Sinemanın büyük ustalarından Francis Ford Coppola’nın modern gangster sinemasının klasiklerinden “Baba” ve “Baba 2” filmlerini paylaşmak istedik. Bu iki filmin de Türkçe dublajlarının muhteşem olduğunu belirtmeli.

İtalyan kökenli Amerikalı mükemmeliyetçi büyük yönetmenlerden Francis Ford Coppola, Michigan’ın Detroit şehrinde 7 Nisan 1939’da doğdu. Küçükken çocuk felci geçirdi. New York’ta tiyatro okudu. Sonra 1958’de, 19 yaşında UCLA’ya girerek sinema öğrenimine başladı. Düşük bütçeli filmler çeken yönetmen-yapımcı Roger Corman’la tanıştı. Sinema okulunda okurken bir western ve bir de korku filmi çekti. Daha yirmili yaşlarının başlarındaydı. Coppola başka yönetmenlere senaryolar da yazıyordu. 1970’li yıllar O’nun sinemasında doruklara çıktığı dönemdi. İki “Baba” filmiyle beraber önemli filmler ortaya koydu. 1974 yapımı “The Conversation-Konuşma” filminde farklı estetik anlatımı tecrübe etti. Bu filmde kamera, baştan sona sabit açıda duruyordu. Sadece bir sahnede kamera çevrinme (pan) yapmıştı. Ayrıca bu filmde aralarda da “teleobjektif” kullanmıştı usta. 1979’da “Apocalypse Now-Kıyamet” filminde Vietnam’daki savaşa baktı.

Coppola, 1960’lardan 1970’lerin ortalarına kadar Amerika’da ağırlığını hissettiren “yeni sol” akıma karşı, Paul Schrader ve Martin Scorsese gibi iki önemli sinemacıyla “yeni sağ” akımını başlatmıştı Hollywood’da. Bu akımın simge filmlerinden 1981 yapımı “One from the Heart-Yürekten Biri” filmini çekti. 1983’te çektiği iki gençlik filmi de vardı. Sinemaskop “The Outsiders-Sokaktakiler” ve siyah-beyaz “Rumble Fish-Siyam Balığı” muhteşem filmlerini sinema perdesinde gördük. 1997’deki sinemaskop “The Rainmaker-Yağmurcu” filmindeki estetiği de çarpıcıydı. Perdede gördüğümüz bu filmde neredeyse gölgeler silinmişti.

2000’li yıllarda da iyi filmleri vardı. 2007 yapımı “Youth Without Youth-Geç Gelen Gençlik”, Mussolini tutkunu faşist Rumen yazar Mircea Eliade’nin romanından uyarladı. Roman, 1976’da “Tinerete fara Tinerete” adıyla çıkmıştı ilk. Yazar, 1907’de Bükreş’te doğdu, 1986’da Şikago’da öldü. Yazarın birçok eseri dilimizde yayımlandı. Coppola, Arjantinli tiyatro yönetmeni ve oyun yazarı Mauricio Kartun’un “Fausta” eserinden 2009 yapımı sinemaskop çekilmiş, siyah-beyaz ve renkli “Tetro”yu da uyarladı. Bu filmdeki ışıklar, anlamın içinde ruha dokundurtuyordu. Angelo “Tetro” Tetrocini’nin ruhuna.

“Baba…”

Büyük Francis Ford Coppola’nın 1972 yapımı “The Godfather-Baba” filmi, modern zamanlarda polisiye-gangster sinemasına soluk getirmişti. Paramount’un sunduğu filmin senaryosunu Coppola’yla beraber Mario Puzo ortak yazdı. Film, yazar Puzo’nun eserinden uyarlanmıştı. Filmin müziklerini İtalyan üstat Nino Rota yapmıştı. Rota, bu filmden Oscar’a aday olsa da adaylıktan çıkartılmıştı. Çünkü Rota, bu filmdeki tema müziklerini 1950’lerin sonunda İtalyan filminde kullandığı fark edilmişti. Klasik anlatımlardaki gibi kahverengimsi tonları öne çıkartan önemli kameramanlardan Gordon Willis’in bu görüntüleri sinema perdesinde bambaşka görünüyordu. Dönemsel filmlerde daha çok belirgin olan kahverengimsi renk tonları öne çıkmış filmde. Coppola, nadiren kararma-açılma kullanırken, yoğunlukla zincirlemeli geçişlere başvurmuş bu filminde. Kamera, sıkça çevrinme (pan) yapıyor bir de. Kararma-açılma, dışavurumcu estetikle buluşuyor sinemada. Zincirlemeli geçişlerse gerçeküstücülükle. Coppola, genel plan ve kaydırmalı çekimlerle de izlenimci estetiğe dokunmuş. Bu eser Akademi’den film, senaryo ve erkek oyuncu (Marlon Brando) dallarında üç Oscar kazandı. Brando, ödül törenine Kızılderili bir kadını yolladı ve ödülü de o aldı. Brando, Amerika’yı, Kızılderililere yaptığı soykırımlar için protesto etmek istemişti. Filmin orijinal adı da “Vaftiz Babası” anlamına geliyor.

Mafya organizasyonlarına içeriden bakıyor Coppola’nın bu filmleri. Tarihin ilk diktatörü Roma İmparatoru Jül Sezar’ın yönetimi, tıpkı mafya işleyişi gibiydi. Filmlerin içinde dolaşırken fark ediliyor bu. İki organizasyonun da ortak düsturu şuydu: “Asla güvenme ve yok et…” Bu film ülkemizde, Ekim 1973’te vizyona girmişti. Bu filmi, 1983’te İzmir’deki Güzelyalı As Sineması’nda perdede görmüştük. Bu sinema, geçmiş dönemlerde vizyona girmiş filmleri de gösteriyordu o zamanlar.

Film, İkinci Dünya Savaşı sonrasında başlıyor. New York… Corleone ailesinin malikânesinde düğün yansıyor. Mafya babası Don Vito Corleone’nin (Marlon Brando) kızı Connie (Talia Shire), Carlo’yla (Gianni Russo) evleniyor. Dışarıda eğlence sürerken, Don Vito da kasvetli odasında sorunları dinliyor. Kamera, sanki siyah fonun önünde oturmuş Bonasera’nın (Salvatore Corsitto) monologu andıran konuşmasıyla başlıyor. Kamera, belli belirsiz geriye zum yapmaya başlıyor bu anda. Sonra çerçeveye masanın öbür tarafındaki Don Vito giriyor. Bonasera, yasalara hep uymuş. Amerikalı olduğunu söylüyor. Kızını özgür bırakmış. Kızı, İtalyan olmayan bir erkekle takılmış. Hoşgörülü davranmış. Sevgilisi ve bir arkadaşı kızına viski içirmişler. Sonra da onu kullanmışlar. Kızı karşı koymuş. Onu dövmüşler. Bonasera polise gitmiş her Amerikalı gibi. İki oğlan adalet önüne çıkartılmış, sonra da cezaları ertelenmiş. Bonasera, bu olduktan sonra Don Vito’ya gelmeye karar vermiş. Don Vito’dan iki oğlanı öldürmesini istiyor. Don Vito kabul etmiyor önce. Çünkü Bonasera, Don Vito’yu “Baba” olarak görmemiş ve elini öpmemiş. Odada Don Vito’nun çapkın ve öfkeli oğlu Santino “Sonny” (James Caan) ve evlatlığı avukat-danışman Tom Hagen da (Robert Duvall) var. Bonasera, Don Vito’ya “Baba” diyor. Don Vito, Bonasera’dan bir şey isteyecekmiş ve karşılığında da kızının intikamını hediye olarak verecekmiş. Temizleme işi şişman Clemenza’ya (Richard Castellano) veriliyor.

