Büyük yıldızlar devrinin hayli gerilerde kaldığı günümüz Amerikan sinema evreninin tartışmasız tek megastarı konumundaki Tom Cruise tek başına koşmayı sürdürüyor. Üstelik bunu 60’ını devirdiği bir dönemde yapıyor. 24 yaşının ataklığıyla şöhret merdivenlerini hızla tırmandığı 1986 yapımı ‘Top Gun’ın devam filmi ile geçtiğimiz yıl gişe rekorlarını allak bullak eden ünlü aktör, özenle koruduğu formu ve dinmek bilmeyen enerjisi ile kendi kariyeri kadar Amerikan Sinema Endüstrisi için de savaşırken, dijital gücün karşısında kimilerinin ’analog dönemin kalıntısı’ diye gözden çıkardığı sinema salonunda film izleme alışkanlığının ayakta kalabilmesi için geniş perdenin görsel işitsel büyüsünü yücelten filmler yapmayı sürdürüyor.

Dünya sinemaları ile eş zamanlı olarak bizde de gösterime giren ‘Mission: Impossible – Ölümcül Hesaplaşma Birinci Bölüm / Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One’ aktörün 1996 yılında Brian De Palma imzalı serinin ilk filmi ile başladığı 27 yıllık serüveninin yedinci halkası. Beşinci filmden başlayarak 1996 yapımı kült klasik ‘Olağan Şüpheliler / Usual Suspects’in yaratıcısı olarak bilinen Christopher McQuarrie’nin yönetmenliğinde çekilen serinin son halkası esrarengiz bir prolog ile açılıyor. Savaş teknolojisinde son gelinen nokta olarak adlandırılan Rusların Sevastopol* adlı görünmez denilen ölüm denizaltısı, Bering Denizi’nde başka bir hayalet gücün oyunuyla kendi torpidosu ile vuruluyor. Düşman farklıdır bu defa. Yoldan çıkmış bir yapay zeka, ‘varlık / entity’ olarak adlandırılan bir sinsi algoritma, bilgisayar virüsü misali dünyanın tüm savunma sistemlerine, bankalara, finansal sistemlerine vs. rahatça sızabilmekte ve dünyayı karıştırabilmektedir. Artık tek hedefi dünya istihbarat örgütlerini ele geçirmek olan bu dinsiz, vatansız ve de ahlâksız yeni sürüm dijital düşmanı durdurma görevi eski dostumuz Ethan Hunt’a havale ediliyor. Gölgelerde yaşayan ve asla tanışmadıkları için mücadele eden kanlı canlı süper kahramanımız, sinemacılık sektörünün son savaşçısı Cruise gerçek hayattaki misyonuna hoş bir nazire olarak gördüğüm dijital düşman ile kavgasında rakibi kontrol altına alacak olan haç biçimindeki ikiz anahtarları ele geçirmek için mücadeleye girişiyor. Bu süreçte, siber uzayı işgâl eden yeni düşmanın izini sürerken, gerçeği çarpıtan bu dijital paraziti tıpkı Ridley Scott imzalı ‘Yaratık / Alien’da olduğu gibi küresel bir savaşın aracı olarak kullanmak ve dünyamızın azalan enerji kaynaklarına hakim olmak isteyen farklı güçlere kafa tutması kaçınılmazdır.

Serinin eskilerinden İngiliz istihbaratı eski ajanı Ilsa’nın da (Rebecca Ferguson) işin içinde olduğu yeni macera Arabistan çöllüğünde kum fırtınası altında bir çatışma ile başlıyor. Abu Dhabi havaalanında dehşetengiz bir takiple sürüyor. Cruise’un becerikli hırsız kız Grace (Hayley Atwell) ile kelepçelendiği mini Fiat arabanın içinde çekilmiş, Roma’nın dar sokaklarının arşınladığı, İspanyol Merdivenleri’nde çekilmiş bölümlerde eski usul aksiyon filmlerinin komik takip sahnelerine selam çakılıyor. Ducale sarayındaki ‘Eyes Wide Shut’ esinli parti sahnesinin ardından San Marco meydanına yakın ünlü Ponte Minich üzerindeki erkekli kadınlı bıçak düellosu ile Venedik gizemi sarıyor her bir yanı. Bu arada Cruise’un bitmek bilmez koşusu sürüp gidiyor.

Tam serinin bir önceki filmi (‘Mission: Impossible – Yansımalar / Mission: Impossible – Fallout’) aksiyon sahneleri açısından çok daha doyurucuydu derken, son filmin fragmanında yer alan, 4 bin fit (1200 metreyi biraz aşkın) yükseklikteki sarp kayalıktan paraşütle atlayış (bu sahne Norveç’te çekilmiş) ve akabinde Orient Express’in içinde ve tepesinde geçen, eski ekolü çağrıştırsa da çok iyi çekilmiş soluk soluğa son aksiyon sekansı imdada yetişiyor. 163 dakikalık belki de biraz gereksiz uzunluğuna karşın, adından da anlaşılacağı gibi maceranın ilk bölümü ile sonlanıyor film. Anahtarlar sadece başlangıç, ‘dört boyutlu algoritma ile oynanan satranç oyunu’nun şeytani hamleleri için gelecek yıl gösterime gireceği açıklanan ikinci bölümü beklemek gerekiyor.

