Kum Saati Sanatoryumu ile Alternatif Zaman Üzerine Bir Meditasyon

Gri gökyüzünde siyah bir kuşun kanat çırptığını görürüz önce. Bir ağacın dalları girer daha sonra görüntüye. Nihayetinde bir tren penceresinden dışarı baktığımızı keşfederiz. Hareketsiz bedenlerle doludur tren. Devinim halindeki tek kişi olan kör kondüktör Joseph’i uyandırır ve ona varmak istediği yere yaklaştığını bildirir. Trenden inen genç adam karla kaplı mezarlıktan geçerek babasının yattığı sanatoryuma ulaşır. Giriş kapısı devasa bir ağaçla engellendiği için yan pencerelerin birinden girer içeri. Sanatoryumun gizemli doktoru yaşlı adamın ölümünün gerçekleştiğini ancak yeniden hayata döndürülmesi ihtimaline karşılık saatlerin geri alınması suretiyle onun diğer ölümcül hastalar gibi uzun süreli uyutulduğunu bildirir genç adama. Binanın penceresinden dışarı baktığında az önceki kendi gelişini görür Joseph. Örümcek ağlarının sarmış olduğu kafeteryaya indiğinde kapkaranlık bir örtünün altından çocukluğuna geçiş yapar.

35. İstanbul Film Festivali’nin en güzel sürprizlerinden biri olarak programda yer alan ‘Kum Saati Sanatoryumu / Sanatorium Pod Klepsydra’ giriş bölümünden aktardığımız kısa notlardan anlaşılacağı üzere gerçeküstücü bir düş dünyasının dehlizlerinde izleyicisini şoke eden benzersiz bir sinema klasiğidir. Uzun yıllar önce İstanbul Sinematek’inde gösterilmiş ‘Zaragoza’da Bulunmuş Elyazması / Rekopis Znaleziony w Saragossie’ ile tanıdığımız Polonya sinemasının büyük ustalarından Wojciech Has’ın ülkemizde ilk kez gün ışığına çıkacak olan 1973 yapımı kült filmi kendi ülkesinde sansürün hışmına uğramış ve gizlice gönderilen kopyasıyla Cannes Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü kazanmıştır.

2000 yılında 75 yaşında kaybettiğimiz Has ülkesinin ünlü Lodz sinema okulundan mezun olmuş. Ressamlığıyla da bilinen sinemacının eseri yazar Bruno Schulz’un kısa hikâyelerine dayanır. Baba tarafından Yahudi kökenli sinemacı, bir Polonya Yahudisi olan yazarın ilki ‘Timsahlar Sokağı’ diğeri Has’ın yapıtıyla aynı adı taşıyan iki öykü kitabından yola çıkmış. Tümü birinci kişinin ağzından yazılmış ve çoğu aynı karakterler etrafında dönen bu kısa hikâyeler fanteziler ve düşlerle örülüdür. Genellikle özyaşamsal oldukları kabul edilen ve Schulz’un yaşadığı Yahudi kenti Drogobych’te geçen anlatılarda geleneklere bağlı gerçek öyküler ile hayal ürünü düşler içiçe geçmiştir. İki kitabı dışında Schulz’un yapıtları günümüze ulaşamamış, İkinci Dünya Savaşı ve Yahudi soykırımının külleri arasında yitip gitmiş ne yazık ki. Yazar 1942 yılında bir Nazi kurşunuyla sokakta öldürülmüştür.

Edebi metinlere olan ilgisini daha önceki Zaragoza deneyiminden bildiğimiz Has, Schulz’un fantezi yoğun şiirsel metnini sinemaya uyarlarken gerçekten zorlu bir çabaya girişmiş. Özellikle 70’li yılların teknolojisi düşünüldüğünde böylesine sürrealist bir düş dünyasının altından bu denli başarıyla kalkabilmiş olması büyük başarı. Ancak Schulz’un metninin fantastik boyutunu bilenler için Has’ın sinefilleri mest eden uyarlamasının alçakgönüllü kaldığı bile
düşünülebilir. Schulz’un hikâyelerini serbest bir biçimde kullanmış Has. Kendi eklediği bazı bölümler metnin özünü zedelememiş. Filmin yapısını uzun bir düş olarak tasarlamış. Bu açıdan zaman ve mekânlar arası geçişlerde aynen rüyalarda olduğu gibi bir belirsizlik hali mevcut. Kitaplar, kutsal metinler, tarihsel olaylara atıflar, Avrupa’nın uygarlığının üzerine inşa edildiği sömürgeleştirme süreci ve Yahudi soykırımının dehşetine ilişkin metaforik bölümler özellikle dikkat çekiyor. Yer yer metni aşan mükemmel bir görsellik filmin bunca yılın ardından sapasağlam kalışının en önemli etkenlerinden.

David Lynch ve Quay kardeşler gibi fantastik sinemaya kafa yormuş çağdaş sinemacıların ilham kaynağı olan film her izlendiğinde farklı açılardan okunan çok önemli bir çalışma. 2000’lerde Martin Scorcese sayesinde restore edilen film, festival programına bu sene eklenen ‘Gömülü Hazineler’ seçkisinde iki kez gösterime sunuluyor. DVD formatından ardından ülkemizdeki bu ilk beyazperde serüveninde ‘Kum Saati Sanatoryumu’nu kaçırmamanızı tavsiye ediyorum.