Aile düğün fotoğrafı çektirirken, Don Vito, Michael (Al Pacino) daha gelmediği için fotoğrafı çektirmiyor. Sicilya tarzı düğün eğlencesi de devam ediyor malikânenin bahçesinde. Düğüne, rakip mafya lideri Don Barzini de (Richard Conte) geliyor. Öte tarafta Don Vito karısıyla (Morgana King) dans yapıyor coşkuyla. Bahçenin dışında basın ve FBI da düğünü takip ediyor. Savaş kahramanı ve şeref madalyalı Michael düğüne asker üniformasıyla geliyor. Kahraman gibi karşılanıyor. “Beyaz” Kay Adams (Diane Keaton) var Michael’ın yanında. Sevgilisi. Çok geçmeden düğüne şarkıcı oyuncu Johnny de (Al Martino) düşüyor. Onun da derdi var. Çekilecek savaş filminin yapımcısı Jack.

Woltz (John Marley), filmde Johnny’nin oynamasını istemiyor. Don Vito, bu “finocchio”yla, züppeyle sorunu çözmek için Tom’u görevlendiriyor. Düğün pastası kesiliyor, ardından aile fotoğrafı çekiliyor. Tom da, Los Angeles’a uçuyor. Oradan Hollywood’daki stüdyoya gidiyor. Yapımcı Woltz’u ikna edemiyor. Ama Don Vito’dan söz edince Tom’u malikânesine davet ediyor, ahırdaki 600 bin dolarlık atını bile gösteriyor, ama Johnny’nin filminde oynamasını kabul etmiyor yapımcı. Bunun bedelini tutkulu olduğu atının yataktaki kellesiyle ödüyor Woltz. 1953’te büyük yönetmen Fred Zinnemann, siyah-beyaz “From Here to Eternity-İnsanlar Yaşadıkça” savaş filmini çekmişti. Dolaylı olarak bu filme gönderme yapılıyor “Baba” filminde. Şarkıcı-oyuncu Frank Sinatra da bu filmde oynamak için büyük mücadele vermişti. Oynadı ve “Yardımcı Erkek Oyuncu” dalında Oscar da kazandı.

Tom, Los Angeles dönüşü New York’ta Sollozzo’nun (Al Lettieri) kasvetli mekânında görüşme yaptığını Don Vito’ya ve Sonny’ye anlatıyor. Bu an koşut kurguyla yansıyor. Tom anlatırken, Sollozzo’yla görüşmesi de yansıyor. Sollozzo, “Türk” lakabıyla tanınan uyuşturucu kaçakçısı. Sollozzo’nun, Türkiye’de haşhaş tarlaları olduğu için “Türk” diyorlarmış. Sollozzo, tarladan topladığı haşhaşları Sicilya’da eroine dönüştürüp Amerika’da pazarlıyormuş. Don Vito’yu da uyuşturucu işine çekmek istiyor Sollozzo. Nakit paraya ve de polisten korunmaya ihtiyacı varmış. Tom ve Sonny, uyuşturucu işine girmek istiyorlar. Bunda çok para varmış. Kumar işinin geleceği yokmuş. Çok geçmeden Sollozzo, Don Vito’nun mekânına geliyor. Corleone ailesine uyuşturucu payından yüzde otuz teklif ediyor Sollozzo. Ama öncesinde bir milyon dolar nakit gerekiyormuş. Bu iş için politikacılara da ihtiyacı varmış. Tattaglia ailesi de işin içindeymiş. Don Vito teklifi geri çeviriyor. Sonny karşı çıkar gibi yapsa da Don Vito, Sollozzo’yu geri çeviriyor. Çünkü Sollozzo’dan şüpheleniyor. Kamera, Tattagliaların mekânına gidiyor. Geceleyin. Kasvetli mekâna biri geliyor ve onlara katılmak istediğini söylüyor, ama adamı bıçaklayıp öldürüyorlar. Yeni bir savaş mı başlıyordu?

Noel zamanı. Dışarıda kar atıştırıyor. Tom, Sollozzo’nun arabasına biniyor. Don Vito da alışveriş yapmak için dışarı çıkarken, şoförü Paulie de (John Martino) ortadan kayboluyor. Dışarı çıkan Don Vito, manavdan meyve seçerken üzerine yaylım ateşi açılıyor. Bu ikon yüklü sahne çarpıcı açılarla yansıyordu. Don Vito vurulurken, kamera da yukarıdan “plonje” açıda duruyordu bu anda. Görüntüdeki derinlik ve ışık düzenlemeleri sanatsal anlamda çarpıcıydı. Don Vito ateş edilirken, oğlu Fredo da (John Cazale) orada ve babasına sarılarak ağlıyor. Fredo, pişmanlık ve suçluluk hissiyle ağlıyordu sanki. Caddede, Michael ve Kay beraber yürürken, Kay, gazete kulübesindeki gazetelerde Don Vito’nun vurulduğuna dair manşetleri görüyor. Diğer tarafta Sonny de karısıyla evde. Sonny telefonu kapattıktan sonra kapı çalınıyor. Tedirgin oluyorlar. Clemenza geliyor. Don Vito’nun öldüğü söylentisi varmış. Sonny öfkeleniyor. Tom, Sollozzo’nun mekânında. Sollozzo, Sonny’yi telefonla arıyor. Ardından da Tom’a, “Sonny’yle aramda barışı sağlamak sana bağlı” diyor. Sollozo, “Ben şiddetten hoşlanmam. Ben bir işadamıyım” diye ekliyor. Tom, oradan ayrılıyor. Michael da malikâneye geliyor. Sonny de orada. Paulie içeri bir paket getiriyor. Paketten çiğ balık çıkıyor. Bu, Sicilya usulü mesajmış. Sonny, Paulie’den şüpheleniyor. Temizleme işi yine Clemenza’ya düşüyor.

Mahkeme salonunda. Michael mahkemeden çıkıyor. Geceleyin de restoranda Kay’le buluşan Michael, Kay’in ortalarda görünmesini de istemiyor. Güvenliği için. Sonra da araba Michael’ı hastaneye bırakıyor. Kamera, sola çevrinme yaparak hastanenin boş koridorlarını yansıtıyor. Polis koruması da ortalarda görünmüyor. Michael şüpheleniyor. Sonny’yi telefonla arıyor. Hemşire itiraz etse de onunla beraber, Don Vito’nun odasını değiştiriyor Michael. Sonra fırıncı bir genç geliyor Don Vito’ya saygılarını sunmak için. Michael onu dışarı yolluyor. Michael, yatakta gözünü açan babasına “Artık seninleyim” diyor. Don Vito da gülümsüyor. Sonra Michael hastanenin kapısına çıkıyor. Bir araba duruyor, sonra gidiyor. Genç fırıncı korkusundan titremeye başlıyor hemen. New York polisinden Yüzbaşı McCluskey (Sterling Hayden) uğruyor hastaneye. Michael’a sert çıkıyor. Çok geçmeden korumalarla Tom geliyor oraya ve ortamı yumuşatıyor.

