5. Dalga (The 5th Wawe)
Yönetmen: J Blakeson
Eser: Rick Yancey
Senaryo: Susannah Grant-Akiva Goldsman-Jeff Pinkner
Müzik: Henry Jackman
Görüntü: Enrique Chediak
Oyuncular: Chleo Grace Moretz (Cassie), Nick Robinson (Ben), Gabriela Lopez (Lizbeth), Bailey Anne Borders (Julia), Maggie Siff (Lisa), Ron Livingston (Oliver), Zachary Arthur (Sam), Liev Schreiber (Albay Vosch), Alex Roe (Evan)
Yapım: Columbia (2016)

J. Blakeson’ın yönettiği “5. Dalga”, uzaylıların yaşattığı mahşeri anlatan bir bilimkurgu felaket filmi. Dünya kaynaklarını bencilce kullanan insanlığı ne kurtaracaktı?

Hollywood, 2016 yapımı sinemaskop “The 5th Wawe-5.Dalga” bilimkurgusuyla felaket sinemasına yeni bakış getiriyor. Doğanın öfkesinden daha çok, dış güçlerin, uzaylıların yaşattığı mahşeri anlatıyor bu film. Hikâye şok eden bir anla başlıyor. Enkaza dönüş bir mekânda bir genç kız Cassie elindeki makineli tüfekle içeride yaralı bir genç adamı görüyor ve aniden ateş ediyor. Genç adam, haça dokunurken ölüyor. Cassie, suçluluk yaşıyor ve bu ana kadar gelen şeyleri anımsıyor geriye dönüşle. Liseli güzel kız Cassie, mutlu ailesiyle Amerikan rüyasının tüm konformizmiyle yaşarken bir şeyler olmaya başlıyor. Bu olanlara kimse bir anlam veremiyor. Okulun partisinde hoşlandığı Ben’le konuşmaya çabalayan Cassie, eve döndüğünde sevimli küçük erkek kardeşi Sam’e şarkı söyledikten sonra hayatı her zamanki gibi geçip giderken felâketin ilki gerçekleşiyor birden. Önce enerji gidiyor. Elektrik ve benzin yok oluyor. Gökyüzünde bir şey de fark ediliyor geçmeden. Tuhaf bir metal yığını kasabanın semasını kuşatmış. Olan her şeyi bu metal yığını mı yapıyordu? Ardından seller, depremler, tsunamiler oluyor. Bu anlar görsel anlamda çarpıcıydı. Sonra kuş gribi insanlığı kırıp geçiriyor. Bu salgında annesi Lisa ölen Cassie, babası Oliver ve Sam’le mültecilerin kamplarına doğru yola çıkıyorlar. Kampta da tuhaflıklar insanlığı bırakmıyor. Okul otobüsleriyle kampa gelen askerler çocukları otobüse bindirip askeri üsse gönderiyorlar. Cassie, Sam’in oyuncak ayısını almaya gittiğinde otobüsler yola çıkmaya başlıyor. Binanın içinde toplanan yetişkinlerin katliamına tanıklık eden Cassie, bu güvensiz dünyada ne yapacaktı şimdi?

Uzaylılar insan gibi…

Filmin başına dönen kamera, sadece Cassie’nin peşinde dolaşmıyor. Askeri üsse götürülen çocuklara da dokunuyor. Uzaylıların beşinci dalgası da başlıyor hemen. Bu dalgada uzaylılar, tıpkı insanlar gibi görünüyorlar. Ya onlar nasıl anlaşılacaktı? Dost gibi görünen biri uzaylı olabilir miydi? Uzaylılar, takılan özel gözlükle fark edilebiliyormuş. Gençlerin ve çocukların enselerine kurşun büyüklüğünde çipe benzer şey takılıyor önce. Sonra da üssün komutanı Albay Vosch‘un gözetiminde gençler ve çocuklar askeri talim görmeye başlıyorlar. Öte taraftan Cassie de Sam’e ulaşmak için ormanda yollara düşüyor. Keskin nişancı tarafından yaralanıyor ve gözünü bir çiftlik evinde açıyor. Evan adında bir genç onun yarasını tedavi etmiş. Elbette bu dünya güvensiz ve kimin ne olduğu da belirsizdi. Küçük güven oyunları ve çatışmasından sonra beraber düşüyorlar yollara. Hatta sevişmeye bile fırsat buluyorlar bu kaosun ortasında.