(12 Nisan Salı 19:00 Kadıköy Rexx 1; 16 Nisan Cumartesi 13:30 Beyoğlu Fitaş 4)

(09 Nisan 2016)

Ferhan Baran

ferhan@ferhanbaran.com

 

Siyah Karga

Tayfur Aydın’ın yönettiği ve Şebnem Hassanisougi, Aziz Çapkurt, Murat Toprak ile Sedat Culum’un oynadığı Siyah Karga, 23 Aralık 2016′da Orak Film dağıtımıyla MTA Film tarafından vizyona çıkarıldı.
Fransa’da yaşayan Sara’nın, oynadığı açık sahnelerden dolayı İran’a girmesi rejim tarafından yasaklanmıştır. Beklenmedik bir anda babasından aldığı bir mektupla İran’a gitmek zorunda kalan Sara, illegal yollarla ülkesine donmeye karar verir. Türkiye’ye gelir ve turizm rehberi Yılmaz’dan yardım alır. Hem İran hem de Türk askerleri tarafından yakalanma korkusuyla süren tedirgin ve sabırlı  yolculuk boyunca onları bir karga takip eder.

  • Basın Bülteni
  • Fotoğraflar
  • Web Sitesi
  • Teaser
  • IMDb

Siyah Karga yazısına devam et

Düş Gölgesi 6. Kısa Film Yarışması

Birikim Okulları tarafından ortaokul ve lise öğrencilerinin katılabileceğ Düş Gölgesi 6 Kısa Film Yarışması düzenleniyor. Yarışma ortaokul öğrencileri için 5, 6, 7, 8. sınıflar ve lise öğrencileri için 9, 10,11, 12. sınıflar arasında olmak üzere iki kategori şeklinde yapılacak. Her iki kategoride en iyi kısa filmler, düş gölgesi plaket ödülü ve 1.500 TL, ikinci olan filmler, düş gölgesi plaket ödülü ve 1.000 TL, üçüncü olan filmler ise düş gölgesi plaket ödülü ve 500 TL ile ödüllendirilecek. Son başvuru tarihi 25 Nisan 2016 olarak belirlenen yarışmanın şartnamesi ve başvuru belgelerine www.birikim.k12.tr adlı web sitesi adresinden ulaşılabiliyor.

Cumhuriyetin İlk Yıllarından Günümüze, Konuşan Resimler

Sanatçı Ebru Ceylan, Ebedi – Edebi Sergisi ile Cumhuriyet dönemi beş akıma konu olan edebiyatçıların hayatlarını, aşklarını plastik sanatlar ve edebiyatı birleştirerek gün yüzüne çıkartıyor, günümüz kuşağı ile buluşturuyor. Yağlı boya tablo ve hikâyelerden oluşan sergide, Nazım Hikmet, Aziz Nesin, Özdemir Asaf dahil birçok yazarın hikâye ve tabloları yer alıyor. Bu hikâyeleri aralarında Levent Üzümcü, Fikret Kuşkan, Onur Saylak, Nejat İşler’in de olduğu sanatçılar seslendiriyor.
Cumhuriyetin İlk Yıllarından Günümüze, Konuşan Resimler yazısına devam et

Atilla Dorsay ile Akmerkez’de Sinema Tarihine Yolculuk

Akmerkez YLZ’de gerçekleştirilecek Yaşam Akademisi sohbetlerinin Nisan ayı konuğu, Türk sinema tarihinin önemli tanıklarından gazeteci – yazar Atilla Dorsay olacak. Sinema eleştirilerinin yanı sıra, pek çok kitaba da imza atan Dorsay, dünden bugüne Türk sinemasının geçirdiği dönüşümleri, 75 yılı aşan ömrüne sığdırdığı sayısız anıları ve tanıklıkları izleyicilerle paylaşacak. Atilla Dorsay, söyleşisinin hemen ardından Akmerkez Remzi Kitabevi’nde düzenlenecek imza gününde okurlarıyla buluşacak ve kitaplarını imzalayacak.

Rüya (Yönetmen: Derviş Zaim)

Derviş Zaim’in yönettiği ve Gizem Akman, Dilşad Bozyiğit, Gizem Erdem ile Mehmet Ali Nuroğlu’nun oynadığı Rüya, 21 Ekim 2016′da M3 Film dağıtımıyla Yeşil Film tarafından vizyona çıkarıldı.
Sine, amcasının mimarlık ofisinde çalışan bir mimardır. Amcası Rüstem ihale almak için riskli ilişkilere girmeye başlamış, bir dernek için İstanbul’un varoşlarına bir toplu konut projesi yapmıştır. Dernekte çalışan Yaren adlı erkek, toplu konutlara yakın bir Cami inşa ettirmek istediklerini belirtir. İnşaat başlar ancak yer kayması nedeniyle yarım kalır. Polis aramaya başlayınca Sine yarım kalmış Cami inşaatına sığınır, bu farklı mekân onu değiştirir.

  • Basın Bülteni
  • Fotoğraflar
  • Web Sitesi
  • Fragman: 1 / 2
  • IMDb

Rüya (Yönetmen: Derviş Zaim) yazısına devam et

Deliormanlı, Özel Gösterimiyle 09 Nisan’da Bursa Kent Meydanı AVM’de

Bursa Kent Meydanı AVM vizyona giren filmler için özel gösterimler gerçekleştirmeye devam ediyor. Heyecanla beklenen Deliormanlı ise vizyona giriş tarihinden birkaç gün sonra oyuncularıyla beraber Kent Meydanı AVM’ye konuk oluyor. 09 Nisan Cumartesi günü saat 14:30 seansında seyircilerle buluşacak olan filmin özel gösterimine başrol oyuncuları Birce Akalay ve Sarp Levendoğlu ile yönetmen Murat Şeker ve senarist Ali Tanrıverdi katılacak.