Zincirlemeli geçişle kamera malikâneyi yansıtıyor hüzünlü müzikle. 1947 yılı. Gündüz. Sollozzo, Michael’la görüşmek istiyormuş. Öfkeli Sonny, Sollozzo’yu yok etmek istiyor. Ama Michael’ın da bir fikri vardı. Sollozzo’yla satılmış kirli polis McCluskey’yi ortadan kaldırmak istiyor Michael. Ama Sonny, olayı kişiselleştirdiği için karşı çıkıyor buna. Ama Michael istiyor. Restoranda buluşma gerçekleşecek, ama öncesinde zihinlerin yarışması gerekiyor. Satranç oyunu gibiydi sanki her şey. Michael, işi bitirdikten sonra bir yıllığına Sicilya’ya gidecekmiş. Gece, Sollozo ve ve McCluskey’nin olduğu arabaya biniyor Michael. Polis üzerini arıyor. Michael, Bronx’a gideceklerini sanırken, araba New Jersey’ye dönüyor. Restoranda her şey doğal görünüyor. Fazla müşteri de yok. Michael ve Sollozzo İtalyanca konuşuyorlar. Michael, Sollozzo’dan babasının hayatına kastetmemesini istiyor. Sollozzo önemsiz biriymiş. Önemli olansa Bataglia ailesiymiş. Tek isteği aileler arasında ateşkes olması Sollozzo’nun. Konuşmalardan sonra Michael tuvalete gidiyor. Rezervuardaki saklanmış tabancayı alan Michael, masaya dönüyor, Sollozzo’nun alnına ateş ettikten sonra McCluskey’nin boğazına ve alnına ateş ediyor, sakince çıkıp gidiyor. Zincirlemeli geçişlerle gazetelerin birinci sayfaları peş peşe manşetler atıyorlar. Polis soruşturmaları, gangster savaşları da yansıyor. Eski zamanların filmlerindeki gibi.

Gündüz. Don Vito malikâneye dönüyor. Sonny, Fredo’yu Las Vegas’a, kumarhane işlerinin başına yollayacakmış. Tom, Don Vito’ya Sollozzo’yu Michael’ın öldürdüğünü söylüyor. Sonny de, Tataglia’yı yok etmek istiyor.

Michael, Sicilya’da. Michael burada korumalarla dolaşıyor. Michael, avdan dönerken, korumaları Calo (Franco Citti) ve Fabrizio (Angelo Infanti) ona, erkeklerin kan davası yüzünden öldüğünü ve kadınların dul kaldığını anlatıyorlar. Michael, Sicilyalı güzel Apollonia’yla (Simonetta Stefanelli) göz göze geliyor ve kıza tutuluyor birden. Korumalar bunun farkına varıyor ve “Hatunlar, Sicilya’da ateşli silahlardan daha tehlikeli” diyorlar. Meyhaneye gidiyorlar. Michael, kızın babası Vitelli’den (Saro Urzi), Apollonia’yla evlenmek istediğini söylüyor. Vitelli’yi ve kızını yemeğe davet ediyor. Yemekte, kıza kolye hediye ediyor Michael. Sonra beraber dolaşmaya başlıyorlar, ama ailenin bakışları altında. Sonra kamera New York’a gidiyor. Gündüz. Kamera içeride ve yukarı doğru “tilt” yapıyor. Sonny, düğünde seviştiği genç kadınla yine ayaküstü sevişirken yansıyor. Sonra da kız kardeşi evine gidiyor. Connie, mutsuz ve kocası Carlo onu sürekli dövse de bunu inkâr ediyor. Sonny, Carlo’nun olduğu mekâna gidiyor. Hava sıcak. Sonny, öfkeyle pantolon kemeriyle dövüyor Carlo’yu. Gündüz. Michael’la Apollonia’yla Sicilya usulü düğünü yapılıyor. Yatak odasında Apollonia, beyaz gelinliği içinde güzelliğinin büyüsünü saçıyor. Üstünü çıkartan Apollonia, tüm güzelliğini Michael’a sunuyor orada. New York’taysa Kay, Michael’a mektup göndermek için malikâneye geliyor. Onu karşılayan Tom, mektubu almıyor, çünkü delil olarak kullanılabilirmiş bu. Görüntü kararıyor. Connie’yse evde Carlo’yla kavga ederken yansıyor. Connie, Carlo’nun başka bir kadınla olduğundan şüpheleniyor. Connie, öfke ve kıskançlıkla mutfağı dağıtıyor. Carlo, kemerini çıkartıyor ve onu yine dövüyor. Connie, malikâneyi telefonla arıyor. Sonny de evde. Sonny, öfkeyle çıkıyor ve arabaya atlayıp Carlo’yu bulmaya gidiyor. Korumalar da peşine takılıyor. Paralı geçitte pusuya düşürülen Sonny kurşun yağmuruna tutuluyor ve ölüyor. Eve hüzün çöküyor. Don Vito yataktan çıkmış. Tom, Sonny’nin nasıl öldürüldüğünü anlatıyor Don Vito’ya. Acı ve yas içindeki Don Vito, “Bu savaş artık bitecek” diyor. Don Vito, Sonny’nin cenazesinin temiz ve güzel görünmesini istiyor. Sicilya’daysa Michael, güzel eşine araba sürmesini öğretmeye çabalıyor. Korumasını sağlayan Don Tomassini (Corrado Gaipa), buraların artık tehlikeli olduğunu söylüyor Michael’a. Sonny’nin öldürüldüğü haberini de veriyor. Michael, Amerika’ya dönmek için hemen hazırlık yapıyor. Apollonia arabanın içinde ona arabayı sürebildiğini gösterirken, bir şeylerin ters gittiğini anlıyor Michael. Koruması Fabrizio’nun tuhaf davranışlarını fark ettiğinde geç kalıyor ve arabadaki bomba patlıyor, Apollonia ölüyor. Görüntü kararıyor. Yönetmen, Sicilya ve New York anlarını koşut kurguyla yansıtırken, Sicilya anlarındaysa sıkça da “zincirlemeli geçiş” yapmış. Bir de Nino Rota’nın, bu filmin ruhu olan tema müziği de Sicilya anlarında duyuluyor. Ayrıca “Love Theme” de bu bölümde kulaklara geliyor. Bu müzikler olmasaydı, bu film ölümsüz olur muydu? Bilinmez.

