Çamburnu köyü Trabzon iline bağlı yeşilin maviyle kucaklaştığı bir sahil beldesi. Bu güzelim cennet köşesinin üzerine 2007 yılında kara bulutlar çökmüş. Hemen köyün tepesinde yer alan ve maden arama çalışmaları için oluşturulmuş bir koca çukur, Doğu Karadeniz’in ezeli çöp sorununa çözüm olarak kullanılmak istenmiş ve sahillere atılmasını önlemek gerekçesiyle çöpler kıyıdan tepelerdeki bu köyün içine konulmuş. Bu işlem öncesinde köy halkına doğanın korunacağı hususunda sözler verilmiş, bir çöp paketleme fabrikası inşa edileceği söylenmiş ancak sonuçta çöpler bir paketlemeye tabi tutulmadan gelişigüzel çukurun içine doldurulmaya başlanmış. Ortaya çıkan dayanılmaz kokuya isyan eden köy sakinleri şiddetli yağışların başlamasıyla birlikte felâkatin büyüklüğüyle yüzyüze gelmişler. Bir zamanların cennet köşesi Çamburnu artık yağmur sularına karışarak yeşil alanı, akarsuları ve masmavi denizi zehirleyen bir çöpkent haline gelmiş bulunmakta.

Yönetmen Fatih Akın dedesinin köyü Çamburnu’yu 2007’de Yaşamın Kıyısında filmini çekerken ziyaret etmiş ve bu doğa katliamından haberdar olmuş. Kamuoyu yaratmak ve bu olaya dur demek amacıyla bir belgesel çekmeye başlamış.

Cennetteki Çöplük adıyla Cannes Film Şenliği ve Adana Altın Koza Film Festivali’nin ardından sinemalarda gösterime giren belgeselin çekimleri beş yılda tamamlanmış. Akın, Almanya’da yaşadığı için çekimler uzamış, bu arada yöre halkından Bünyamin Seyrekbasan ile karşılaşması verimli bir işbirliğine yol açmış. Seyrekbasan’ın Çamburnu’nda kendine ait bir stüdyosu var, resim yapıyor, fotoğraf çekiyor. Mahkemelerin sürmesine rağmen devam ettirilen çöp alanı inşası ve çöp yığma sürecini ve oluşan doğa tahribatını beş yıl boyunca filme çekerek belgelemiş. Ülkemizdeki ilk gösterimin yapıldığı Adana’da galadaki konuşmasında Akın, filmin üçte ikisi Seyrekbasan’ın çalışmasıdır ve bunlar belgeselin en etkileyici bölümleridir demiştir.

Cennetteki Çöplük göz göre göre gelen bir doğa cinayetinin belgesi, acı bir çığlık. Alınan bilgiye göre Çamburnu’ndaki çöplük alan dolmuş ve üstü kapatılarak ağaçlandırma çalışmalarına gidilecekmiş. Ancak çöp sorunu çözülmüş değil, sırada tahrip edilmeyi bekleyen başka cennet köşeler var. Şimdilerde yine Trabzon’un ilçelerinden Araklı’ya yeni çöp beldesi olarak göz dikilmiş bulunmakta. Çamburnu’nu kurtaramadık, bari Araklı’yı ve diğerlerini kurtaralım.

Son bir not olarak, filmin gösterime gireceği salonlardan Beyoğlu Sineması’nın ekonomik zorlukların pençesinde kıvranmakta ve kapatılma tehlikesi içinde olduğunu haber vermek isterim. Uzun yıllar boyu nitelikli seçimleriyle hizmet vermiş bu güzel sinemada film izleyerek mekânın yaşamasını sağlamak tüm İstanbullu sinemaseverlerin görevidir diye düşünüyorum.

(03 Ekim 2012)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com