Komplo teorileri mi?..

Bu filmin içinde dolaşırken merak duygusuna da saygı duyulmalı. Yönetmen ve filmi, mümkün olduğunca hikâyedeki merak duygusunu, öncelikle ikinci yarıyla beraber ayakta tutmaya çabalamışlar. Aslında filmde klasik bir anlatım üslubu var. Yönetmen anlatımını koşut kurgu üzerinde oluşturmuş. Bu anlatım tarzı gerilimin çoğalmasına katkıda bulunmuş. Her zaman böyle olur klasik anlatımlarda. Filmin görselliği yer yer çarpıcıydı. Ama 1970’lerdeki Hollywood felâket filmlerindeki gibi akılları baştan almıyor. Bilgisayar yardımlı görüntüler olmasına rağmen. Ama yine de çarpıcı mekânlar ve fotoğraflar da insanı etkiliyor elbette. Mültecilerin toplandığı kampta geçen anlar ve final bölümü görsel olarak etkileyiciydi. Elbette gençlerin gecenin içinde uzaylı sandıkları insanlarla çarpıştıkları anlar da filme değer katmış. Işık düzenlemeleri seyirciyi atmosferin içine alıyor çoğu anda. FX’te yayımlanan Stephen King’in eserinden uyarlanmış “Under the Dome” (Kubbe Altı) bilimkurgu dizisini keşfetmeseydik “5. Dalga” filminde daha çok heyecan yaşayabilirdik belki. “Under the Dome” dizisinin yapımcılarından birinin büyük yönetmenlerden Steven Spielberg olduğunu da hatırlatalım.

Gri gökyüzü altında geçen bu filmde komplo teorilerinin içine düşmeli miydi? Filmin başında görülen haç kolye güçlü bir simge miydi? Ama bunun dışında başka dini gönderme fark edemedik filmde. Dünya günümüzde küçük bir dünya savaşının içindeydi. Hatta küresel ısınmadan dolayı kuraklık da yaşanıyordu. İnsanlık, güvenli hayat ve gelecek için mülteciydi şimdi. Filmi izlerken, dünyanın kaynaklarını bencilce kullanan ve küresel ısınmayı çoğaltan insanlığı da düşünmeli. Bu dünyayı mahvedecekse insan mahvedecek. “Öteki” denilen uzaylılar değil. Bu filmdeki en güzel şey, umudun ve dayanışmanın hissettirilmesiydi.

İngiliz yönetmen J. Blakeson, 1972’de doğdu. “5. Dalga”, yönetmenin ikinci filmi. 1962 doğumlu Amerikalı yazar Rick Yancey’nin “5. Dalga” bilimkurgu romanı, üçlemenin ilki ve övgüler almış. Bu üçleme ülkemizde Pegasus Yayınları’ndan çıktı 2014-15 arasında.

Bir de filmin tüm genç oyuncularına övgü göndermeli. Bu filmin devamı da çok geçmeden gelecek herhalde. Filmin sonunda fark ediliyor bu, merak edilmesin.

(02 Mart 2016)

Ali Erden

ailerden@hotmail.com

15 m2 civarı genişlikte karanlık bir oda içinde tanışıyoruz Jack ve annesiyle. Bir tavan penceresinden ışık alan mekân dar alanda farklı işlevler için kullanılıyor. Yatak, banyo, mutfak, oyun alanı hepsi aynı odanın içerisinde. Ayarı bozuk bir televizyonda çizgi film oynuyor. Amerikan kırsalında yoksul bir anne oğulun yaşam kavgası diye düşünüyoruz ilk anlarda. Öyle ya beşinci yaşına basmış Jack’in doğum günü pastasına mum bile temin edememişlerdir.

Kısa bir süre sonra annenin (Ma diye hitap ediyor ona Jack) küçük oğluna itirafıyla gerçeği öğreniyoruz. 17 yaşındayken Old Nick lâkaplı komşuları tarafından kaçırılan Joy yedi senedir bu bahçe kulübesinde hapistir. Zoraki karılık ettiği adamdan olmadır Jack. Küçük çocuğunu kimselere verememiş, yaşadığı kâbusa onun varlığı sayesinde katlanabilmiştir. Jack’in dünyası Platon’un ünlü mağarasını anımsatan bu küçücük odadan ibarettir. Tavan penceresinden uzaya, televizyon ekranından yansıyan gezegenlere ve cennete uzanır yol.