New York’ta. Kamera, binayı yukarı “tilt” yaparak yansıtıyor. Don Vito, rakipleri Barzini, Tattaglia ve başka ailelerle uzlaşma toplantısı yapıyor masa etrafında. Don Vito, gelecekte uyuşturucu işinin kendilerini mahvedeceğini söylüyor. İçki ve kumar işine benzemiyormuş uyuşturucu işi. Hâkimler ve polisler, uyuşturucu işinde onları terk edebilirmiş. Masadaki bazıları, uyuşturucuyu siyahlara sattırmayı öneriyor. Siyahlar hayvanmış. Don Vito, Michael’ın başına bir şey geldiğinde bu odadaki bazı kişileri suçlayacağını söylüyor bu konuşmalardan sonra.

Gündüz. Michael New York’a dönüyor ve hemen Kay’in yanına gidiyor. Zincirlemeli geçişle sonbahar ikliminde dolaşıyorlar beraberce. Michael, Kay’e “Artık babamla beraberim” diyor. Michael artık tamamen mafyanın içindeydi. Michael, beş yıl sonra Corleone ailesinin yaptığı her işin yasal olacağını söylüyor Kay’e. Michael, Kay’le evlenmek istiyor. Görüntü kararıyor.

İşin başına Michael geçiyor. Tom’un yardımını istemiyor Michael. Çünkü her şey sertleşecek ve Tom’un zarar görmesini istemiyor. Tom ayrılmak istemiyor. Carlo’yu yardımcısı yapıyor. Zincirlemeli geçişle uçak Las Vegas’a gidiyor. Michael, kardeşi Fredo’nun yanına gidiyor otele. Fredo, o geleceği için odada parti hazırlamış. Michael partiyi bitiriyor. Michael, otel-kumarhaneyi devralmak için Moe Greene’le (Alex Rocco) görüşmeye gelmiş Tom’la. Orada, şarkıcı-oyuncu Johnny de var. Moe, otel-kumarhaneyi vermek istemiyor Michael’a. Direnmesi nereye kadar sürebilirdi ki?

Zaman geçiyor. Gündüz. Michael ve Kay evlenmişler, Anthony Vito adında üç yaşında olan oğulları bile var. Malikâneye geliyorlar. Don Vito ve Michael, Barzini üzerine konuşuyorlar. Don Vito kırmızı şarap içiyor. Don Vito, senatör olamamış. Başka şeyler de. Michael, oraya ulaşacaklarını söylüyor. Zincirlemeli geçişle malikânenin bahçesinde. Gündüz. Don Vito, torunu Anthony Vito’yla bahçede oyun oynarken yere yığılıyor. Zincirlemeli geçişle mezarlıktaki cenaze töreni yansıyor. Don Vito gömülüyor. Barzini de cenazede. Barzini, Michael’la toplantı yapmak istediğini söylüyor cenazede Tessio’nun (Abe Vigoda) haber taşımasıyla. Kamera birden kiliseye gidiyor kesmeyle. İlk an genel çekimle yansıyor. Ne olduğu anlamlaşamıyor. Kamera yakına geldiğinde, Connie ve Carlo’nun bebeklerinin vaftiz töreni olduğu fark ediliyor. Yeğeninin vaftiz babası da Michael oluyordu. 1950 yılı… Kilisede vaftiz töreni devam ederken, çapraz kurguyla Barzini, Battaglia ve diğerleri vahşice öldürülüyor tek tek. Coppola, bu filminde şiddet anları yansımadan, fırtına öncesi sessizliği andırır gibi genel çekimlerle şiddeti sinsice hissettiriyor, topluyor atmosferinde. Bu filmin devamında da tıpkı böyleydi. Bu estetik anlatımı ilk defa Elia Kazan ustanın 1952 yapımı siyah-beyaz “Viva Zapata” filminde keşfetmiştik.

Malikânede. Michael, Carlo’dan Sonny için bir açıklama istiyor. Sonny’yi, Barzini’ye ispiyonlayan Carlo’ymuş. İtiraf ediyor. Sorunu çözmek de Clemanza’ya kalıyor yine. Zincirlemeli geçişle kamera malikânede Connie’nin acısını yansıtıyor. Connie, Michael’a öfkeli kendini dul bıraktığı için. Daha sonra Kay de Michael’a doğru olup olmadığını soruyor. Öldürmediği söylüyor. Sonda elini öptüren artık Michael oluyor, çünkü yeni vaftiz babası oydu. Don Michael Corleone oluyor bundan böyle.

“Baba 2…”

Büyük usta Francis Ford Coppola’nın 1974 yapımı “The Godfather Part II-Baba 2”, anlatımıyla insanı sinema açısından etkileyen büyük bir filmdi. Paramount’un sunduğu filmin senaryosunu yönetmenle beraber Mario Puzo yazmış. Bu film de Puzo’nun romanından uyarlanmıştı. Filmin müziklerini bu defa Nino Rota’yla beraber, yönetmenin babası Carmine Coppola yapmış. Elbette tema müziği Rota’ya aitti. Çarpıcı unutulmaz fotoğraflarsa Gordon Willis’ten elbette. Bu film de Akademi’den hak ettiği saygıyı gördü. “Baba 2”, film, yönetmen, müzik (Nino Rota ve Carmine Coppola), yardımcı erkek oyuncu (Robert de Niro), sanat yönetmeni-dekor (Dean Tavoularis, Angelo Graham ve George R. Nelson) dallarında Oscar kazandı.

Yeni “Don” olan Michael, el öptürürken yansıyor önce. Sonra da boş koltuk görünürken filmin adı yazıyor. Fonda da Nino Rota’nın bu filmin ruhu olan tema müziği duyuluyor. Sonra da görüntü kararıyor. Filmin kurgusu da çarpıcıydı. Şimdiyle geçmiş arasında gidip gelen filmde “geçmiş”, geriye dönüş olarak yorumlanabilir. Ama geçmiş, başlı başına anlar veya hikâye.

Sicilya, 1901… Kahverengimsi görüntülerin sepya tadı verdiği girişle başlıyor film. Derinlikte, tabutta cenaze taşıyanlar genel çekimde yansırken, dış erkek sesi de, “Baba Vito Andolini, Sicilya’nın Corleone kasabasında doğdu. Babası Antonio, mahalli mafya şefine hakaret ettiği için 1901’de öldürüldü. Abisi Paolo intikam yemini edip dağa çıktı ve tek varis olan Vito’yu (Oreste Baldini) cenaze töreninde annesiyle (Maria Carta) yalnız bıraktı. Daha dokuz yaşındaydı” diyor. Önde bando, onların ardında rahip, tabutu taşıyanlar da onların gerisinde yürürken yansıyor uzaktan. Küçük Vito da, siyahlar içindeki annesiyle beraber. Bir silah sesi duyuluyor birden. Paolo’yu vuruyorlar. Anne, mafya şefi Don Francesco Ciccio’ya (Giuseppe Siiato) evine gidiyor küçük oğlu Vito’yu bağışlaması için. Kadın, “Önce kocamı öldürdünüz. Sonra da büyük oğlum Paolo’yu intikam yemini ettiği için” diyor. Vito’nun kimseye zarar vermeyeceğini söylüyor. Ama Don Ciccio, “Büyüyünce zarar verir” diyor. Vito’nun annesi, elindeki bıçağı Don Ciccio’nun boğazına dayıyor, Vito da kaçıyor. Kadını vuruyorlar. Gangsterler, Corleone kasabasının dar sokaklarında dolaşarak Vito’yu saklayanlara tehdit savuruyorlar. Ama Vito, yakınlarının yardımıyla kasabadan uzaklaşıyor ve Amerika’ya giden gemiyle özgürlüğe yol alıyor tek başına. Uzaktan, New York’taki Özgürlük Heykeli yansırken, kamera da sürekli sola çevrinme (pan) yaparak gemideki yoksul insanları gösteriyor. Sonra göçmenlerin ilk ayak bastıkları Ellis Adası’na geliyor gemi. Göçmenler muayeneden geçiyorlar önce. Kamera, sağa doğru kayarak küçük Vito’yu izliyor kalabalıklar içinde. Sonra sola kaymaya başlıyor kamera. Vito’nun şaşkınlığını yansıtıyor. İngilizce bilmiyor Vito. Sonra onu muayeneye alıyorlar. Çiçek hastalığından dolayı üç ay karantinaya alınıyor Vito. Karantinadaki odasının penceresinden Özgürlük Heykeli yansıyor. Vito, Andolini soyadını bırakıp, doğduğu kasaba Corleone’yi soyadı yapıyor sonraları.

