece piyano çalıyor. 20. yüzyılın, Frank Sinatra ve Elvis Presley’le beraber en değerli seslerinden olan Ermeni asıllı Fransız şarkıcı Charles Aznavour, 1924’te Paris’te doğdu. Sadece şarkılar söylemedi, sinemaya da katkı sundu oyunculuğuyla. Şarkıcı, şair ve oyuncunun kökleri Türkiye’ye de dayanıyor anne tarafından. 
oluyor? Humphrey Bogart gibi trençkot giyen Edouard, gecenin içinde yanında yürüyen yüzüne hüzün inmiş güzel Léna’nın ellerini tutmak istiyor. Aşka ulaşmak o kadar kolay değil. Kadınlar cesaret verse de kendileri için çaba gösterilmesini de bekliyor. Léna, güzel ve aşık olunacak bir genç kadın. Edouard, utangaç insanlar gibi çoğunlukla iç sesiyle konuşuyor. Şimdi, Chico’nun peşindeki Ernest ve Momo, Edouard ve Léna’yı takip ediyor. Léna’nın zekâsıyla adamları atlatıyorlar. Sonra Léna birden ortadan kayboluyor. Edouard bunun bile farkına sonradan varıyor. Eve gelen Edourad, aynı apartmanda kalan fahişe Clarisse’le (Michèle Mercier) geceyi geçiyor. Sabah olunca, Ernest ve Momo, Edourad’ın evinin önüne arabalarıyla geliyorlar. Binadan çıkan Edourad’ı silah zoruyla arabaya bindiriyorlar. Caddedeki Léna’yı da alıyorlar arabaya. Edouard ve Léna hakkında bilgileri Plyne’den rüşvet karşılığı almışlar. Film geriye dönüş yapıyor ve Plyne’in nasıl paraları saydığını gösteriyor. Üçe dairesel bölünmüş üç görüntünün içinde de Plyne var. Araba Paris’in dışına çıkıyor. Truffaut, klâsik anlatımın yanında kamerayı stilize de kullanmış. Araba Paris’ten çıkarken, kamera birdenbire dönüveriyor. Truffaut, gece dış çekimleri de tam anlamıyla kara film ruhuyla buluşturabilmiş. O karanlık kasvet duygusunun içinde gibisiniz. Truffaut, “kararma-açılma”, “zincirleme”, “bindirme” gibi geçiş tekniklerine de sıkça başvurmuş filminde. 
yerlerden hatırlıyor gibi. Ertesi gün, Heymann Edouard’la iletişim kuruyor ve masasına oturuyor kafede. Thérèsa’yı oynayan Nicole Berger, genç yaşta 1967’de henüz 33 yaşındayken Rouen’da trafik kazasında öldüğünü de belirtelim. Edouard, gizemli Heymann’la buluşmaya gidiyor sonra. Fonda da acı çığlığa benzeyen keman tınısı duyuluyor. Koridor boş. Edouard, kapıyı çalma konusunda kararsız. Kapı açılıyor, bir genç kız kemanıyla dışarı çıkıyor. Kamera, koridorda kızı geriye kayarak izliyor. Ardından piyano tınıları duyuluyor. Kamera, dışarı çıkan kızı sokakta da takip ediyor. Ardından, Edouard’ın piyano resitali vereceğini gösteren afiş görünüyor. Edouard, salonda piyano çalıyor. Edouard, öyle utangaç ki, şöhret olmaktan hep kaçmış. Bu utangaçlığı yüzünden karısıyla da münakaşa edip duruyor Edouard. Acaba Thérèsa, Edouard şöhrete ulaştığı için mi kıskanıyordu, yoksa bu Edouard’ın kuruntusu muydu? Heymann, onu tanınmış bir piyanist yapmak istiyor. Utangaçlık üzerine kitaplar da okuyor Edouard. Ardından da gazetecilerin karşısına çıkma cesaretini buluyor. Mutsuz 
