Claude Chabrol ölmüş… Her zaman, yeteri kadar filmini göremedim diye andığım ve anacağım Chabrol’ün ölüm haberini ilkin gazetede gördüm. Chabrol deyince, peşinden hemen Nouvelle Vague (Yeni Dalga) aklıma geliyor, Cahiers du Cinéma Dergisi’nde yazı yazdığı arkadaşları (Truffaut, Resnais, Malle, Godard) ile kurulu sinema düzeninin dışında bir sinemadan söz eden Chabrol aklıma geliyor. Yeni bir sinema arayışında olan bu grup içinde Chabrol eline geçen bir mirası kullanarak Le Beau Serge (Yakışıklı Serge) ile 1958 Yeni Dalga’yı dergi sayfalarından beyazperdeye taşıdı. Bir ilk filmdi bu ve kuşkusuz, kusursuz bir film değildi ama “yeni bir sinema” idi.

Sonradan diğer ekleneneler (Yeni Dalga’nın “büyükannesi” Varda ve kocası Demy) ile Yeni Dalga belli bir süre, değil Fransız sinemasına, dünya sinemasına damgasını vuracaktı. ABD sinemasından olduğu kadar Fransız sinemasından da (örnekse Melville…) etkilenmişlerdi. Doğal olarak hiçbiri çıkıştaki özelliklerini taşımadı ama özellikle Chabrol, Fransız burjuvazisi ile hesaplaşmasını sonuna kadar sürdürdü. Roman uyarlamaları yaptı, Hitchcock tarzı polisiyelerde (!) kendine has bir üslûp da yakaladı. Kötü filmlerde… kötü ama Chabrol, tekniği sağlam, mesafeli, entellektüel sineması ile 80 yıllık bir ömre 56 film sığdırarak, -son filmini 79 yaşında çekti- üzerinden onca zaman geçmesine rağmen hâlâ (günümüz sinemasının teknik yenilikleri gibi olamayan) yeni-lik kıvılcımları taşıyan Yeni Dalga sinemasının bir mensubu olma özelliğini hiç bir zaman kaybetmeden, belleklerimize hediye ettiği kimi unutulmaz, zaman zaman keyif verici görüntüleri ile aramızdan ayrıldı.

Yeni yetişen kuşaklar, festival veya özel gösterilerde eski filmlerini izlemedilerse, son yıllarda gösterime giren filmlerini de görmüş olsalar bile bu ayrıcalığı fark etmeyebilirler veya -“beğenisi”, yoksa “görünümü” mü?- çok çabuk değişen günümüz sinemasında bir zamanlar yeni bir akım olan Yeni Dalga bugünkü izleyiciye farklı bir tat vermeyebilir ama ne olursa olsun Yeni Dalga ve bu dalgadakilerden Chabrol, birkaç kuşağa çok keyifli anlar veren bir sinemacı idi. Aşağıya filmlerini orjinal adları ile yazdım; hepsi ülkemizde gösterilmedi, gösterilenler veya Türkçe adları için Chabrol hakkında yazılan bir kısım yazılara başvurabilirsiniz.

1958 – Le Beau Serge
1959 – A double tour
1959 – Les Cousins
1960 – Les Bonnes femmes
1961 – Les Godelureaux
1962 – Les Sept péchés capitaux
1962 – L’Oeil du malin
1963 – Landru
1963 – Ophélia
1964 – Le Tigre aime la chair fraiche
1964 – Les Plus belles escroqueries de monde
1965 – Le Tigre se parfume a la dynamite
1965 – Marie – Chantal contre le doctour Kha
1965 – Paris vu par
1966 – La Ligne de demarcation
1967 – La Route de Corinthe
1967 – La Scandale
1968 – Les Biches
1969 – La Femme infidéle
1969 – Que la bête meure
1970 – La Rupture
1970 – Le Boucher
1971 – Juste avant la nuit
1971 – La Décade prodigieuse
1972 – Docteur Popaul
1973 – La Noces rouges
1974 – Nada
1975 – Les Innocents aux mains sales
1975 – Une partie de plasir
1976 – Folies bourgeoises
1977 – Alice ou la derniére fugue
1978 – Les Liens du sang
1978 – Violette Noziére
1980 – Le Cheval d’orgueil
1982 – Les Fantômes du chapelier
1985 – Poulette au Vinaigre
1986 – Inspecteur Lavardin
1987 – Le Cri du Hiou
1987 – Masquies
1988 – Une Affaire de femmes
1990 – Dr. M
1990 – Jour tranquilles a Clichy
1991 – Madame Bovary
1992 – Betty
1993 – L’Oeil de Vichy
1994 – L’Enfer
1995 – La Cérémonie
1997 – Rien ne va plus
1999 – Au Coeur du mensonge
2000 – Merci pour le Chocolat
2003 – La Fleur du mal
2004 – La Demoiselle d’honneur
2006 – La Fille coupée
2006 – L’Ivresse du pouvoir
2007 – La Fille coupée eu deux
2009 – Bellamy

(19 Eylül 2010)

Orhan Ünser