Zincirlemeli geçişle beyazlar içindeki torunu Anthony Vito (James Gounaris) yansıyor. 1958 yılı. Nevada’daki Tahoe Gölü… Gündüz. Birkaç yaş büyümüş çocuk Anthony Vito, kendi gibi beyazlar giyinmiş kızlı oğlanlı yaşıtlarıyla içeride toplanmışlar. Rahip de var. Dua ediyorlar. Rahip, çocuklara kutsanmış ekmek yediriyor. Bu, Anthony Vito’nun yardım partisi. Aile artık Nevada’ya taşınmış. Las Vegas’ta otel-kumarhane işletiyorlar. Göl kıyısındaki malikânenin bahçesinde parti yansıyor. Connie (Talia Shire) annesinin (Morgana King) masasına gidiyor. Kocası öldürüldükten sonra bunalıma giren Connie, sürekli sevgili değiştirerek avunmayı sürdürmüş. Kasvetli çalışma odasında bir Senatör Pat Geary (G. D. Spradlin), Michael’a (Al Pacino) otel ve ruhsatı üzerine konuşuyor. Odada Tom da (Robert Duvall) var. Ruhsat fiyatı da 250 bin dolarmış. Senatör rüşvet istiyor. Dört otelden de yüzde beş. Mafyadan hoşlanmıyormuş senatör. Bu yüzden rüşveti yüksek tutmuş. Michael, sakince teklifi kabul etmiyor. Kamera dışarıda sola çevrinme yaparak eğlenen mutlu insanları yansıtıyor. Michael’la görüşmek için New York’tan gelmiş Frank Pentageli (Michael V. Gazzo), Fredo’ya (John Cazale) onunla bir türlü görüşemediğini söylüyor. Sırasını beklemesi gerekiyormuş. Sonra çalışma odasına şarkıcı-oyuncu Johnny (Al Martino) geliyor. Michael baş başa görüşmek istiyor onunla. Johnny, “Roth’un yanından geliyorum” diyor. Hyman Roth (Lee Strasberg) iyi değilmiş. Michael, Connie’yle de görüşüyor bu karmaşanın içinde. Connie, yeni sevgilisi Merle’le (Troy Donahue) Avrupa’ya gidecekmiş. Paraya ihtiyacı var elbette. Michael ve Connie görüşürken, kamera ayakta duran Michael’a çevrinme yaparak yukarıdan Connie’yi yansıtıyor. Michael, “Bizimle kal. Aileyle. Malikânede çocuklarınla birlikte” diyor. Connie, Merle’in elini tutarken Michael, “Bu adamla evlenirsen düş kırıklığına uğrayacaksın” diyor.

Artık gece. Aile ve dostları beraberce yemek yerken sorunlar da ortalığa savruluyor. Fredo’nun karısı sarhoş ve biriyle dans ederken yere yığılıyor. Kadın, Fredo’yu aşağılıyor. Michael bir şeyler düşünüyor. Sonra çalışma odasında Pentangeli’yle görüşüyor. Yaşlı Clemenza’nın öldüğünü söylüyor. Pentangeli, Michael’a gerçekten saygı duyuyor muydu? Michael, ona “Senin ailen hâlâ Corleone” diyor. Pentangeli, Don Vito’ya hep sadık kalmış. Pentangeli, Rosato kardeşler, yani Carmine (Carmine Caridi) ve Tony (Danny Aiello) sorunu için gelmiş buraya. Rosato kardeşlerin ölmesini istiyor Pentangeli. Bir de Yahudi Hyman Roth’la iş yapmayı sürdürmek istiyor. Michael, onun dönmesine izin veriyor. Michael’ın planları varmış. Gece parti sürüyor. Michael, karısı Kay’le (Diane Keaton) dans yapıyor onca görüşmelerin ardından. Nino Rota’nın bu filmin ruhu olan tema müziği duyuluyor.

Yatak odasında. Kay yatakta. Michael soyunurken, Kay pencerelerin açık olduğunu fark ediyor birden. Ardından da içeri yaylım ateşi yapılıyor. Bu saldırıyı kim yapmıştı? Ziyarete gelen Pentangeli mi, yoksa başka biri mi? Korumalar, ateş edenlerin peşine düşüyorlar ve iki saldırganı öldürüyorlar. Michael ne yapacaktı? Michael, Tom’a kendisini sevdiğini, bazı şeyleri sakladığını söylüyor. Ama bir tek Tom’a güveniyormuş. Michael işleri Tom’a devrediyor. Michael, hainin içeriden olduğunu da seziyor. Oğluyla vedalaşan Michael, bir süreliğine uzaklaşmaya karar veriyor.

Zincirlemeli geçişle kamera 1917 yılına gidiyor. New York. Genç Vito (Robert de Niro), evli ve bir de bebeği var. Santino “Sonny” doğmuş. Zincirlemeli geçişle tiyatro yansıyor. Vito, tiyatroya bakkal patronu Abbandando’nun (Peter LaConte) oğluyla geliyor. Patronun oğlu, sahnedeki kıza tutkulu. Sahnedeki oyun da etkileyici anlatımla yansıtıyor yönetmen. İtalyanların değişmez kaderiydi bu. Özgürlük Heykeli’nin olduğu perde açılıyor ve sahnedeki dram yansıyor. Masada oturmuş kederli adam, “Napoli’yi terk ettim. Annemi terk ettim. Hem de bir sürtük yüzünden” diyor çöküntü içinde. New York’a gelmiş. Şimdi yapayalnızmış ve sadece annesini düşünüyormuş. Kapı açılıyor, kız içeri giriyor. Adam kederle ağlarken, sahnenin önünde keman çalıyor ruh acıtarak. Adam, tabancasını masanın üstüne bırakıyor ve ardından şarkı söylüyor. Oyundan sonra kızla konuşmak için kulise gidiyorlar, ama “Kara El” Fanucci’yi (Gaston Moschin) görüyorlar. Fanucci, haracını istiyor oyuncu kızın babasından.