Thérèsa, Edouard’a bir sır anlatıyor ve film tam anlamıyla kara film ruhuna giriyor. Başardığınızı sandığınız bir şeyde, birilerinin acı fedakârlığı olabilir. Thérèsa’nın itiraf ettiği sahne gerçekten etkileyici. Trajedi gecikmiyor. Vicdan azabı da Edouard’ın peşinde şimdi. Edouard Saroyan, Charlie Kohler adını alıyor bu yüzden. Şimdiki zamana dönüldüğünde, aşkı yatakta yaşıyor Edourad’la Léna. Yetiştirme yurdunda yetişmiş Léna, cesur ve Edouard’ı hakiki kimliğiyle piyano çalması için çaba gösteriyor. Léna, dürüst ve nazik erkeklerden hoşlanıyor bir de. Filmin ve seyircinin unuttuğu, Ernest ve Momo yine ortaya çıkıyorlar, Edouard’ın üzerine titrediği Fido’yu kaçırıyorlar. Öte tarafta bir trajedi daha yaşanıyor kıskançlık üzerine. Léna’yla beraber olduğunu anlayan Plyne, Edouard’la kavgaya tutuşuyor. Şimdi ne olacak? Kadınlar hep felaket mi getiriyorlar kara filmlerdeki gibi? Léna ve Edouard, arabayla gecenin karanlığında yola çıkıyorlar. Rhône-Alpes bölgesindeki Grenoble taraflarına geliyorlar. Her yer kar altında. Edouard, yine kendiyle savaşıyor. Léna’dan ayrılmalı mı, yoksa onunla mı yola devam etmeli? Edouard arabadan iniyor ve Léna da arabayı tek başına sürüp gidiyor. Edouard, kardeşi Richard’la buluşuyor. Chico da orada. Bir zaman sonra Léna geliyor, müjdeli haber vermek için. Sonra da Ernest ve Momo. Fido onların elinden kurtuluyor. Ardından çatışma başlıyor. Yine trajedi ortaya çıkıyor. Edouard, kadınlarını kaybedecek hep sanki.Sonra barda çalmayı sürdürüyor Edouard. Hayat devam ediyor. 
Dört yıllık bir inziva sonrası sinemaya dönen Kim Ki-duk’un ilk kez 
tam 15 filme imza atmış. İstanbul Film Festivali sayesinde tanıdığımız yönetmenin son dönemine ait bütün filmlerini ülkemiz sinemalarında izleme fırsatı bulmuştuk. Farklı hikâyeler, doğuya özgü masallar anlatır Kim Ki-duk. Toplumdaki marjinal karakterlerin, fahişelerin, sokak kabadayılarının iyilik ve kötülük, sevgi ve nefret, günah ve kefaret arasında bocaladığı bir dünyayı resmeder. Budizm temalı ünlü filmi ‘İlkbahar, Yaz, Sonbahar, Kış.. ve İlkbahar’ ve 
tahsil eden acımasız bir mafya elemanı. Doğar doğmaz terk edildiği sokaklarda büyüyen yalnız ve insafsız genç adam, günün birinde çıkagelen ve onu sokaklara terk eden annesi olduğunu iddia ettiği kadın ile karşılaştığında dünyası değişiyor. Kim Ki-duk ana ile oğul’un şiddetten şefkate dönüşen ödipal ilişkisi çerçevesinde bir kez daha kötülük ile iyilik, günah ile kefaret, intikam ile acıma duygusunun çatışmasını irdeliyor. İlâve olarak, ülkesinin son mucizevi örneklerinden biri olarak gösterildiği çağdaş kapitalizm ve para’nın şiddet, ölüm, öfke, nefret, kıskançlık ve intikam ile ilişkisi üzerine kafa yoruyor. Kim Ki-duk sinemasının farklı okumalara açık simgelerle yüklü görsel dünyasını özleyenler kaçırmasın. 
Romanya Yeni Dalga’sının en önemli ismi Cristian Mungiu’nun geçtiğimiz yıl Cannes Film Şenliği’nden en iyi senaryo ve -iki genç oyuncusu arasında paylaştırılan- kadın oyuncu ödülleriyle dönen son filmi 
kriminal olay üzerine çarpıcı bir belge niteliğindedir. Yetimhanede birlikte büyümüş Alina ve kendisinden birkaç yaş küçük Voichita’nın hikâyesidir bu. Biri kimsesiz, diğeri babasını 6 yaşında kaybetmiş, annesinin arayıp sormadığı iki küçük beden zorlu çocukluk yıllarında birlikte büyümüş ve arkadaşlığın ötesinde büyük bir tutkuyla birbirlerine bağlanmış. Alina karate dersleri almış, daha savunmasız küçüğünü erkeklerin saldırısından, Alman asıllı pedofilden korumuş. Yetimhaneden ayrılma zamanı gelince farklı seçimler yapmış iki genç kız. Özgürlüğüne düşkün Alina, Almanya’ya çalışmaya gitmiş. İçe dönük Voichita ise kurtuluşu tepelerin ardında küçük bir manastıra sığınmakta bulmuş. 
