36. İstanbul Film Festivali seçkisinin en güzel filmlerinden ‘Beden ve Ruh / Teströl és Lélékröl’ sıcağı sıcağına sinemalarda. Macar sinemacı Ildiko Enyedi’nin 19 yıl aradan sonra çektiği, Berlinale’den Altın Ayı ödüllü son çalışması şiirsel bir sekansla açılıyor. Mavi ışıkla renklendirilmiş, Noel kartpostallarından fırlamışa benzeyen görüntüler, karlar altındaki düşsel bir ormanda biri erkek diğeri dişi iki geyiğin yakınlaşması üzerine. Hemen ardından bir büyükbaş hayvan kesimevinin kaotik ortamına, gerçek hayata dönüyoruz.

Budapeşte’deki mezbahanın finans müdürü Endre’nin rutin yaşamı, firmaya yeni alınan kalite kontrol elemanı Mária’nın gelişiyle değişiyor. İşindeki titizliği ve çalışkanlığına tezat biçimde asosyal, otizmin sınırlarında gezen farklı bir kişiliği olan genç kadın, orta yaşlı adamın ilgisini karşılıksız bırakıyor önce. Daha sonra, iş yerindeki bir hırsızlık olayına polisin ve bir psikoloğun karışması neticesinde bu ikilinin aynı rüyayı gördükleri ortaya çıkıyor.

Endre ve Mária başlangıç sekansında tanık olduklarımızı tüm detaylarıyla birlikte aynı anda düşlemişlerdir. Ormanda karları eşeleyerek çayırlık alan aramışlardır birlikte. Erkek geyik karlar altında sulu bir kalın yaprak bularak dişisine sunmuş, küçük göletin yanında su içerken burunları birbirine değmiştir. Boşuna dememişler, herşey dokunmakla başlıyor. Aynı rüyada buluşan ikili şaşkınlık ve heyecan içindedir. Adam emekliliğine yakın altmışlı yaşlarındadır. Daha önce bir ailesi olmuş, eşinden ayrılmış, yetişkin kızından uzakta tek başına monoton hayatını sürdürmektedir. Otuzlu yaşlarının başındaki kadın için ise hayat henüz başlamamıştır. Adamın ilgisi ve aşkın beklenmedik hücumu allak bullak eder onu. Sol kolu tutmayan adamın bedensel sakatlığı, kadının hiç gelişmemiş sosyal becerileri bu aniden beliren aşkın yeşermesine imkân verecek midir. Kabuğunda yaşayan genç kadın çiçeklerini açmayı becerebilecek midir. Bunların cevabına ulaşmanız için bu güzel filmi izlemeniz gerekiyor.

9. İstanbul Film Festivali’nde izlediğimiz, sürrealist tadlar taşıyan bir ikiz kız kardeşler öyküsü etrafında şekillenen 1989 yapımı ilk filmi ’20. Yüzyılım Benim / Az En XX. Szazadom’ ile tanıdığımız Macar sinemacı, mizahın eksik olmadığı büyülü gerçeklik tadı taşıyan nefis bir aşk hikayesiyle bunca yıl sonra bir kez daha gönülleri fethediyor. Bu şiirsel aşk masalı Máté Herbai’nin yakın plan ağırlıklı zarif görüntüleri ve Adam Balazs’ın etkileyici müzik çalışması eşliğinde usul usul akarken, yalnız ruhlarda deneyimli aktör Géza Morcsányi ile kadın oyuncu Alexandra Borbély’nin mükemmel performansları göz kamaştırıyor. Beklemediği bir aşk ile baş etmenin şaşkınlığını yaşayan genç kadın, İngiliz folk şarkıcısı Laura Marling imzalı ‘What He Wrote’ şarkısının dizelerine sığınıyor.

(25 Nisan 2017)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com

Çilingir Sofrası (Sadi Bey’in Facebook Günlükleri):

Kendimce yeni bir keşifte daha bulundum; yazayım. Gala, açılış, ödül töreni vs. gibi etkinlikler için gelen davetiyelerin bazılarında “Davetiye tek kişiliktir” yazar. Davet eden haklıdır, ancak olaya davet edilen tarafından bakıldığında işin rengi değişir. Hele davet edilen bir de kılıbıksa yandı gülüm keten helva. Bin dereden su getirsen olmaz ama benim keşfimi uygularsanız yırttınız demektir. Şöyle: Bu ifade ile çağrılacağım ilk davete iki kişi gittiğimde ve “Beyefendi davetiye tek kişilik” denilerek durdurulduğumda şaaak diye cevabı yapıştıracağım. “Ben tek kişiyim, senin gözlerinde sorun var, çift görüyorsun azizim.” diyeceğim. Bence 500 kişiye tek gel çağrısı yapacağınıza 250 kişiye çift gel çağrısı yapın. Malûm tek’lik sadece Recep İvedik’e mahsus. 5.siyle sanırım şu sıra son 28 yılın hasılat rekorunu kıracak. (12 Nisan 2017)