Gündüz. Dışarıdan bakkal Abbandando’nun dükkânı yansıyor. “Steadicam” kamera, omzunda kasayla dışarı çıkan genç Vito’yu takip etmeye başlıyor. Vito, caddede kalabalıklar içinde. Coşku ve hüznü duyuran müzik de duyuluyor bu anda. Zincirlemeli geçişle Vito, genç karısıyla (Francesca da Sapio) masada yemek yerken, dışarıdan bir ses duyuyorlar. Genç adam, “İtalyanca biliyor musun” diyor. Sonra da pencereden bir çuval veriyor saklaması için. Vito, çuvalın içine baktığında tabancaları görüyor. Ertesi gün bakkala Fanucci geliyor. Vito da bir köşede yemek yerken yansıyor. Fanucci haracını istiyor Abbandando’dan. Bakkalda çalışması için de bir çocuğu bırakıyor. Abbandando, Fanucci gittikten sonra sıkılarak Vito’nun işine son veriyor. Vito anlayışla karşılıyor ve evine giderken, Abbandando ona bir kasa yiyecek veriyor. Her onurlu insan gibi bu “iyiliği” geri çeviriyor Vito. Çünkü acımayla yapılan tüm iyilikler aşağılayıcıydı. Vito eve geliyor ve masaya bir meyve bırakıyor. Genç karısı mutlu oluyor. Çuval içinde tabancaları saklaması için Vito’ya emanet bırakan genç Clemenza (Bruno Kirby) geliyor. Dışarı çıkıyorlar. Caddede kalabalıklar içinde yürüyorlar. Clemenza, iyiliği için bir hediye vermek istiyor. Bir eve gidiyorlar. Clemenza kapıyı açıyor. Dayalı döşeli zengin evinde kimse yok. Clemenza salondaki kilimi topluyor. O sırada üniformalı biri geliyor kapıya. Kapının camından içeri bakıyor. Sonra kilimi Vito’nun salonuna seriyorlar. Santino “Sonny” bebek artık salonda güvenle emekleyebilecek. Vito’yla Clemenza arasında yıllarca sürecek dostluğun da temeli atılıyor böylece.

Gece. Tren hızla yol alırken yansıyor. Michael kompartımanında yemek yemeye hazırlanıyor. Gündüz arabada. Miami şehrindeler. Michael arabayı sürerken, koruması (Americo Tot) arkada oturuyor. Villaya geliyorlar. Hyman Roth’un malikânesi burası. Yaşlı Hyman Roth hasta. Roth, “Sağlık, paradan ve güçten daha önemli diyor. Michael, buraya gelmesinin nedeni çok kan dökülecek olmasından. Savaş başlamasın istiyor. Pentageli’den söz ediyor. Pentageli, Rosato kardeşleri yok etmesini istiyordu Michael’dan. Roth, “Tarih yazacağız” diyor. Michael, Pentangeli’nin ortadan kaldırmasına itirazı olup olmadığını soruyor Roth’a. Pentangeli bir hiçmiş. New York’ta. Karlı gün. Araba malikânenin önüne geliyor. Pentangeli dışarı çıkıyor. Malikânesinin önünde birtakım adamlar görüyor. İçeri giriyor. Michael onu bekliyor. Michael, kendisine yapılan saldırıyı soruyor. Öfkeli. Michael, intikamını almak için Pentangeli’den yardım istiyor. Roth, Rosato kardeşleri koruyormuş. Michael, Roth’un kendisini öldürtmek istediğini biliyor. Bu malikâneyi, Don Vito öldükten sonra Clemenza’ya satmış Michael. Sonra da Pentangeli satın almış. Her şey değişmiş. Don Vito’nun çalışma odası bile. Michael, en çok ailesinin içindeki haini bulmak istiyor.

Gece. Las Vegas. Fredo ve karısı yatakta uyurken kamera öne doğru kayarken telefon çalıyor. Fredeo, Johnny’yle konuşuyor. Gündüz. New York’ta. Pentangeli, sokakta Rosato kardeşlerle buluşuyor barış için. Bara gidiyorlar. Kardeşler, Pentangeli’yi boğarak öldürmeye çalışırlarken, içeri üniformalı bir polis giriyor ve işler karışıyor. Çatışma çıkıyor. Pentangeli, çatışma sürerken, gözlerini açıyor bir köşede. Las Vegas’taki olaya Tom el koyuyor. İlk anda otel odasında siluet görüntüyle yansıyor her şey. Muamma var çünkü. Bir senatör uyandığında beraber olduğu kadını kanlar içinde bulmuş. Anlam veremiyor. Tom, senatörle yalnız konuşuyor odayı boşalttıktan sonra. Senatöre, Michael’ın Tahoe’daki malikânesine gitmesini istiyor. Gündüz. Güvenli evde. Kay arabayla dışarı çıkmak istiyor. Ama izin verilmiyor.

Michael Küba’da. Havana sokakları arabanın içinden yansıyor. Halk sokaklarda ve bir şeyler değişiyor gibi. Küba’nın başkanı (Tito Alba), Amerika’dan gelen “sanayicileri”, “yatırımcıları” lüks otelde ağırlıyor. Michael ve Roth da masada. Eğlence sektörüne yatırım yapacaklarmış. Yılbaşı günü. Amerikan telefon şirketi altından telefon yapmış ve telefon masadakilerin elinden geçiyor. Başkan, devrimcilerin bastıracaklarını söylüyor. Teminat veriyor. Devrimcileri asla lüks otellere sokmayacakmış. Masadakiler kahkahayla gülüyor. Michael arabada. Trafik duruyor. Askeri polisler, devrimcileri püskürtmeye çalışırken yansıyor. Devrimciler, “Yaşasın Fidel” diye slogan atıyorlar. O sırada kalabalığın içinde bomba patlıyor. Hyman Roth’un doğum günü partisi yapılıyor terasta. Roth, öldüğünde veya emekliye ayrıldığında her şeyini Michael’a bırakacakmış. Michael, bir isyancının askeri polisçe tutuklanmasını anlatıyor Roth’a. Teslim olmak yerine el bombasını patlatmış. Michael, “Askerler para alıyor, isyancılar almıyor. Kazanabilirler” diyor. Roth, zamanında Don Vito’yla Küba’da şeker pancarı işine de girmiş. Fredo da geliyor Michael’ın kaldığı otele. Çantayla da iki milyon getirmiş. Küba’nın başkanına rüşvet olarak verilecekmiş. Michael ve Fredo dışarı çıkıyorlar. Masada içki içerken dertleşiyorlar. Fredo, hep Kay gibi bir kadınla evli olmak istemiş. Çocuk özlemi de duyuyor. Buraya Senatör Geary ve hükümetten bazı kişiler de gelecekmiş. Fredo’nun, onlarla ilgilenmesini istiyor. Michael, akşamki yılbaşı partisinde olacakları anlatıyor. Kendisini öldüreceklermiş. Bir sırrını daha söylüyor Fredo’ya. Malikâneye saldırtan Roth’un yeni yılı göremeyeceğini söylüyor Michael.