istemiş. Mungiu sinemasının mesafeli ve karanlık yapısı Avusturyalı usta Michael Haneke’nin yapıtlarını hatırlatır. Değişmez görüntü yönetmeni Oleg Mutu’nun Mungiu’nun öykülerine özgü kasvete uygun renk ve ışık çalışması bir kez daha uzun plânlarla, plân sekanslarla desteklenmiş. Kurgudan ve seyircinin duygularını yönlendirmeye yönelik müzik kullanımından özellikle kaçınılmış. Mungiu temel dramatik çatışmanın dışında kalan küçük detayları bir roman örgüsü inceliğinde işlemiş, güzel ve kederli ülkesinin genel panoramasını çizmeye, kaldığı yerden devam etmiş. Sinemasal tavır açısından ülkemizden Nuri Bilge Ceylan’ın sinemasıyla çok benzerlikleri olan bir sinema Mungiu’nunki. Her iki yönetmenin yapıtlarının birbiri ardına Cannes şenliğinde övgü ve ödüllere boğulması bu açıdan hiç de rastlantı değil.
Bu hafta gösterime giren 
küçük diğeri savaşa katılmak isteyen yetişkin oğluyla aile yaşamından kısa kesitlere yer verse de ağırlıklı olarak köleliğin kaldırılmasına ilişkin başkan Lincoln’ün kişisel mücadelesi üzerine kurulu. Kişisel diyorum çünkü bu tarihi mücadele, Spielberg sinemasının artık gerçekten kabak tadı vermiş çocuksu ve naif tarihsel yorumlarının izinde, ekonomik bağlamından soyutlanmış haliyle başkan ve etrafındaki bir avuç vicdan sahibi Amerikalı politikacının başarısı olarak sunulmuş. Ne Afrikalı özgür ve ucuz işçi yığınlarına göz dikmiş sanayi toplumu Kuzey ile Güney’in tarım ekonomisinin itici gücü bedava kölecilik geleneğinin çıkar çatışması, ne de söz konusu anayasa değişikliğinde Afrikalı Amerikalıların örgütlü desteği ve yaman mücadelesi Spielberg’in ilgi alanına girmiyor. Mekânlardan kostümlere her bir ayrıntıyla titizlikle uğraşılmış. Arşiv fotoğrafları neredeyse birebir yeniden üretilmiş. Üstelik Daniel Day-Lewis gibi fiziği ABD başkanına uygun bir büyücü oyuncuyla da çalışılmış. Ancak tüm bunlar Spielberg sinemasının John Williams müziğiyle duyguların tahrik edildiği sinemasının demodeliğini örtmeye yetmiyor. 
Usame Bin Ladin’in gece yarısını otuz dakika geçe (filmin adı buradan geliyor) Pakistan’da saklandığı evde öldürülmesine ilişkin filmi tam bir kısasa kısas üslûbunda. Yirmi yıllık kelle avcılığı sürecinin nedenleri, nasılları, İslâmi Cihat örgütünün doğuşu, Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgâli sırasında aralarında Bin Ladin’in de bulunduğu İslâmcı gerillaların CIA tarafından nasıl desteklendiği ve eğitildiği, ABD’nin Irak’ı işgâlinin Batı emperyalizmine karşı nefreti nasıl körüklediği vs. bu gibi sorularla hiç işi yok ne bu filmin ne de Bigelow’un. Nitekim ikiz kulelere saldırı sonrasında karanlıkta çığlıklarla açılan film, hemen ardından Bin Ladin’in saklandığı yeri arayan CIA ajanlarının yakaladığı şüphelilere uyguladığı işkence sahnelerine atlıyor. Böylece işkence sahneleri bu süreçte doğal ve kabul edilebilir olarak gösteriliyor. Finaldeki operasyon sahnesi de bir aksiyon filmi gerilimiyle kotarılarak rövanş alınmış oluyor. Böylece Amerikan halkı rahatlıyor, ferahlıyor ve bu şiddet gösterisi CIA ajanının sevinç gözyaşları eşliğinde bir çeşit katarsis aracına dönüşüyor.