Jack için güvenli sıcak bir yuvadır oda. Belirsizliğin hüküm sürdüğü dışarısı tehlikelerle doludur. Lakin yaşanan bir peri masalı değildir. Joy’un oğluna gerçeği anlatmasının vakti gelmiştir. Genç kadının kaçış planına göre ölü taklidi yaparak odanın dışına sızan küçük çocuk yeniden doğduğu dışarıdaki dünyaya uyum sağlamaya çalışacaktır.

Dublin’in kaymak tabakasından altın çocuk tabir edilen gencin bir yaz gecesi öfkesine kapılarak hayatını mahvedişini öyküleyen 2013 yılı İstanbul Film Festivali Altın Lale ödüllü ‘Ne Yaptın
Richard? / What Richard Did’ ve kafasında devasa bir maske taşıyan Michael Fassbender’in yorumladığı eksantrik rock grubu liderinin sıradışı hikâyesine soyunduğu 2014 yapımı ‘Frank’ ile tanıyıp sevdiğimiz İrlandalı bağımsız sinemacı Lenny Abrahamson’ın ilk paragraflarda hikâyesini özetlediğimiz son çalışması ‘Room’ bizde ‘Room: Gizli Dünya’ adıyla gösteriliyor.

İrlanda kökenli Kanadalı yazar Emma Donoghue’nin filme kaynaklık eden aynı adlı romanını okur okumaz vurulmuş Dublin doğumlu yönetmenimiz. Bağımsız ve küçük ölçekli filmler çeken bir sinemacı olarak bu çok satan romanın sinema hakları için epeyce uğraşmış. Yazarını ikna etmek için Platon’un ünlü mağara alegorisini de içinde barındıran felsefi alıntılarla yüklü uzun bir mektup kaleme aldığı biliniyor. Sonunda izni koparmış ve filmi kendi çizgisinden sapmadan kotarmış. ‘Room’ küçük boyutlu ancak zengin fantastik referanslar içeren bir çalışma.

Filmin ilk bölümü romanda olduğu gibi küçük odanın içinde geçiyor. Yönetmen, ‘Frank’in müziği ve şarkılarının da bestecisi Stephen Rennicks’in alçak tondan ezgileriyle ilerleyen ilk 45 dakika içinde klostrofobik dar alanda gerilim ve korku unsurunu ustaca işliyor. Yine romanda olduğu gibi ilkinin tamamiyle zıddı olarak dış dünyada devam ediyor hikâye. Jack’in odadan dışarıya çıkması ya da yeni ve çok daha kaotik bir dünyaya doğuşu kuşkusuz ilginç vaadler içeriyor. Abrahamson’ın işte tam bu noktada eline geçen fırsatı çok da iyi değerlendiremediğine şahit oluyoruz. Jack’in büyüme hikâyesi ve yeni bir dünyaya adapte olma serüveni yeterince güçlü değil. Özgün metinde dış dünyaya adım attıktan sonra ortadan kaybolan anneyi hikâyeye dahil ediyor Abrahamson. Ancak genç kadının uyum ve çevresiyle hesaplaşma sürecinin aktarılışının da çok etkili bir biçimde olduğu söylenemez.

Oysa filmin çok sağlam oyuncuları var. Anne Joy’u yorumlayan ve bu yıl Amerikan ve İngiliz Akademileri’nin gözdesi olarak öne çıkan ve şimdiye kadar Altın Küre ve Bafta dahil olmak üzere yirmiye yakın ödül toplayan Brie Larson 28 Şubat Pazar akşamı beklendiği gibi Oscar ödülüne de uzandı. Daha önce romantik güldürüler ve televizyon filmlerinde rol almış, ‘Short Term 12’de dikkatimizi çekmiş aynı zamanda profesyonel bir şarkıcı olan Larson kariyerinin başlarında ele geçirdiği bu şansı iyi değerlendirir umarız. Ancak filmin asıl keşfi Jack’i canlandıran küçük oyuncu büyük yetenek Jacob Tremblay. Büyük ebeveynleri canlandıran Joan Allen, William H. Macy, Tom McCamus gibi deneyimli oyuncular bu mütevazı filmin diğer önemli kozlarından.

(01 Mart 2016)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com