Gece. Michael, Roth’un oteldeki odasına gidiyor. Hasta Roth, Fredo’nun getirdiği paraları istiyor Michael’dan. Roth’un bundan nasıl haberi olmuştu? Michael, Pentangeli’yi kimin öldürdüğünü soruyor Roth’a. Emri vereni öğrenmek istiyor. Roth, Moe Greene’den söz ediyor. Çölde Las Vegas’ı yaratmış Moe. Bir şeyleri bildiğini hissettiriyor Moe’nun öldürülmesiyle Roth. Küba’nın başkanının verdiği “Belle Epoque” partiye Senatör Geary de geliyor. Michael’ın koruması, Roth’un adamı Johnny Ola’yı (Dominic Chianese) öldürüyor. Roth, odasında ve başında doktor da var. Parti sürerken askeri polis yansıyor kalabalıklar içinde. Partide senatör, ABD’nin Küba’ya bir milyar dolar yatırım yaptığını ve “Ike” Eisenhower’ın buradan çıkmayacağını söylüyor. Kamera arkadan kayarak elinde çiçek olan korumayı takip ediyor gerilim yükselirken. Odaya giren koruma yastıkla Rot’u boğacakken, asker polisler üzerine kurşun yağdırıyorlar. 1959 yılına geçiliyor coşkuyla partide. Michael, hainin Fredo olduğunu biliyor. Fredo’ya, “Sen kalbimi kırdın” diyor. Küba’nın başkanı partidekilere, yenilgiyi kabul ettiğini söylüyor ve istifa ediyor. Fazla kan dökülmemesi içinmiş istifası. Kamera, kalabalıklar içinde sağa kayarak Michael’ı takip ediyor. Michael dışarı çıktığında halkın devrimi kutladıklarını görüyor. Zenginler, korku ve telaşla oradan oraya panikle kaçışıp duruyorlar. Michael, Fredo’nun kendisiyle gelmesini istiyor. Ama Fredo korkuyor. Zenginler, ABD Büyükelçiliği’ni sanki kuşatıyorlar korkudan.

Gündüz. Michael Taheo’daki malikânede. Tom’la konuşuyor. Kay, üç buçuk aylık hamileyken bebeğini düşürmüş. Michael, bebeğin oğlan olup olmadığını öğrenmek istiyor. Öfkeli.

Zincirlemeli geçişle genç Vito’nun evi. Bebek Fredo hastalanmış. Gündüz, Vito arabayla giderken, arabaya Fanucci biniyor. Fanucci, Vito’nun çetesiyle yüklüce para kazandığını biliyor. Haracını istiyor. Çünkü kendisine saygı göstermeleri gerekiyormuş. Vito ve çetesi evde makarna yerlerken İtalyanca konuşarak durumu değerlendiriyorlar. Clemenza haracı vermekten yana. Genç Tessio da (John Aprea) öyle. Ama Vito’nun da düşündükleri var. Vito, adam başı ellişer dolar vermeyi teklif ediyor. Vito, Fanucci’nin reddedemeyeceği teklif yapacakmış. Noel zamanı. İsa heykelini taşıyan kalabalık kiliseye doğru yürürken, kamera sağa kayarak atıştıracak bir şeyler alan Clemenza’yı takip ediyor. Clemenza, Vito’nun yanına gidiyor, parayı ona veriyor. Sonra Tessio da gelip o da parayı Vito’ya veriyor. Fanucci kahvede oturuyormuş. Hem de tek başına. Vito kahveye gidiyor, Fanucci’nin masasına oturuyor. Sonra da parayı masanın üzerine bırakıyor. Fanucci şapkasını paranın üzerine koyuyor ve “Görünüşe göre şapkamın altında yüz kâğıt var” diyor. Vito işsiz olduğunu ve zaman istiyor. Fanucci, parayı alıyor, dışarı çıkarken Vito’ya, çok para kazanacağı iş bulacağını söylüyor. Fanucci kalabalığa karışırken, Vito da çatıya çıkıyor. Bu anlarda estetik anlamda çarpıcı fotoğraflar oluşturuyor Coppola. Gerilim usul usul yukarıya doğru tırmanıyor. Vito, zuladaki tabancayı alıyor ve Fanucci’nin “San Rocco” yazan binaya girmesini izliyor. Binanın koridorunda Fanucci’yi tuzağa düşüren Vito, ona ateş ediyor. Vito ardından tabancanın namlusunu Fanucci’nin ağzına sokuyor ve… Vahşi anlar. Ardından Vito çatıda tabancayı parçalıyor. Parçaları da bacalardan aşağıya atıyor. Vito eve geliyor. Karısı töreni izliyor. Bebek Michael’ı kucağına alan Vito, “Baban seni çok seviyor. Bunu sakın unutma” diyor. Görüntü kararıyor.

Kar yağmış. Siyah araba malikânenin dış kapısından giriyor. Michael arabada. Michael, ağzında sigarayla etrafa bakınıyor hüzünle. İçeri giriyor. Her şey değişmiş. Michael evin içinde dolaşıyor. Kay içeride dikiş dikiyor. Onu izliyor sessizce. Ardından kamera, Senato’nun mahkemesine gidiyor. Komite, Michael Corleone ailesini tanıkların itiraflarıyla çökertmek istiyor. Şimdi sorgulansa Willi Cicci (Joe Spinell) adında biri. Senatör, “Bay Cicci, 1942’den bu yana Genco Zeytinyağı Şirketi’nin işçisi miydiniz” diye soruyor. İtalyanca konuşan Cicci’nin görevi herkes gibi askerlikmiş. Bu askerlik tetikçilik miydi? Cicci, doğrudan Michael’dan emir almamış. Michael malikânede. Kar yağmış. Malikânesinin bahçesindeki küçük eve doğru yürüyor. Evde annesi evde tek başına kalıyor. Michael annesiyle dertleşmek istiyor. Belki de ondan bazı cevapları arıyor. Michael, “Anne, babamın kalbinden neler geçiyordu” diye soruyor. Don Vito güçlü bir insanmış. Michael, “İnsan ailesi için güçlü olurken, ailesini kaybedebilir mi” diye sorduğunda annesi, Michael’daki kederi kaybettiği bebeğinden olduğunu düşünüyor.

Artık bıyık bırakmış genç Vito, caddede kalabalıklar içinde yürürken yansıyor. Zeytinyağı işi yapan Vito’ya dertlerini çözmesi için gelenler de var şimdi. Dul, yoksul ve yaşlı bir kadın Bayan Colombo (Saverina Mazzola), köpeği yüzünden ev sahibi Roberto (Leopoldo Trieste) onu dışarı atmış. Vito, berberde tıraş olan Roberto’nun dışarı çıkmasını bekliyor. Dışarı çıkan Roberto’yla yaşlı kadının durumunu konuşuyor. Roberto’ya para veriyor kira için. Vito, uzlaşmacı bir insan. Çok geçmeden Roberto telaşla Vito’nun Genco Zeytinyağı Şirketi’ne geliyor. Kendince soruşturma yapmış ve Vito’nun yeni “Don” olduğunu öğrenmiş. Aldığı tüm parayı da iade ediyor korkusundan.

