Buluşlarıyla teknoloji dünyasının yönünü değiştiren Steve Jobs (tam adıyla Steven Paul Jobs) Stanford Üniversitesi mezuniyet töreninde yaptığı ünlü konuşmasını başlıkta yer alan sözlerle noktalar. Dilimize ‘Meraklı Ol, Çılgın Kal’ diye çevirebileceğimiz, yetmişli yıllarda yayınlanmış ve bir kuşağın kutsal kitabı haline gelmiş ‘The Whole Earth Catalog’ isimli derginin son baskısının arka sayfasında yer alan otostopçu fotoğrafının altında yer almış olan bu özdeyiş Steve Jobs’ın yaşam felsefesi haline gelmiş, genç yaratıcı bu doğrultuda bilişim endüstrisinde çığır açan bir çok yeniliğe imza atmıştır.
Zeki, akıllı ve yaratıcı Steve Jobs’ın bitmez tükenmez (lâkin sonuçta bedenini tüketecek olan) enerjisi nereden gelmektedir? İşine aşkla bağlılığı nasıl izah edilmelidir? Kısa yaşamı boyunca aldığı darbelerin bunda önemli etkisi olduğu muhakkak. Bunlardan ilki, üniversite öğrencisi biyolojik annesi tarafından evlâtlık olarak verilmiş olduğu gerçeğidir. İstenmeyen, doğurulan ama terk edilen çocuk olduğunu öğrenme acısını, yoktan var ettiği Apple’da devre dışı bırakılması izleyecektir. Sevdiği işinden uzaklaştırılmış, işsiz kalmış Jobs’ın dışlanmışlık duygusu ve mücadele azmini besleyen önemli travmatik olgular bunlar. Aldığı darbelere rağmen pes etmeyen ve yeni buluşlarla küllerinden doğmasını bilmiş olan Jobs’ın bedeni bu fırtınalı hayatı uzun süre kaldıramamış ve 56 yaşında aramızdan ayrılmıştır.
Bu hafta gösterime giren ‘Jobs’, teknoloji dünyasının bu çağdaş ikonunun yaşamının ve başarılarının konu alındığı bir çalışma. Henüz hafızalardan silinmemiş çok yakın geçmişi beyazperdeye aktarmak kuşkusuz riskli bir seçim. Daha önce iki önemsiz film çekmiş yönetmen Joshua Michael Stern ile ilk senaryo denemesi ile karşımıza çıkan Matt Whiteley’in bu zorlu işin altından tatmin edici bir biçimde kalktıklarını söylemek zor. Yazar yönetmen ikilisi, bu yaratıcı dehanın ailevi travmaları ve kişilik sorunlarıyla ilgilenmemeyi tercih etmiş. Böylelikle Charles Foster Kane’vari bir yalnızlık ve dışlanmışlık öyküsünün vaat ettiği fırsat kaçırılmış. iPod, iPhone, iPad gibi sektörün yönünü değiştirmiş buluşları gerçekleştiren çocuksu tavır ile Apple CEO’su olarak ortaya koyduğu sert tavırın çelişkisi yeterince vurgulanamamış. Ashton Kutcher’ın karakterin sesi, jestleri, kambur postürüne bürünebilmek için hayli uğraştığı belli. Ancak senaryodan gelen yetersizlikler kadar, yanlış kasting’in de filmi olumsuz etkilediğini belirtmek isterim.
Film bu haliyle, özel hayatındaki detaylardan büyük ölçüde arındırılmış sade bir başarı öyküsü sunuyor bizlere. 2001 Apple hissedarlar toplantısında iPad’in takdimiyle başlayan prolog’un ardından Jobs’ın üniversiteyi terk ettiği yetmişli yıllara dönülüyor, kısaca Woz olarak bilinen Steve Wozniak ile birlikte ailesinin garajında hayata geçen Apple Computer firmasının doğuş ve yükseliş yılları özetleniyor. İkinci bölüm ise, Jobs’ın kendi kurduğu şirketinden atılması ve daha sonra mali itibarı sarsılan firmanın selameti için yeniden göreve çağrılması üzerine kurulu.
2001’den sonraki gelişmeler yer almıyor filmde. Jobs’ın 1986’da ‘Apple’da devre dışı kalmasının ertesinde giriştiği ve sinemaseverleri yakından ilgilendiren Pixar serüveni ise tamamen es geçilmiş. George Lucas’tan 10 milyon dolara satın alınan Lucas Film’in bilgisayar grafikleri bölümü üzerine inşa edilmiş bulunan Pixar, 1996 yılında ‘Oyuncak Hikayesi / Toy Story’ ile ilk patlamasını yapacak, ilerleyen yıllarda gerçekleştirdiği filmlerle bilgisayar destekli animasyon sinemasında devrim yaratacaktır. Jobs, 2006 yılında Disney tarafından satın alınıncaya kadar Pixar’ın CEO’su ve en büyük hissedarı ünvanını korumuştur.
(18 Ağustos 2013)
Ferhan Baran
ferhan@ferhanbaran.com