Trakyalı veya Arnavut, dinlemek zorunda kaldığı bıktırıcı bir söylemden sonra, tam hatırlayamıyorum ama aşağı yukarı şöyle demiş: “Abe hoca efendi, ben sana sabah akşam kabak aşı yedirsem, bıkmaz mısın yemekten? İçirme şu Amerikan sütünü diyerim sana. Çocuk öğüriyeri, kusuyeri, hastalanıyeri.” (Kafanı sallasan propaganda afişine çarpacak ya, o nedenle bu sitemi hatırladım.) (12 Nisan 2017)

Bir sintine hikâyesi: İstanbul Film Festivali’nin geleneksel Boğaz Gezisi’ne iştirak etmek için evden çıktım, tam otobüse bineceğim, Ergenekon Caddesi’nin gözünü sevdiğim güvercinlerinden birisi bütün sintinesini üzerime boşalttı. Öyle, böyle değil, nokta atışı falan hiç denemez, montumun her yerine mükemmelen saçtı. Sağ olsun şöfer gülerek ıslak mendil uzattı da nispeten kıta temizliği yaptım. O aşamada güvercine bir hayli kızmıştım. Sonra durup düşününce kızmamın gereksizliğini idrak ettim. Öyle ya, garibim güvercin binlerce yıldır atalarından gördüğü gibi özgürce saçıyor. Kabahat bende, ne diye başka yer yokmuş gibi gidip onun sahasından geçiyorum ki. Netice olarak dünya hepimizin, özgürüz ve kardeşçe yaşamaya mecburuz. Festival, sağ olsun bu seneki geziyi koskocaman ve çok güzel, modern bir gemiyle yaptı; ikramlar kapalı büfe olsa da vesile olduğu sohbetler mükemmeldi. (Bu yazıyı Nişantaşı Cinemaximum City’s Sineması’nda bugün 13:30’da yapılan Afganistan filmi “Ayrılık”ın gösterimi öncesinde yazdım. Tam son kelime “… mükemmeldi”yi yazarken perdeden festivalin o bayıldığım anonsu geldi: “Şimdi o telefonu yerine koy, kafanı kaldır, İstanbul Film Festivali başlıyor.” Telefonumu yerine koydum, kafamı kaldırdım ve güzel Afgan kızı Fereşte* ile tutkunu Nabi’nin hüzünlü hikâyesi başladı.)
* Festival broşüründe Feriştah olarak geçiyor. (14 Nisan 2017)

Fenerandum arifesinde, hava da güzel olunca vatandaş atmış kendini dışarı, alışveriş ve gezi keyfi yapıyor. Ergenekon Caddesi o kadar kalabalık ki önümde hayatının en yavaş yürüyüşünü yapan vatandaşı bir türlü sollayıp geçemiyorum. Eve gidince ilk işim Yayayolları Genel Müdürlüğü’ne dilekçe yazıp, kaldırımlarda hızlı yürüyen yayalara şerit tahsisi yapılmasını talep edeceğim. (15 Nisan 2017)

Bu bir rüya. Abartma. Bitecek. (Erkin Koray dinlerken ilham geldi. Bu kadar bıraktı gitti.) (15 Nisan 2017)

2. Uluslararası Antalya Sinema Günleri, 28 – 30 Nisan 2017 tarihleri arasında Antalya Kültür Merkezi’nde düzenleniyor. Geçen yıl 1. Uluslararası Antalya Film Günleri olarak duyurulan etkinliğin adı gerçekleşme aşamasında “Sinema Günleri”ne evrildi. Bu yılki etkinliği de gerçekleştirilecek olan Antalya Sinema Derneği’nin web sitesindeki duyuruda etkinlikten sekiz-dokuz kez “festival” şeklinde bahsediliyor. Önümüzdeki sene bu etkinliğin adı 3. Uluslararası Antalya Sinema Festivali’ne mi dönüşecek diye merak ediyorum doğrusu. (15 Nisan 2017)

“Güllerin Savaşı” adlı TV dizisi 40 ülkeye satılmış. Dizi sektörü için sevindirici bir başarı tabi ki. Hiç izlemişliğim yok ama ne zaman bu dizinin adını duysam Michael Douglas ile Kathleen Turner başrollerini paylaştığı ve 1990 Eylül’ünde Özen Film dağıtımıyla sinemalarımızda gösterilen “Güllerin Savaşı” (The War of the Roses) adlı yabancı filmi hatırlarım ve hep dizide bu filmden esinlenmeler var mıdır diye meraklanırım. (15 Nisan 2017)

Kapan Kapana: 21 Nisan’da ismiyle manidar bir film vizyona giriyor: “Kapan”. Son 10 yılda iki kez daha kapana kısılmışız. Birinci “Kapan” (Fermat’s Room), 11 Nisan 2008’de; ikinci “Kapan” (Hush), 10 Temmuz 2009 tarihlerinde vizyona girmiş. Teferruatlı kapanları (Dehşet Kapanı, Ejder Kapanı, İntikam Kapanı, Karınca Kapanı, Korku Kapanı, Ölüm Kapanı) -görüldüğü üzere- saymıyorum. (19 Nisan 2017)

(24 Nisan 2017)

Sadi Çilingir

sadicilingir@sadibey.com