Michael, Komite önünde ifade veriyor. “Baba” lakabı, dostlarca sevgi ve saygı ifadesi olarak kullanılıyormuş. Soruşturma, tıpkı McCarthy soruşturmaları gibi. Bir senatör, bir bölümünün İtalyan kökenli Amerikalılar olduğunu söylüyor. Senatör, kâşif Kristof Kolomb’tan fizikçi Enrico Fermi zamanlarına atıfta buluyor. O zamanlardan bu yana İtalyan asıllıların bu ulusa çok katkısı olduğunu söylüyor. Bir başka senatör de, Michael’ın ülkenin en güçlü mafyası olduğunu söylüyor. Michael’a, 1947’deki Sollozzo ve polis yüzbaşısı McCluskey cinayetleri de soruluyor. Sonra da 1950’deki Barzani ve Battaglia cinayetleri de. Tom, Michael’ın savunmasını yapıyor Komite önünde. New York’taki kumar ve uyuşturucu işleriyle de suçlanıyor Michael. Ama hepsini reddediyor. Michael, İkinci Dünya Savaşı’nda bu ülke için savaşmış, şeref madalyası almış. Michael, şu ana kadar hiç suçlanmamış. Duruşma erteleniyor. FBI, Pentangeli’yi güvenli yerde askeri koruma altına almış. Mahkemede Tom, Pentangeli’nin ölmediğini söylüyor Michael’a. Her şeyi Roth planlamış. Michael, Fredo’yu soruyor. Onunla konuşmak istiyormuş.
Tahoe Gölü kıyısındaki malikânede. Karlı bugünde Michael, Fredo’ya itiraf ettiriyor. Fredo, kendinden küçük kardeşi Michael’dan emir almak gururunu incitmiş. Bu yüzden ihanet yapmış. Kendisini, Senato’nun avukatı Questadt (Peter Donat) ve Roth satın almış. Michael, “ Fredo, benim için bir hiçsin” diyor. Michael, annesi ölene kadar Fredo’ya bir şey olmasını istemiyor.

Gündüz. FBI’ın askeri korumasında Palermolu Pentangeli, askeri üniformayla arabaya bindiriliyor ve Komite’nin mahkemesine götürülüyor. Duruşmaya Michael da geliyor. Tom da orada. Komite, Corleone ailesinin tüm ülkede kumarhanelerle bir suç örgütü yönettiğini kanıtlamaya çalışıyor. Pentangeli ve Michael arasında bir aracı yokmuş. Pentangeli puro yakıyor mahkemede. Kendinden emin ve güvende hissediyor. Pentangeli, ifadesini değiştiriyor ve “Ben hiçbir zaman bir babayla tanışmadım” diyor. Basın da mahkemeyi takip ediyor. Pentangeli, Michael’ın babasıyla zeytinyağı işi yaptıklarını söylüyor. FBI’a verdiği ifadenin yalan olduğunu, çünkü kendisinden öyle ifade istendiğini söylüyor Komite’ye. Pentangeli serbest bırakılıyor.

Gündüz. Hotel Washington’a Kay geliyor. Michael odada. Kay, mutsuz ve Michael’la her şeyi koparmak istiyor gibi. Kay, bebeği düşürmemiş, kürtaj yaptırmış. Bir oğlan daha doğurmak istememiş mafyaya. Michael şok geçiriyor ve Kay’i tokatlıyor. Çocukları da Kay’e bırakmıyor.

Sicilya’da. Tren gara giriyor. Genç Vito, ailesiyle baba toprağını ziyarete gelmiş. Malikâneye gidiliyor arabayla. Dışarıda kurulmuş masada yemek yiyorlar ailecek. Connie de doğmuş. Sicilya anlarında, Nino Rota’nın filmin ruhu olan tema müziği de duyuluyor. Zincirlemeli geçişler de fark ediliyor bu anlarda. Daha sonra Vito, genç Tommasino’yla (Mario Cotone) beraber Don Ciccio’nun malikânesine gidiyor arabayla. Zeytinyağı alacak tüccar gibi yaklaşıyor yaşlı Don Ciccio’ya. Sonra kim olduğunu hatırlatıyor kulağı ağır işiten Don Ciccio’ya Vito. Babasının intikamını aldıktan sonra yine trenle yola çıkıyorlar ailecek.

Zincirlemeli geçişle Tahoe’daki malikânede cenaze töreni yansıyor. Michael’ın annesi ölmüş. Fredo cenazede olduğu için ortalarda görünmüyor Michael. Connie, Michael’ı kasvetli odasında buluyor. Connie, kocası Carlo’yu öldürttüğü için Michael’dan nefret etmiş. Fredo’yu affetmesi için yalvarıyor. Connie, Michael’a kendisi bakmak istiyormuş. Michael’ın elini öpüyor Connie. Cenazenin olduğu salona giden Michael, Fredo’ya sarılıyor. Michael, “temizlikçi”yle göz göze geliyor. Cenazeden sonra toplantıda Tom, Michael’a Roth’un gazetelere düşen haberlerini söylüyor. Roth’un İsrail vatandaşlığı reddedilmiş. Beunos Aires’e gitmiş, oraya yerleşmek için rüşvet teklif etmiş, ama orası da reddetmiş. Roth, Amerika’ya dönecekmiş. Elbette FBI havaalanında tutuklayacakmış. Michael, Roth’u yok etmek istiyor. Göl kıyısında Fredo, yeğeni Anthony Vito’yla oltayla balık avlarken, çocukluk hatıralarını da anlatıyor ona.

Tom da Pentageli’yi ziyarete gidiyor. Pentangeli, “Tıpkı Roma İmparatorluğu gibiydik” diyor Tom’a. Şimdiyse zaman değişmiş. Romalılar üzerine konuşmalar da çarpıcıydı bu anda. İmparatora ihanet eden zenginse, adam öldürülüyormuş ve serveti ailesine kalıyormuş. Ama ihanet eden yoksulsa, her şeyi imparatora kalıyormuş.

Malikânede. Kay, çocuklarını görmeye gelmiş. Kay çıkacakken, hüzünlü Michael geliyor, kapıyı örtüyor, Kay dışarıda kalıyor. Fredo, kayıkta öldürülüyor. Ardından Roth da havaalanında. Pentangeli de küvette ölü bulunuyor. Michael’a ihanet eden herkes siliniyor hayattan. Şimdi hayat daha mı güvenliydi? Michael, odasında kederler yaşarken, zincirlemeli-bindirmeli çekime benzer bir anda Sonny görünüyor. Bu an, sanki camdan yansıyan görüntü gibiydi. 1940’ların başı. Sonny, babasının doğum günü yemeğine Carlo’yu da (Gianni Russo) davet etmiş kız kardeşi Connie’yle tanışması için. Fredo da geliyor. Michael, orduya yazıldığını söylüyor birden. Sonny yine öfkeleniyor. Don Vito geldiğinde kamera onu göstermiyor. Michael masada tek başına kalıyor diğerleri odadan çıktığında. Zincirlemeli geçişle çocukluğu yansıyor Michael’ın. Ardından da şimdiki an. Michael, dışarıda bankta kederler ve yalnızlıklar içinde otururken görüntü de kararıyor üzerine.

(16 Nisan 2016)

Ali Erden

ailerden@hotmail.com