*Dilimizde Sivastopol olarak geçmektedir.

(12 Temmuz 2023)

Ferhan Baran

[email protected]

73. Berlin Film Festivali’nin ana yarışma filmlerinden ‘Disco Boy’ tropik dinginliğe sinsi bir yağmur ve içli bir mırıldanışın eşlik ettiği sahne ile açılıyor. Kamera silahları ellerinde kucak kucağa uykuya dalmış militanlara yaklaşırken kırmızılı kadının endişeli bakışını fark ediyoruz. Bir Apichatpong Weerasethakul filmini anımsatan bu düşsel girişin ardından Nijer deltasının efsunlu ikliminden bir süreliğine uzaklaşarak ana karakterin öyküsünü öğrenmek üzere Doğu Avrupa yollarına düşüyoruz. Belaruslu bir holigan grubu üç günlük vizeyle Polonya’ya maç izlemeye gitmektedir. Lakin iki arkadaşın amacı başkadır. Dağ tepe ve nehirleri aşarak kaçak yoldan Avrupa’nın kalbine ulaşma sevdasındaki Mikhail hayatını kaybederken Alexei sekiz günlük ölüm kalım savaşının ardından Fransa’ya kapak atmayı başarır. Dövmeli bedeninin boyun bölgesinde ‘yetim’ sözcüğü kazılı genç adam filmlerden çat pat öğrendiğini söylediği Fransızcası ile lejyonerliğe başvurur. ‘Korkaklar evde kalır’ mottosundan hareketle risk almaya sıcak baktığını ifade eden eski suçlu için kaybedecek hiçbir şey yoktur. Burada geçmişi ne olursa olsun herkesin şansı vardır. Zorlu askerlik eğitimini geçtiği takdirde oturma iznine, beş yıl içinde Fransız vatandaşlığına, kısaca yeni bir hayata başlaması işten bile değildir.

Filmin ilk bölümünde Claire Denis’nin ‘Beau Travail’ filmini anımsatan bir erkekler ve askeri eğitim dünyasına tanıklık ederiz. Ancak şaşırtıcı ilk filmini çeken İtalyan yönetmen Giacomo Abbruzzese’nin yapıtında çok daha fazlası beklemektedir bizleri. İkinci bölümde Alexei ya da yeni adıyla Alex’in dünyasından bir süreliğine uzaklaşarak yeniden Nijer Deltası’na döneriz. Açılışta karşılaştığımız MEND (Nijer Deltası Kurtuluş Örgütü) militanları Fransız emperyalizminin yıllardır sömürdüğü topraklarını savunmak için isyan halindedir. Cehalet ve açlıkla boğuşan halkları ve petrol şirketlerince talan edilen yurtlarını kurtarmak için atalarının itaatkâr yolundan gitmeyeceklerine and içmişlerdir. Fransız rehineleri kurtarmak için lejyoner askerlerinin deltaya çıkışı Alexei ile MEND’in lideri Jomo’yu karşı karşıya getirecektir.

İtalyan yönetmenin sağlam bir politik mesaj taşıyan sömürgecilik ve militarizm karşıtı yapıtı bu noktadan başlayarak baştan itibaren sinyallerini verdiği farklı bir duyusal evrenin kapılarını açmaya koyulur. Düşman saflardaki iki askerin nehirdeki mücadelesini kızılötesi ışık altında izlerken tekinsiz elektronik tınılar eşliğinde saykodelik bir iç yolculuğun içine dalarız. Jomo ile kızkardeşinin ateş başındaki hipnotik dansının Alex’in vicdan muhasebesine karıştığına tanıklık ederiz. Genç Belaruslu için aydınlanma anıdır bu. Abbruzzese’nin bir röportajında ifade ettiği gibi ‘sahip olduğumuz tek dünyayı kendimizden farklı olanlarla kardeşçe paylaşma gereğini’ kavrayış anıdır bu. Alexei kendinin olmayan bir dili konuşan sömürülenler kulübünde olduğu gerçeği ile yüzleştiğinde gemileri yakacaktır.

Vitalic ya da namı diğer Pascal Arbez – Nicolas imzalı elektronik tınıların usta görüntü yönetmeni Hélène Louvart’ın büyüleyici görselliğine eşlik ettiği ‘Disco Boy’un Berlin’de ‘olağanüstü sanatsal katkı’ ödülünü almış olması hiç şaşırtıcı değil. Anti kapitalist mesajını, elektronik müzik ile büyülü görsellik ile harmanlayan bu çok etkileyici ilk filmde, Alman sinemasının dünyaya armağan ettiği bukalemun oyuncu Franz Rogowski metamorfozun eşiğindeki melankolik yorumu ile yine döktürmüş. Başkaldırısını şamanik danslarıyla ifade eden Jomo’da Morr Ndiaye, Udoka’da Laetitia Ky’ın gizemli personaları, gözlerdeki heterokromi ile oluşan renklenme farklılığı yönetmenin halüsinatif bir dünya inşasına büyük katkıda bulunmuş. Abbruzzese’nin yeni çalışmalarını merakla bekliyoruz.

(11 Temmuz 2023)

Ferhan Baran

[email protected]